Libya trước nguy cơ chiến tranh

Xung đột quân sự leo thang ở Libya đang làm dấy lên nỗi lo về một cuộc chiến toàn diện trong bối cảnh các phe phái đang tranh giành quyền lực quyết liệt.

Lực lượng LNA từ miền đông Libya kéo về vây hãm thủ đô Tripoli. Ảnh: REUTERS

Ngày 7-4, lực lượng của tướng Haftar, tự xưng là Quân đội quốc gia Libya  và kiểm soát miền đông nước này tiến hành không kích dữ dội vào nhiều địa điểm phía nam thủ đô Tripoli. Reuters dẫn các nguồn tin tại chỗ cho hay hành động này nhằm “chia lửa” với các tay súng đang cố gắng giành quyền kiểm soát sân bay quốc tế Tripoli ở rìa phía nam thành phố.

Dù bị vây hãm từ cuối tuần trước nhưng quân đội thuộc chính phủ lâm thời do LHQ ủng hộ (GNA), phản công quyết liệt bằng súng cối và đạn pháo, đồng thời không kích một số điểm tập kết của LNA bên ngoài thủ đô. Phi trường quốc tế Tripoli đã đóng cửa vì tan hoang sau các trận đánh giữa nhiều phe phái vào năm 2014 nhưng GNA quyết không thể mất sân bay về tay tướng Haftar để tránh nguy cơ nơi này bị biến thành bàn đạp của phe đối thủ.

Bộ y tế của chính quyền Tripoli cho biết ít nhất 21 người đã bị giết và 27 người bị thương trong giao tranh.

Kể từ khi nhà lãnh đạo Muammar Gaddafi bị lật đổ vào năm 2011, Libya rơi vào tình trạng chia năm xẻ bảy. Hiện 2 thế lực lớn nhất là Quân đội thuộc chính phủ lâm thời do Liên Hiệp Quốc (LHQ) ủng hộ (GNA) kiểm soát khu vực tây nam đất nước cùng thủ đô Tripoli; còn Quân đội quốc gia Libya  (LNA) thành lập một chính quyền song song ở phía đông. Người đứng đầu LNA, tư lệnh Khalifar Haftar, đóng vai trò lớn trong cuộc lật đổ ông Gaddafi và được coi là chỉ huy quân sự mạnh nhất ở Libya. Pháp, Nga được cho là các nhà bảo trợ quan trọng đối với lực lượng Haftar, ngoài ra còn có Ai Cập và Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE).

Hồi cuối tháng 2, viên tướng này và Thủ tướng Libya được LHQ công nhận Fayez al-Sarraj đã đối thoại ở Abu Dhabi. Khi đó, hai bên nhất trí tổ chức tổng tuyển cử và tiến hành các bước đi nhằm mang lại ổn định. Tuy nhiên, tình hình đột ngột leo thang vào ngày 4-4, khi tướng Haftar ra lệnh cho lực lượng miền đông kéo quân về phía thủ đô. Ở phía bên kia, hàng trăm xe tải chở các tay súng từ nhiều phe phái khác nhau ở miền tây Libya kéo về Tripoli để tiếp viện cho GNA, theo Đài Al Jazeera.

Trong bài phát biểu trên truyền hình mới đây, Thủ tướng al-Sarraj cáo buộc tướng Haftar là “kẻ phản bội” vì không những không tuân thủ cam kết đạt được ở UAE mà còn bác bỏ “những nhượng bộ” do GNA đề xuất nhằm tránh đổ máu. Chính trị gia này khẳng định LNA “sẽ vấp phải sự kháng cự quyết liệt” từ các lực lượng trung thành với chính phủ, đồng thời cảnh báo về “cuộc chiến không có người thắng cuộc” tại Libya.

Theo các chuyên gia nhận định cuộc tấn công do Haftar phát đông không nhằm chiếm lĩnh Tripoli, mà chủ yếu để gửi đi thông điệp trước khi đại hội toàn quốc về hòa bình do LHQ bảo trợ diễn ra vào giữa tháng này.

Diễn biến tại Libya đang khiến cộng đồng quốc tế hết sức quan ngại. Trong cuộc điện đàm hôm qua, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh tầm quan trọng của một giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng hiện nay, tôn trọng luật pháp quốc tế và các nghị quyết của HĐBA.

Nga lên tiếng kêu gọi tất cả lực lượng ở Libya kiềm chế, đồng thời phản đối mọi sự can thiệp từ bên ngoài. Bên cạnh đó, AFP dẫn lời Đặc phái viên LHQ về Libya Ghassan Salame khẳng định sự kiện mang tên Hội nghị dân tộc Libya vẫn sẽ diễn ra đúng kế hoạch từ ngày 14 đến 16-4 tại thành phố Ghadames, tây nam nước này, nhằm thảo luận về khả năng tổ chức bầu cử và tìm lối thoát cho tình trạng bất ổn kéo dài suốt 8 năm qua.

NGUYỄN TẤN tổng hợp