Khó khăn đàm phán Brexit giai đoạn 2

Hội nghị thượng đỉnh châu Âu tại Brussels đã kết thúc đêm 15-12 theo giờ Việt Nam. Lãnh đạo 27 quốc gia EU đã đồng ý chuyển sang giai đoạn tiếp theo của đàm phán Brexit (Anh rời EU), xác định quan hệ trong tương lai giữa Liên minh châu Âu và nước Anh, trong đó phần quan trọng nhất là quan hệ thương mại.

Ảnh minh họa. Nguồn: REUTERS

Các lãnh đạo châu Âu và cả Anh đều tuyên bố “những đàm phán sắp tới sẽ khó khăn hơn rất nhiều”. Quan điểm của châu Âu là nước Anh đã tạo ra vấn đề thì phải giải quyết vấn đề; nước Anh đã quyết định ra đi, nay muốn quan hệ sau này như thế nào thì phải đề xuất trước.

Trong đàm phán giai đoạn 1, Liên minh châu Âu ở thế thượng phong và đã giành kết quả khá thuận lợi. Nay lãnh đạo châu Âu muốn biến kết quả đàm phán đó thành văn bản pháp lý có tính chất ràng buộc để tránh chuyện nước Anh sau này tự ý rút khỏi một số điều khoản đã cam kết.

Quan hệ thương mại giữa châu Âu và nước Anh có thể rồi sẽ hơi giống mô hình giữa châu Âu với Canada, hai bên vừa ký Hiệp định thương mại. Điểm khác biệt giữa châu Âu với Canada mà hai bên chưa từng ràng buộc, nay tạo lập quan hệ mới, đơn giản hơn so với chuyện nước Anh và châu Âu phá bỏ một mối quan hệ đã có rồi nay lại phải bàn xem sẽ tiếp tục với nhau dưới hình thức nào.

Thủ tướng Anh Theresa May cho biết, Anh đang nỗ lực để đảm bảo một thỏa thuận thương mại tốt nhất với Liên minh châu Âu (EU) trong khi giành lại quyền kiểm soát trong các vấn đề như nhập cư. Trong một dòng trạng thái trên mạng xã hội Twitter, bà Theresa May viết: “Chúng tôi sẽ thực hiện nguyện vọng của người dân Anh và có được thỏa thuận Brexit tốt nhất cho nước mình, đảm bảo quyền tiếp cận lớn nhất vào các thị trường của châu Âu, thúc đẩy thương mại tự do với các nước trên thế giới, và thực hiện kiểm soát đối với đường biên giới, luật pháp và tiền tệ của mình”.

Theo Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk, cần Anh làm rõ quan điểm của nước này về việc xây dựng quan hệ song phương trong tương lai sau khi Anh rời khỏi thị trường chung. “Về khuôn khổ cho các mối quan hệ trong tương lai, bây giờ là lúc 27 nước thành viên trong EU chuẩn bị và có các cuộc tiếp xúc thăm dò với Anh để có cái nhìn rõ hơn về tầm nhìn của họ. Tôi nghĩ rằng, chắc chắn giai đoạn thứ hai sẽ có nhiều yêu cầu hơn, thách thức hơn so với giai đoạn đầu tiên.

Cuộc “tái hôn” này sẽ diễn ra dưới dạng một thỏa thuận thương mại mới, định hình đúng tính chất mới của mối quan hệ giữa hai bên một khi nước Anh không còn là một thành viên của Liên minh nhưng lại vẫn là một quốc gia có đủ mọi sức ảnh hưởng về kinh tế, chính trị và quốc phòng lên toàn bộ châu Âu. Thỏa thuận thương mại mới sẽ phản ánh lợi ích chiến lược lâu dài của cả hai bên và vì thế, mọi nhượng bộ đều là vô cùng khó khăn. Vị thế chính trị hiện nay của bà Theresa May càng làm cho những đàm phán tới phức tạp hơn.

Tại nước Anh, bà May đang chịu sức ép nặng nề từ mọi phía, từ dư luận, các đối thủ chính trị đến chính nội bộ Đảng Bảo thủ, nên gần như chắc chắn sẽ phải thể hiện một thái độ đàm phán cứng rắn hơn rất nhiều nếu không muốn chính chiếc ghế Thủ tướng của mình sụp đổ.

Điều này đặt EU vào một tình thế khó xử. Một mặt, Liên minh cũng không thể nhượng bộ một khi Chính phủ của bà Theresa May gia tăng quan điểm cứng rắn trong đàm phán.

Mặt khác EU càng không muốn nước Anh có một người đối thoại khác thay cho bà Theresa May, bởi lẽ ít nhiều thì sợi dây liên hệ giữa bà Theresa May với các quan chức hàng đầu châu Âu đã được thiết lập trong thời gian qua. Và quan trọng nhất, là vì thời gian còn lại cho đến cột mốc tháng 3-2019 là quá ít ỏi cho bất cứ một xáo trộn cấp cao nào từ phía nước Anh.

NGUYỄN TẤN tổng hợp