Không dễ xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường

Tuy Nghị định số 155/2016 quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đã chính thức có hiệu lực gần 2 năm qua nhưng đến nay vẫn khó xử phạt các hành vi vi phạm.

Nhiều quy định xử phạt tại Nghị định 155/2016 như vứt mẩu thuốc lá, rác thải tại vỉa hè, nơi công cộng vẫn khó áp dụng trong thực tế.

Điều 20 Nghị định 155/2016 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định, phạt tiền từ 1-3 triệu đồng đối với hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định; từ 500.000 đồng - 1 triệu đồng hành vi vứt, thải mẩu tàn thuốc không đúng nơi quy định; 3-5 triệu đồng đối với hành vi vứt, bỏ rác thải sinh hoạt ở nơi công cộng,…

Nghị định cũng nêu rõ, thẩm quyền xử phạt những hành vi này là UBND các cấp, công an xã, phường, thị trấn,… Lực lượng chức năng sẽ bắt quả tang hoặc thông qua các biện pháp nghiệp vụ, ghi hình, chụp ảnh… để xử lý người vi phạm.

Tuy nhiên, ghi nhận tại nhiều khu vực công cộng như bệnh viện, trung tâm y tế, chợ trên địa bàn tỉnh, tình trạng người dân, người bệnh còn thản nhiên hút thuốc lá, vứt bỏ tàn thuốc, mẩu thuốc, rác thải diễn ra khá phổ biến, trong khi tại các khu vực này đều có bảng cấm hút thuốc, cấm vứt rác.

Ông Nguyễn Văn Tâm, người bán hàng ở phía trước cổng Bệnh viện Đa khoa tỉnh, cho biết: “Tôi có nghe quy định cấm hút thuốc lá, vứt rác ở nơi công cộng, như ở đây cũng có bảng cấm, nhưng theo tôi đó là thói quen khó bỏ. Với lại tôi cũng chưa thấy ai bị phạt vì vứt mẩu thuốc lá hay vứt rác không đúng bao giờ”. 

Còn chị Nguyễn Ngọc Lan, ở phường III, thành phố Vị Thanh, cho rằng: “Hàng ngày, đi chợ hay đến khu vực công cộng, tôi thấy nhiều nơi dù có biển cấm hút thuốc lá, cấm vứt rác nhưng nhiều người vẫn vô tư hút, xả rác mà chẳng ai nhắc nhở hay xử phạt”.

Có thể thấy, dù quy định xử phạt đã có hiệu lực gần 2 năm nhưng theo một lãnh đạo Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an tỉnh, việc xử phạt này rất khó thực hiện nếu không muốn nói là không thể.

Vị lãnh đạo này dẫn chứng, trước đây, Nghị định 179/2013 quy định việc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi hút thuốc lá, vứt thải, bỏ mẩu thuốc lá không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ, nơi công cộng chỉ phạt từ 50.000 đồng đến 100.000 đồng thuộc thẩm quyền xử phạt cấp xã thì lực lượng công an xã, phường có thể lập biên bản xử phạt và người vi phạm nộp phạt ngay.

Còn hiện nay, với hành vi nêu trên, mức phạt đã tăng lên từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng hoặc từ 1 triệu đồng đến 3 triệu đồng với các hành vi khác; nhiều hành vi với mức phạt cao hơn nên không thể tiến hành xử phạt ngay.

Trong khi đó, để có thể xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi như vừa nêu, thông thường phải mất từ 1 đến 2 ngày lập hồ sơ, chưa kể là với các lỗi này, lực lượng chức năng không có quyền giữ cá nhân tại trụ sở cơ quan công an. Sau khi lập biên bản vi phạm (nếu có), lực lượng làm nhiệm vụ chỉ có thể giữ giấy tờ tùy thân nhằm yêu cầu người vi phạm đi nộp phạt rồi sau đó mới trả lại.

Ông Nguyễn Văn Bé, Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, khẳng định, mặc dù chế tài xử phạt hiện đã khá rõ ràng nhưng khó áp dụng vào thực tế.

Bởi theo quy định, cơ quan có thẩm quyền xử phạt hành chính đối với hành vi vi phạm gồm cơ quan thanh tra liên ngành về y tế; cơ quan công an và UBND các cấp,… Tuy nhiên, hiện nay, do lực lượng chuyên trách còn mỏng lại thiếu trang thiết bị, trong khi các hành vi vi phạm đều diễn ra nhanh, trong thời gian rất ngắn nên khó kiểm soát.

Ngoài ra, việc quy định thẩm quyền xử phạt còn chung chung, những người có thẩm quyền chưa thực sự quyết liệt trong việc lập biên bản xử phạt.

Cho nên, ông Bé đề xuất, cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra và xử lý thường xuyên, khi xử phạt cần đảm bảo tính công bằng, minh bạch để người dân nghiêm túc chấp hành.

Bên cạnh đó, phạt tiền phải kèm theo các biện pháp xử lý khác như ra văn bản khiển trách gửi về nơi cư trú hoặc cơ quan nơi công tác, viết cam kết không vi phạm, công khai danh tính cá nhân của người vi phạm,… thì những quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường mới có thể phát huy hiệu quả.

Bài, ảnh: Đ.BẢO