Anh lại rối ren vì Brexit

Tại London cuối tuần qua, nội các Anh đã chính thức thông qua bản thỏa thuận sơ bộ về việc Anh rời khỏi liên minh châu Âu (Brexit).

Với vị trí đặc biệt của Bắc Ireland, nhiều người muốn giữ sự hội nhập của khu vực này với thị trường chung EU ngay cả sau Brexit. Bản đồ: GOOGLE MAPS

Đây được xem là chiến thắng tạm thời đối với Thủ tướng Anh Theresa May trong bối cảnh đã có những chia rẽ lớn về quan điểm trong các thành viên nội các của bà.

Tuy nhiên, hàng loạt bộ trưởng Anh tuyên bố từ chức không lâu sau khi Thủ tướng Theresa May nói đã thuyết phục thành công nội các chấp nhận dự thảo thỏa thuận Brexit. Trong những người từ chức có Bộ trưởng các vấn đề Bắc Ireland Shailesh Vara, Bộ trưởng Brexit Dominic Raab, Thứ trưởng Brexit Suella Braverman, Bộ trưởng Lao động và Hưu trí Esther McVey, mới nhất là Phó Chủ tịch đảng Bảo thủ cầm quyền Rehman Chishti.

“Bản dự thảo được trình trước nội các sẽ sớm được người dân cả nước phán xét. Dự thảo này đồng nghĩa chúng ta sẽ đưa 39 tỉ bảng (hơn 49 tỉ USD) cho EU mà không nhận lại được gì. Chúng ta sẽ kẹt lại trong một liên minh thuế quan, dù thủ tướng đã hứa hẹn với nhân dân Anh chúng ta sẽ không rơi vào tình cảnh đó”, Bộ trưởng Lao động và Hưu trí Esther viết trong đơn từ chức gửi bà May.

Trước đó, Bộ trưởng Bắc Ireland Shailesh Vara khi nộp đơn từ chức cũng chỉ trích thỏa thuận rút khỏi EU của bà May đẩy nước Anh vào tình cảnh bất định: “Chúng ta là một dân tộc đầy kiêu hãnh. Hôm nay là một ngày đáng buồn khi chúng ta phải chấp nhận tuân thủ những luật lệ được viết bởi những nước khác, những người đã cho thấy rõ họ không quan tâm đến lợi ích của chúng ta”.

Nội dung Giải pháp “chốt chặn cuối” (backstop) cho Bắc Ireland vấp phải chỉ trích lớn nhất từ những người ủng hộ Brexit. Sau Brexit, biên giới mới được hình thành giữa Bắc Ireland và Ireland sẽ là biên giới trên đất liền duy nhất của Vương quốc Anh với các quốc gia EU.

Theo dự thảo của bà Theresa May, Anh và EU sẽ nỗ lực hết sức để đạt được một hiệp định thương mại mới 6 tháng trước khi giai đoạn chuyển tiếp kết thúc vào cuối năm 2020. EU và Anh cũng có thể gia hạn giai đoạn chuyển tiếp, nhưng không nói cụ thể là trong bao lâu.

Trong trường hợp đàm phán không thành công, Ireland và Bắc Ireland sẽ áp dụng giải pháp “chốt chặn cuối” nhằm ngăn hình thành biên giới cứng và đe dọa thành quả tiến trình hòa bình Belfast 1998. Theo đó, Anh và EU sẽ hình thành “một vùng lãnh thổ đơn nhất về thuế quan”, có hiệu lực từ cuối giai đoạn chuyển tiếp cho đến khi các bên đạt được một hiệp định thương mại.

Khi một bên muốn chấm dứt “chốt chặn cuối”, họ phải thông báo với bên còn lại và trình bày rõ nguyên nhân. Các bên cùng thành lập một ủy ban đặc biệt, đàm phán trong 6 tháng. Bắc Ireland chỉ được rời khỏi liên minh thuế quan nếu cả Anh lẫn EU đều chấp nhận. Chính việc nước Anh không có quyền tự quyết về Bắc Ireland đã khiến những thành viên của nhóm Brexit phẫn nộ.

Để giải quyết khủng hoảng, bà Theresa May ngày 16-11 quyết định chọn ông Stephen Barclay làm tân Bộ trưởng Brexit chỉ một ngày sau khi ông Dominic Raab từ chức. Ngoài ông Barclay, Thủ tướng Anh cũng chỉ định cựu Bộ trưởng Nội vụ Amber Rudd làm Bộ trưởng Việc làm và Hưu trí, thay cho ông Esther McVey cũng vừa từ chức để phản đối kế hoạch Brexit.

Bà May đang ra sức bảo vệ kế hoạch Brexit trước Quốc hội. Để có được thỏa thuận, bà sẽ cần sự ủng hộ của ít nhất 320/650 thành viên Quốc hội. Nếu kế hoạch Brexit không được thông qua, bà May sẽ mất chức, Anh có nguy cơ rời EU mà không có thỏa thuận nào hoặc thậm chí phải trưng cầu dân ý lại.

Thủ tướng Anh Theresa May tuyên bố các nghị sĩ nước này đang đối mặt với khả năng Anh rời Liên minh châu Âu (EU) mà không đạt được thỏa thuận nào, hoặc sẽ không có Brexit nếu Quốc hội không thông qua dự thảo thỏa thuận vừa đạt được với EU.

Một khó khăn khác là  nếu khi bà May đã vượt qua mọi trở ngại trong nước, dự thảo này còn cần sự đồng thuận của 27 thành viên khác của EU. Các đại sứ EU từ 27 quốc gia thành viên sẽ gặp nhau tại Brussels trong thời gian tới để thảo luận về các nội dung có liên quan.

NGUYỄN TẤN tổng hợp