Liệu Mỹ có đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran ?

Cả Mỹ và Iran thời gian gần đây đều có những động thái chống đối lẫn nhau liên quan đến thỏa thuận hạt nhân mà Tehran đã ký với Nhóm P5+1 (Mỹ, Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc và Đức) vào năm 2015 (hay còn gọi là Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA).

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif và đại diện các cường quốc tại cuộc họp bên lề khóa họp lần thứ 72 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York ngày 21-9. Nguồn: AFP/TTXVN

Theo đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ lên kế hoạch đưa Iran vào diện “chăm sóc đặc biệt”. Washington đưa ra tuyên bố này trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Iran đang trong tình trạng căng thẳng vì cáo buộc lẫn nhau xung quanh JCPOA. Ông Trump cho biết, Iran là một “đối tác xấu” và cần được quan tâm. Cụ thể là trong những tháng qua, Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt Iran liên quan chương trình tên lửa của nước này. Washington cho rằng, chương trình này đe dọa hòa bình khu vực và quốc tế, đồng thời cáo buộc Tehran đang hỗ trợ chủ nghĩa khủng bố. Dự kiến, Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ đưa ra bài phát biểu về vấn đề Iran vào ngày 12-10 tới, trong đó thông báo các biện pháp đáp trả mới của Mỹ đối với các vụ thử tên lửa của Iran.

Về phần mình, Iran bác bỏ các cáo buộc trên của Mỹ, đồng thời khẳng định rằng chương trình tên lửa của nước này chỉ phục vụ các mục đích hòa bình. Iran cũng nhấn mạnh, việc chính quyền Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran sẽ bị xem là đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và Nhóm P5+1. Tehran cũng cảnh báo Mỹ sẽ gánh chịu hậu quả nếu áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran. Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif tuyên bố nước này sẽ đưa ra sự đáp trả phù hợp sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố chiến lược mới trong vấn đề Iran vào tuần này. Theo ông Zarif, Iran sẽ vẫn theo đuổi chính sách của nước này trong khu vực, bất chấp sự chỉ trích từ những quốc gia khác. Ông Zarif khẳng định Iran là một trụ cột đối với sự ổn định cũng như những nỗ lực chống khủng bố trong khu vực.

Trong một động thái liên quan, Tư lệnh Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), Tướng Mohammad Ali Jafari cảnh báo, các lực lượng quân đội Mỹ trong khu vực sẽ bị trả đũa nếu Washington coi IRGC là nhóm khủng bố và áp đặt các lệnh trừng phạt mới.

Trước đó, Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã lên tiếng bảo vệ thỏa thuận hạt nhân giữa nước này và các cường quốc phương Tây, đồng thời khẳng định Tổng thống Mỹ Donald Trump không thể gây tổn hại thỏa thuận này. Tổng thống Rouhani nêu rõ: “Trong những cuộc đàm phán và thỏa thuận, chúng ta đã đạt được những vấn đề và lợi ích không thể bị đảo ngược. Không ai có thể đảo ngược điều này, kể cả đó là ông Trump hay bất cứ ai khác”. Ngoài ra, ông Rouhani cũng cảnh báo Mỹ không được vi phạm thỏa thuận này. Ông tuyên bố: “Nếu Mỹ vi phạm (thỏa thuận hạt nhân), toàn bộ thế giới sẽ lên án Mỹ, chứ không phải Iran”.

Thực tế, từ sau khi lên nắm quyền vào tháng 1-2017, tức một năm sau thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và Nhóm P5+1 có hiệu lực, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tìm các lý do để đơn phương rút hoặc hủy bỏ thỏa thuận JCPOA. Trong khi đó, tất cả các bên tham gia ký kết thỏa thuận nói trên, đều nhấn mạnh thỏa thuận hạt nhân Iran cần phải được duy trì.

Mới đây, nhật báo Etemad cho rằng Iran sẽ là nước thắng cuộc nếu Mỹ từ bỏ thỏa thuận JCPOA. Các chính trị gia có tư tưởng cải cách nói với tờ báo này rằng việc hủy bỏ thỏa thuận này sẽ cho thấy Washington không đáng tin cậy trong việc thực hiện đầy đủ các cam kết của họ, trong bối cảnh Triều Tiên cũng đang theo đuổi phát triển vũ khí hạt nhân. Mặt khác, giới phân tích cho rằng việc Washington đơn phương từ chối rút khỏi JCPOA là lời cảnh báo về một chương trình hạt nhân ngầm sẽ phát triển ở các quốc gia khác trong tương lai. Nếu điều này xảy ra thì việc nỗ lực của cộng đồng quốc tế vận động phi hạt nhân hóa toàn cầu sẽ trở nên khó khăn hơn.

HN tổng hợp