Canh tác nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu

Trong những năm gần đây, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đã tác động trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp trong tỉnh, nhất là gây hiện tượng ngập lũ trong mùa mưa; xâm nhập mặn vào sâu trong nội đồng vào mùa khô hạn và diện tích đất đai bị bạc màu, đa dạng sinh học giảm.

Người dân ở ấp 9, xã Lương Tâm, chuyển đổi sang mô hình trồng màu để thích ứng với biến đổi khí hậu.

Do đặc thù của tỉnh là vùng chuyên canh nông nghiệp nên Hậu Giang rất dễ bị tổn thương bởi tình hình biến đổi khí hậu. Vào mùa khô, hầu hết các huyện trong tỉnh đều bị mặn xâm nhập hay hạn hán gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp. Về lâu dài, tác động của biến đổi khí hậu lên sản xuất nông nghiệp của tỉnh như: làm ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng và chất lượng, cơ cấu nông nghiệp như cây trồng, vật nuôi có thể bị thay đổi, giảm đa dạng cây trồng…

Diễn biến rõ nét của biến đổi khí hậu đã và đang tác động mạnh mẽ nhất là bão, áp thấp nhiệt đới, sạt lở, lốc xoáy, xâm nhập mặn sâu với nồng độ mặn ngày càng cao, tình trạng hạn hán và sâu bệnh, gây áp lực lớn cho sự phát triển nông nghiệp. Vì thế để thích nghi, ngành nông nghiệp tỉnh đã thực hiện Đề án 1.000 nhằm thay đổi tập quán sản xuất của người dân. Theo đó, sẽ chuyển đổi 1.000ha vườn tạp sang cây trồng khác có giá trị kinh tế. Chuyển đổi 1.000ha đất mía kém hiệu quả, năng suất thấp, không có đê bao ngăn lũ, diện tích manh mún, nhỏ lẻ sang các cây trồng khác cho hiệu quả kinh tế cao hơn; kết hợp màu - thủy sản - chăn nuôi để tăng thu nhập cho người dân. Chuyển đổi 1.000ha lúa 3 vụ sang 2 lúa - 1 màu và 2 lúa - 1 thủy sản. Chuyển đổi 1.000 hộ chăn nuôi heo, gà nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung trên nền đệm lót sinh học, nuôi gà thả vườn theo hướng an toàn dịch bệnh gắn với bảo vệ môi trường, tận thu khí sinh học...

Kết quả bước đầu thực hiện Đề án 1.000 khá khả quan và được ngành nông nghiệp nhân rộng mô hình ra toàn tỉnh. Theo đó, phấn đấu đến năm 2020 nhằm phát triển toàn diện nông nghiệp, nông thôn, mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa các nông sản và chuyển đổi mạnh mẽ kinh tế hộ theo hướng gia trại, trang trại, nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất nông nghiệp, góp phần tăng thu nhập kinh tế hộ nông dân, giải quyết việc làm cho lao động khu vực nông nghiệp và nông thôn, thực hiện giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa thành thị và nông thôn.

Ông Lê Văn Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp - Seamul, ở ấp 9, xã Lương Tâm, huyện Long Mỹ, cho biết: “HTX hiện có 200ha đất sản xuất, trong đó cây màu chiếm đến 60ha. Trước đây người dân vùng này chủ yếu trồng lúa, nhưng tình hình khô hạn, xâm nhập mặn thường xảy ra nên dần chuyển sang trồng màu để thích ứng với biến đổi khí hậu. HTX đã được đầu tư nhiều máy móc để thực hiện cơ giới hóa trong trồng màu, từ đó giúp người dân giảm bớt công lao động, giảm chi phí đầu tư, mở rộng được quy mô sản xuất. Ngoài ra, cũng có một số sản phẩm nông sản trong HTX đã được doanh nghiệp đến bao tiêu nên thuận lợi về đầu ra và giá cả”.

Hiện nay, ngành nông nghiệp tỉnh đang chủ động xây dựng các mô hình canh tác lúa ứng phó với tình hình biến đổi khí hậu như: Xây dựng các mô hình cánh đồng lớn, áp dụng các tiến bộ kỹ thuật như 3 giảm 3 tăng, SRI, 1 phải 5 giảm, ứng dụng nấm xanh trong quản lý rầy nâu, ứng dụng công nghệ sinh thái trong quản lý dịch hại tổng hợp. Xây dựng mô hình giảm lượng giống gieo sạ bằng phương pháp cấy; xây dựng nhiều mô hình tưới nước tiết kiệm theo kỹ thuật tưới ngập - khô xen kẽ, kết hợp với trữ nước ngọt cho các kênh mương nội đồng. Đồng thời, xây dựng các trạm bơm tập trung để chủ động được nguồn nước. Xây dựng các mô hình canh tác lúa nhằm giảm phát khí thải nhà kính và khuyến cáo người dân không đốt đồng để xử lý rơm rạ sau thu hoạch. Kết hợp với các nhà khoa học, các doanh nghiệp để lai tạo, khảo nghiệm các giống lúa chống chịu với mặn, hạn. Bên cạnh đó, còn chú trọng đến công tác thủy lợi như nạo vét kênh mương, xây dựng các cống đập thời vụ, xây dựng các đê bao ngăn mặn, trang bị các thiết bị đo độ mặn đến các xã trong tỉnh.

Trên cây ăn trái, rau màu còn xây dựng và ứng dụng biện pháp tưới nước tiết kiệm. Xây dựng nhiều mô hình theo hướng an toàn thực phẩm, GAP, sử dụng túi bao trái để hạn chế tình hình gây hại của các đối tượng sâu hại. Ngoài ra, khuyến cáo người dân tăng cường bón nhiều phân hữu cơ, ủ ẩm cho cây trồng. Kết hợp với các nhà khoa học chọn tạo, chuyển đổi những giống cây trồng thích hợp với điều kiện khô hạn, xâm nhập mặn. Như gia đình của ông Trần Công Nghiệp, ở xã Lương Tâm, huyện Long Mỹ, cũng đã thực hiện mô hình tưới tiết kiệm cho vườn bưởi da xanh khoảng 2.000m2. Mô hình này được đánh giá rất hiệu quả vì giảm lượng nước tưới, ít tốn công, đất ít xói mòn và bạc màu, cây cho trái to, bán được giá cao.

Sở NN&PTNT Hậu Giang cho biết tới đây sẽ tuyên truyền sâu rộng, nâng cao nhận thức của người sản xuất về tác động của biến đổi khí hậu. Đồng thời, xây dựng hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh, sử dụng cống, đập thời vụ nếu nồng độ mặn cao, dịch chuyển mùa vụ, khôi phục lại tập quán cày ải phơi đất. Triển khai thực hiện chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) nhằm nâng cao năng lực của người nông dân trong việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Tiếp tục triển khai thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, chuyển từ canh tác lúa 3 vụ sang 2 lúa - 1 màu, chú trọng cây trồng cạn hoặc cây công nghiệp ngắn ngày để hạn chế nước tưới, góp phần thích ứng với biến đổi khí hậu...

Bài, ảnh: HOÀI THU