Thoát khỏi “ngăn kéo” để phát huy hiệu quả trong thực tiễn

Chuyển giao, ứng dụng kết quả nghiên cứu của các nhiệm vụ KH&CN vào thực tiễn là hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, quá trình này hiện còn tồn tại nhiều “điểm nghẽn”.

Bài 2: Đâu là “điểm nghẽn” ?

Sau khi chuyển giao, có nhiều nhiệm vụ KH&CN chưa được ứng dụng trong thực tiễn hoặc đã ứng dụng nhưng không mang lại hiệu quả như mong đợi.

Thực tế cho thấy, không phải kết quả nhiệm vụ KH&CN nào cũng được ứng dụng hiệu quả.

Không ít đề tài còn nằm trong “ngăn kéo”

Theo ông Trần Văn Huyến, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, khẳng định: “Sự chuyển mình mạnh mẽ của tỉnh Hậu Giang từ đầu nhiệm kỳ đến nay có sự đóng góp trực tiếp và quan trọng của lĩnh vực KH&CN. Song chúng ta cũng nhìn nhận thẳng thắn là việc phát triển KH&CN của tỉnh hiện nay vẫn chưa đạt được như mong muốn và vẫn còn tồn tại những hạn chế, khó khăn, vướng mắc”. Như trong triển khai nhiệm vụ KH&CN, việc chuyển giao, ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn còn tồn tại nhiều “điểm nghẽn”.

Năm 2011, Trung tâm Quan trắc và Kỹ thuật môi trường tỉnh Hậu Giang chủ trì thực hiện đề tài “Xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý chất thải nguy hại trên địa bàn tỉnh Hậu Giang”. Kết quả đề tài được chuyển giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh từ hơn 10 năm trước. Ông La Trọng Kỳ, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, cho hay: “Đề tài này chưa được áp dụng vào thực tế do phần mềm và cấu hình máy tính cơ quan không tương thích và cũng không có đề xuất bố trí kinh phí trang bị hệ thống máy chủ để thực hiện kết quả đề tài”.

Trong giai đoạn 2010-2023, Sở Nội vụ tỉnh đã tiếp nhận kết quả nghiên cứu của 3 nhiệm vụ KH&CN. Nhưng khi rà soát lại, chỉ có 2 nhiệm vụ đã và đang được ứng dụng trong thực tiễn. Riêng đề tài “Đào tạo nguồn nhân lực cho tỉnh Hậu Giang: thực trạng và giải pháp”, do Trường Cao đẳng cộng đồng Hậu Giang chủ trì thực hiện, được chuyển giao cho sở từ năm 2013 và bị lãng quên cho đến nay. Vậy đề tài này đã ở đâu trong hơn 10 năm qua? Câu trả lời là nằm ở “ngăn kéo”!

Ở lĩnh vực nông nghiệp, có nhiều nhiệm vụ KH&CN cũng chưa được ứng dụng trong thực tiễn như: “Nghiên cứu hoàn thiện quy trình chăn nuôi gà sao ở Hậu Giang”; “Nghiên cứu phát triển kỹ thuật nuôi cá chẽm trong ruộng, ao và lồng ở vùng nước lợ và nước ngọt tỉnh Hậu Giang”, “Nghiên cứu sự thích nghi của cây hông (paulownia fortunei) trồng bằng hột và cây cấy mô tại tỉnh Hậu Giang”,… Nguyên nhân chung là do đối tượng nghiên cứu không còn phù hợp với thực tiễn sản xuất của tỉnh, điều kiện và kinh phí triển khai ứng dụng còn hạn chế, quy trình kỹ thuật phức tạp,…

Ngoài ra, còn có không ít đề tài, dự án đã được chuyển giao nhiều năm nhưng vẫn chưa được ứng dụng trong thực tiễn, hoặc có ứng dụng nhưng cũng không mang lại hiệu quả như mong đợi.

Ứng dụng nhưng chưa hiệu quả

Đề tài “Nghiên cứu xây dựng hệ thống giám sát và cảnh báo sớm rủi ro dịch bệnh phục vụ quản lý nông nghiệp và phòng chống thiên tai tỉnh Hậu Giang”, do TS. Nguyễn Văn Hồng làm chủ nhiệm, Phân viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu là tổ chức chủ trì, thực hiện từ năm 2020 với tổng kinh phí hơn 1,2 tỉ đồng. Sau khi nghiệm thu đề tài vào năm 2022, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp nhận kết quả, giao cho Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh phối hợp với các đơn vị có liên quan triển khai ứng dụng.

Đề tài đã hỗ trợ cho ngành nông nghiệp trong công tác dự báo sinh vật gây hại, cảnh báo mối nguy cho bà con nông dân. Tuy nhiên, qua quá trình ứng dụng, phần mềm do đề tài nghiên cứu còn bộc lộ nhiều hạn chế. Vì phần mềm chỉ cài đặt được trên máy tính nên người dùng chưa thể sử dụng “mọi lúc mọi nơi” như nhiều phần mềm hiện hành khác. Việc xử lý số liệu và cho ra kết quả còn chậm. Kinh phí duy trì, bảo dưỡng và nâng cấp phần mềm còn hạn chế. Do đó, sau 2 năm áp dụng, phần mềm này dần trở nên lỗi thời, chưa đáp ứng được nhu cầu hiện nay.

Tương tự, đề tài “Sử dụng vi khuẩn Bacillus subtilis bản địa và vật liệu hấp phụ để xử lý nước thải giết mổ gia súc và chế biến phân hữu cơ”, do PGS.TS Nguyễn Hữu Hiệp làm chủ nhiệm, Trường Đại học Cần Thơ là tổ chức chủ trì, được nghiệm thu và chuyển giao kết quả cho Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh tiếp nhận vào năm 2014. Tuy nhiên, do việc sử dụng các vật liệu hấp phụ không phù hợp với nhu cầu sản xuất phân bón hữu cơ tại cơ sở giết mổ gia súc trên địa bàn tỉnh, nên kết quả đề tài chưa được ứng dụng hiệu quả vào thực tiễn, chưa đáp ứng mục tiêu đặt ra.

Còn đề tài “Xây dựng (thí điểm) mô hình du lịch nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Hậu Giang (địa bàn thí điểm đường nối Vị Thanh - Cần Thơ)”, do ông Nguyễn Duy Tân, nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh, làm chủ nhiệm, đã hỗ trợ hộ ông Lê Quốc Chiến, ở ấp 1, xã Vị Thanh, huyện Vị Thủy, đầu tư xây dựng các hạng mục để khai thác, phục vụ khách du lịch, với tổng kinh phí hơn 100 triệu đồng. Nhưng hiện nay, những hạng mục đầu tư trên đều xuống cấp và điểm du lịch này đã ngừng hoạt động.

Thực trạng trên không chỉ gây lãng phí tri thức, lãng phí ngân sách nhà nước đầu tư cho các nhiệm vụ KH&CN, mà còn làm hạn chế vai trò động lực của KH&CN đối với sự phát triển chung của tỉnh, cần có giải pháp để khắc phục và triển khai hiệu quả hơn trong thời gian tới.

ĐANG THƯ