Khi nông sản … thăng hoa !

Ngồi nghỉ ngơi sau buổi làm việc mệt nhọc, dưới những tán cây nhãn Ido đang cho trái xum xuê, ông Ba Cầu (Diệp Văn Cầu), ở ấp Nhơn Phú, xã Nhơn Nghĩa A, huyện Châu Thành A, cười rôm rả, cất cái giọng đầy chất hào sảng của người miền Tây rặt: “Có ai nghĩ cũng là nhãn mà bán giá 1kg tới 2 triệu đồng đâu chớ”.

Nhãn Ido tươi và sau khi sấy thăng hoa.

Nghe chuyện 1kg trái cây bán được 2 triệu đồng, ai cũng bán tin bán nghi, cho đến khi biết được sự thật bất ngờ...

Chuyện lạ: 1kg nhãn 2 triệu đồng

Dù mấy cặp mắt đang mở to bất ngờ khi nghe chuyện này, nhưng ông Ba Cầu không vội giải thích, ông vừa cười vừa dắt mấy đứa hiếu kỳ đang xúm xít dưới gốc cây nhãn đi một vòng kể về cuộc đời của ông...

Thế là ông bắt đầu kể về hành trình gắn bó với loại cây này. 13 năm trước, từ 2ha đất trồng lúa kém hiệu quả, ông quyết định lên liếp trồng nhãn Ido. Lúc bấy giờ, ở xã Nhơn Nghĩa A đã có một số hộ dân trồng loại nhãn này và cho hiệu quả kinh tế cao. Thấy vậy, ông mạnh dạn đầu tư, học hỏi kinh nghiệm để áp dụng trên vườn nhãn của gia đình mình.

Nhãn Ido có khả năng sinh trưởng mạnh, dễ đậu trái và cho năng suất cao. Trồng được 3 năm là có thể để trái, cây càng lớn thì sản lượng càng tăng. Đặc biệt, nhờ áp dụng kỹ thuật xử lý ra hoa trái vụ, mà nhãn Ido tại địa phương có đầu ra khá thông thoáng, không gặp tình trạng ùn ứ, dội chợ. Cứ tới đợt nhãn chín, là có thương lái đến tận nhà để thu mua. Vấn đề duy nhất còn tồn tại là giá nhãn Ido hiện vẫn chưa ổn định.

“Giá cả thị trường giờ không biết đâu mà lần. Có lúc hút hàng thì nhà vườn bán được 16.000-17.000 đồng/kg, cũng có lúc giá sụt còn có 9.000-10.000 đồng/kg. Mà tới đợt là phải bán, giá nào cũng bán chứ để đó hoài nó chín rụng hết. Nếu nhãn mà được chế biến làm sản phẩm này kia, thì chắc sẽ có thêm đầu ra, rồi giá cả cũng sẽ dần ổn định hơn”, ông Ba Cầu mong ước.

Kể tới đây, ông Ba Cầu đưa mắt chỉ về một cán bộ của Trung tâm Thông tin và Ứng dụng khoa học công nghệ tỉnh Hậu Giang đang tỉ mỉ xem xét từng trái nhãn đang rộ vụ, rồi nói lớn: “Ông cán bộ, lại kể cho tụi nhỏ nghe lý do vì sao 1kg nhãn bán được 2 triệu đồng đi”...

Sau khi được anh cán bộ nói xong mới biết, thì ra chuyện 1kg nhãn bán được 2 triệu đồng là xuất phát từ nỗi trăn trở của bà con nông dân như ông Ba Cầu đã nói, các nhà khoa học tỉnh nhà đã nghiên cứu, làm chủ các công nghệ chế biến như: sấy thăng hoa, sấy nhiệt, sấy dẻo, sấy phun, chiết xuất siêu âm, chiết siêu tới hạn, chiên chân không, cô đặc chân không,... để ứng dụng trên các loại nông sản chủ lực trong và ngoài tỉnh. Đến nay, có khoảng 100 sản phẩm đã và đang được trung tâm hoàn thiện quy trình, sẵn sàng chuyển giao.

Trung tâm Thông tin và Ứng dụng khoa học công nghệ tỉnh đang làm chủ quy trình chế biến nhiều loại nông sản bằng công nghệ sấy thăng hoa.

Thời điểm chúng tôi đến vườn ông Ba Cầu tham quan, 1kg nhãn Ido có giá bán tại vườn chưa đến 20.000 đồng. Nhưng sau khi áp dụng công nghệ sấy thăng hoa, 20kg nhãn tươi sẽ trở thành một món đặc sản, có giá lên đến 2 triệu đồng/kg. Đây là điều mà nhiều người trồng nhãn Ido trên địa bàn tỉnh chưa từng nghĩ đến!

Nhiều loại nông sản khác của tỉnh cũng đã được “thăng hoa” từ công nghệ này.

Sấy thăng hoa - Nâng tầm giá trị nông sản

Sấy thăng hoa (freeze drying), còn gọi là sấy đông khô hay làm khô lạnh, là kỹ thuật khử nước, tách ẩm ra khỏi nguyên liệu bằng sự thăng hoa của nước khi chuyển trực tiếp từ thể rắn sang thể khí. Công nghệ này giúp sản phẩm giữ được hình dạng, màu sắc, hương vị và các chất dinh dưỡng nguyên liệu ban đầu; ức chế sự phát triển của hầu hết vi khuẩn, nấm men và nấm mốc. Sản phẩm có thời hạn bảo quản dài và có thể vận chuyển ở nhiệt độ phòng. Do đó, thường được dùng để sấy các nông sản, dược liệu có giá trị cao hay các nguyên liệu dạng mềm, lỏng.

Những sản phẩm sấy thăng hoa giúp nâng tầm giá trị nông sản.

Để tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ, năm 2022, Trung tâm Thông tin và Ứng dụng khoa học công nghệ Hậu Giang đã được quan tâm, đầu tư nhiều máy móc, thiết bị hiện đại, là nền tảng quan trọng để nghiên cứu, tiếp nhận và làm chủ các quy trình công nghệ tiên tiến, trong đó, có máy sấy thăng hoa. Từ đây, nhiều sản phẩm như: lươn sấy thăng hoa, sữa chua trái cây sấy thăng hoa, sữa chua yến mạch sấy thăng hoa, sầu riêng sấy thăng hoa, khóm sấy thăng hoa, nấm rơm sấy thăng hoa, bí đỏ sấy thăng hoa,... lần lượt ra mắt.

Bà Nguyễn Thị Kiều, Giám đốc Trung tâm Thông tin và Ứng dụng khoa học công nghệ tỉnh, cho biết: “Chúng tôi sẽ luôn nỗ lực để tạo ra những sản phẩm an toàn, chất lượng đến tay người tiêu dùng. Nghiên cứu, chế biến thêm một số sản phẩm mới từ dưa lưới, nấm mối, thanh long, cam sành,... theo nhu cầu của doanh nghiệp và địa phương. Hoàn thiện quy trình để chuyển giao miễn phí cho doanh nghiệp và người dân trên địa bàn tỉnh, với mong muốn tạo thêm đầu ra cho nông sản của tỉnh nhà”.

ĐANG THƯ