Dẹp xong IS nhưng Iraq còn nhiều nỗi lo

Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi hôm 9-12 tuyên bố kết thúc cuộc chiến tranh kéo dài hơn 3 năm chống lại nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Thông báo đưa ra 2 ngày sau khi Quân đội Nga cũng tuyên bố chiến thắng trước IS tại quốc gia láng giềng Syria.

Một buổi lễ diễu binh tại thủ đô Baghdad để mừng chiến thắng mang tính lịch sử trước phiến quân IS. Ảnh: FNA

Trung tướng Abdul-Amir Rasheed Yar Allah, quan chức quân sự cao cấp Iraq xác nhận toàn bộ đất đai đều được giải phóng khỏi IS và lực lượng quân sự Iraq kiểm soát hoàn toàn biên giới Iraq - Syria. Các tay súng IS chiếm hơn 1/3 lãnh thổ Iraq, trong đó có Mosul, thành phố lớn thứ 2 của nước này vào mùa hè năm 2014.

Cuộc chiến chống IS của các lực lượng Iraq được tiến hành với sự hậu thuẫn của không quân trong liên minh do Mỹ dẫn đầu. Iraq đã lần lượt giành lại từng khu vực từ tay các phần tử thánh chiến với chiến thắng đáng kể nhất là việc giành lại Mosul giữa năm nay. Vào tháng 11, lực lượng Iraq chiếm lại Rawah, thành trì cuối cùng do IS chiếm đóng gần biên giới với Syria. Trong những tuần sau đó, lực lượng Iraq giải phóng các khu vực ở sa mạc phía Tây nước này.

Ngày 10-12, một cuộc diễu binh quy mô lớn đã được tổ chức tại Vùng Xanh, khu vực được đảm bảo an ninh nghiêm ngặt nhất ở thủ đô Baghdad nhằm chúc mừng chiến thắng cuối cùng của quân đội nước này trước nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Cuộc diễu binh không được truyền hình trực tiếp và chỉ các hãng truyền thông nhà nước mới được phép tham dự. Tuy nhiên, một số nguồn tin cho biết đã nhìn thấy các máy bay chiến đấu mang cờ Iraq bay lượn trên bầu trời Baghdad. Phát biểu nhân sự kiện này, Thủ tướng Haidar al Abadi tuyên bố, từ nay, ngày 10-12 sẽ là ngày Quốc khánh của Iraq.

Theo giới phân tích, sau khi đánh bại IS, Iraq còn đối mặt 3 thách thức lớn. Trước hết là nguy cơ IS sẽ hồi sinh trở lại do IS không còn kiểm soát lãnh thổ Iraq, nhưng vẫn có những mối đe dọa từ chính các thành viên của tổ chức khủng bố này đang ẩn nấp rải rác tại những khu vực trên lãnh thổ Iraq. Và điều quan trọng hơn cả, chiến thắng về quân sự nói riêng cũng là không đủ nếu không có sự ổn định. Chính trong tuyên bố chiến thắng, Thủ tướng Abadi cũng thừa nhận, mặc dù đây là thông báo chiến thắng cuối cùng, người dân Iraq vẫn phải thận trọng và sẵn sàng đối mặt với bất cứ âm mưu khủng bố nào nhằm vào người dân và đất nước Iraq. Thủ tướng Iraq cho rằng khủng bố là một mối đe dọa thường trực và cuộc chiến sẽ còn tiếp tục.

Thách thức thứ hai là  ước tính việc xây dựng lại Iraq bị chiến tranh tàn phá đòi hỏi tiêu tốn khoảng 1 tỉ USD, gánh nặng tài chính mà quốc gia này dường như không thể gánh vác. Các chuyên gia đánh giá, cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các cường quốc phương Tây như Mỹ, cần phải viện trợ khẩn cấp cho Iraq để giúp chữa trị vết thương chiến tranh. Nếu không lợi thế từ chiến thắng trong cuộc chiến chống lại IS sẽ biến mất, dẫn đến những cuộc xung đột mới và sản sinh ra các nhóm khủng bố như IS. “IS là nạn nhân của chính sách đơn phương từ Mỹ. Bây giờ, Iraq thay mặt thế giới chống khủng bố, và đất nước chúng tôi cần sự hợp tác của thế giới để chấm dứt khủng bố, mang lại sự ổn định và giúp xây dựng lại các thành phố và thị trấn bị phá hủy bởi cuộc chiến chống IS”, ông Al-Ameri kêu gọi. Chuyên gia này còn đề cập đến dự án trị giá 13 tỉ USD suốt 4 năm do Mỹ khởi xướng để hỗ trợ các nước Tây Âu xây dựng lại nền kinh tế trong thời kỳ hậu Thế chiến thứ II.

Một thách thức nữa là việc hòa giải dân tộc. Tình hình ở Mosul và nhiều khu vực khác của Iraq sẽ rất phức tạp vì các phe nhóm trong cùng tôn giáo và tôn giáo khác nhau muốn chia sẻ quyền lực. Đầu tiên, những quy tắc do IS đặt ra ở các thành trì như Mosul đã gieo rắc hạt giống thù hận và chia rẽ. Sự thất bại của IS có thể dẫn đến tình hình hỗn loạn và xảy ra những vụ giết người trả đũa, đẩy một số thành phố trở lại xung đột dân sự. Khả năng cuộc chiến tranh giành quyền lực giữa chính phủ trung ương, người Kurd, người Sunni và Shiite sẽ căng thẳng hơn.

LONG TẤN tổng hợp