Bản tin Kinh tế - Thị trường ngày 24-5-2025: Nhiều thị trường lớn tại EU tăng mua cà phê Việt

Cùng những tin tức đáng chú ý khác, mời Quý độc giả theo dõi: Triển khai hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh; Điều tra doanh nghiệp năm 2025 trên toàn quốc; Đề xuất miễn kiểm tra chuyên ngành với hàng nhập khẩu giá trị nhỏ.

Nhiều thị trường lớn tại EU tăng mua cà phê Việt

EU là thị trường xuất khẩu lớn nhất của cà phê Việt Nam. Ảnh minh họa

Theo số liệu từ Cục Hải quan (Bộ Tài chính), tính đến giữa tháng 5/2025, Việt Nam xuất khẩu 736.583 tấn cà phê với kim ngạch đạt 4,2 tỷ USD. Dù giảm 5,5% về lượng nhưng nhờ giá xuất khẩu cà phê trung bình tăng cao nên kim ngạch tăng tới 56% so với cùng kỳ năm trước. Theo đó, giá xuất khẩu cà phê trung bình trong kỳ đạt 5.709 USD/tấn, tăng 65% so với mức 3.442 USD/tấn tại cùng kỳ năm trước.

Về thị trường, 10 thị trường xuất khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam có tổng kim ngạch 2,53 tỷ USD, chiếm 63% tỷ trọng giá trị xuất khẩu cà phê trong 4 tháng đầu năm 2025. Cả 10 thị trường này đều tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm trước.

Trong số 27 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu (EU), có 3 thị trường lớn ghi nhận mức tăng trưởng vượt trội về xuất khẩu cà phê trong 4 tháng đầu năm 2025. Trong đó, Đức là thị trường xuất khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam với 628 triệu USD, tăng tới 97% so với cùng kỳ năm trước. Kim ngạch xuất khẩu cà phê sang Italia cũng tăng 33,8% so với cùng kỳ năm trước, lên 307 triệu USD; Tây Ban Nha tăng 51,3% so với cùng kỳ năm trước, đạt 292 triệu USD.

EU đã ban hành Quy định chống mất rừng (EUDR). Theo quy định, EU sẽ cấm nhập khẩu 7 nhóm mặt hàng vào EU nếu quá trình sản xuất các mặt hàng này gây mất rừng, trong số này có cà phê. Tin vui đối với mặt hàng này khi Ủy ban châu Âu (EC) công bố hệ thống phân loại quốc gia theo mức độ rủi ro trong khuôn khổ Quy định EUDR của EU, theo đó, 140 quốc gia, gồm Mỹ, Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam, được xếp vào nhóm "rủi ro thấp".

Các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê của Việt Nam vẫn phải tuân thủ đầy đủ tất cả các yêu cầu của EUDR. Trong đó, doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường EU không được miễn trừ trách nhiệm thẩm định và minh bạch chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải chuẩn bị hồ sơ và dữ liệu đầy đủ, đặc biệt là hệ thống truy xuất nguồn gốc đến tọa độ địa lý.

Tuy nhiên, doanh nghiệp xuất khẩu có điểm thuận lợi đó là được giảm tần suất kiểm tra tuân thủ. Cụ thể, đối với sản phẩm từ quốc gia thuộc nhóm “rủi ro thấp”, chỉ 1% các lô hàng sẽ bị cơ quan chức năng EU chọn ngẫu nhiên để kiểm tra. Trong khi đó, các nước được xếp vào nhóm "rủi ro tiêu chuẩn" và “rủi ro cao” lần lượt là 3% và 9%. Ngoài ra, các doanh nghiệp sẽ giảm nguy cơ bị đình chỉ hoặc bị điều tra. Điều này đồng nghĩa, các doanh nghiệp từ quốc gia "rủi ro thấp" sẽ ít bị nghi ngờ hơn, giúp rút ngắn thời gian và chi phí thông quan.

Triển khai hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh

Ảnh minh họa

Từ 1/6 tới, 37.000 hộ kinh doanh trên toàn quốc có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế

Đây là quy định có trong Nghị định 70 của Chính phủ, nhằm tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh, chống thất thu thuế. Vì người bán khi xuất hóa đơn thì ngay lập tức cơ quan thuế cũng giám sát được dòng tiền, từ đó xác định được doanh thu để đóng thuế.

Để sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, hộ kinh doanh chỉ cần kết nối Internet và có máy vi tính, điện thoại thông minh hoặc iPad. Hộ kinh doanh cần có phần mềm đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, khởi tạo từ máy tính tiền với cơ quan thuế và được cơ quan thuế chấp nhận. Đại diện Cục Thuế cho biết, hiện nay các Chi cục Thuế khu vực đã phối hợp với các đơn vị cung cấp giải pháp về hóa đơn, kế toán để đảm bảo hỗ trợ kịp thời tới cho các hộ kinh doanh.

Ông Nguyễn Đức Huy - Phó Trưởng Ban Nghiệp vụ Thuế, Cục Thuế cho biết: "Hiện nay cơ quan thuế đã tuyên truyền đến các hộ kinh doanh này, báo cáo UBND các cấp để tuyên truyền, vận động để hỗ trợ cho các hộ kinh doanh này. Đây là 1 trong những giải pháp để làm sao hộ kinh doanh sẽ nắm được chính xác kết quả sản xuất kinh doanh, đồng thời minh bạch hóa thị trường".

Điều tra doanh nghiệp năm 2025 trên toàn quốc

Cục Thống kê cho biết thời gian điều tra, hai thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh sẽ tiến hành điều tra từ ngày 1/4/2025 đến hết ngày 31/7/2025. Ảnh minh họa

Từ ngày 1/4 đến hết 31/7, ngành Thống kê tiến hành Điều tra Doanh nghiệp năm 2025 trên cả nước. Đây là cuộc điều tra hàng năm trong Chương trình điều tra thống kê quốc gia.

Tính đến thời điểm hiện tại, đã có hơn 39% doanh nghiệp hoàn thành kê khai. Trong đó những tỉnh đạt tỷ lệ hoàn thành cao là: Phú Yên, Tuyên Quang; Quảng Bình; Lai châu... Kết quả cuộc điều tra là hệ thống dữ liệu toàn diện về hoạt động của doanh nghiệp, hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã trên cả nước. Đây là nguồn thông tin quan trọng cho điều hành, giám sát và dự báo kinh tế vĩ mô, là cơ sở để xây dựng chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở cả cấp quốc gia và địa phương.

Theo phương án điều tra, Điều tra doanh nghiệp năm 2025 được thực hiện trên phạm vi 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đối với các doanh nghiệp có hoạt động sản xuất kinh doanh thuộc tất cả các ngành trong Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam (VSIC 2018) trừ 3 ngành là: ngành O - Hoạt động của Đảng Cộng sản, tổ chức chính trị-xã hội, quản lý Nhà nước, an ninh quốc phòng, bảo đảm xã hội bắt buộc; ngành U - Hoạt động của các tổ chức và cơ quan quốc tế; ngành T - Hoạt động làm thuê các công việc trong các gia đình, sản xuất sản phẩm vật chất và dịch vụ tự tiêu dùng của hộ gia đình.

Đối tượng điều tra của cuộc điều tra này là các cơ sở sản xuất, kinh doanh có hoạt động sản xuất kinh doanh trong phạm vi một ngành kinh tế tại một địa điểm (đơn vị ngành kinh tế theo địa bàn) của tất cả ngành kinh tế quốc dân, trừ ngành O (Hoạt động của Đảng Cộng sản, tổ chức chính trị-xã hội, quản lý nhà nước, an ninh quốc phòng, bảo đảm xã hội bắt buộc, ngành U (Hoạt động của các tổ chức và cơ quan quốc tế) và ngành T (Hoạt động làm thuê các công việc trong các gia đình, sản xuất sản phẩm vật chất và dịch vụ tự tiêu dùng của hộ gia đình) trong hệ thống ngành kinh tế Việt Nam.

Cục Thống kê cho biết thời gian điều tra, hai thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh sẽ tiến hành điều tra từ ngày 1/4/2025 đến hết ngày 31/7/2025. Đối với các tỉnh, thành phố có số lượng doanh nghiệp từ 5.000 doanh nghiệp trở lên sẽ tiến hành điều tra từ ngày 01/4/2025 đến hết ngày 30/6/2025.

Các tỉnh, thành phố còn lại thực hiện điều tra từ ngày 01/4/2025 đến hết ngày 31/5/2025. Riêng đối với các tập đoàn, tổng công ty sẽ điều tra từ ngày 01/6/2025 đến hết ngày 15/7/2025.

Điều tra doanh nghiệp năm 2025 sử dụng phương pháp điều tra gián tiếp bằng hình thức thu thập thông tin trực tuyến thông qua sử dụng phiếu điều tra điện tử Webform. Các đơn vị điều tra sẽ thực hiện cung cấp thông tin Phiếu Webform trên Trang thông tin điện tử điều tra doanh nghiệp của Cục Thống kê thông qua hệ thống xác thực tên và mã (mật khẩu) của doanh nghiệp khi truy cập hệ thống để điền Phiếu điều tra https://thongkedoanhnghiep.gov.vn.

Đề xuất miễn kiểm tra chuyên ngành với hàng nhập khẩu giá trị nhỏ

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến Dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử. Ảnh minh họa

Miễn giấy phép, điều kiện, kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa nhập khẩu giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống nhưng mỗi năm tổng giá trị không quá 48 triệu đồng.

Dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử của Bộ Tài chính đưa ra sẽ miễn giấy phép, kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa giá trị nhỏ.

Cụ thể, Điều 11.1, dự thảo đang dự kiến cho phép miễn giấy phép, điều kiện, kiểm tra chuyên ngành với hàng hoá nhập khẩu có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống, nhưng mỗi năm tổng giá trị không quá 48 triệu đồng với mỗi tổ chức, cá nhân. Đồng thời, quy định theo hướng quản lý theo người mua (người nhập khẩu).

Tuy nhiên, góp ý về quy định này tại dự thảo, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, quy định có thể chưa thực sự phù hợp với đặc điểm thương mại điện tử và có thể tạo ra lỗ hổng trong thiết kế chính sách.

VCCI cho rằng, việc áp dụng ngưỡng 1 triệu đồng gần như không có tác dụng đáng kể, khi phần lớn hàng nhập khẩu hiện nay có giá trị thấp. Điều này dẫn đến hệ quả là phần lớn hàng hóa thương mại điện tử sẽ không phải chịu giấy phép, kiểm tra chuyên ngành, dù tổng giá trị hàng bán vào Việt Nam có thể rất lớn, gây bất bình đẳng với hàng hóa trong nước.

Từ phân tích trên, theo VCCI, cách thức thiết kế hiện tại vẫn dựa trên tư duy của hoạt động nhập khẩu truyền thống, trong khi có sự khác biệt rõ rệt giữa hai hình thức.

Thứ nhất, nhập khẩu truyền thống: Các doanh nghiệp nhập khẩu thường là tổ chức chuyên nghiệp, đã xác định rõ danh tính và chịu sự kiểm soát chặt chẽ. Trong khi đó, thông tin về người bán nước ngoài lại khó kiểm chứng, thường xuyên thay đổi. Do đó, cơ quan nhà nước thường kiểm soát theo người mua.

Thứ hai, nhập khẩu qua thương mại điện tử, thông tin về người bán (kể cả người bán nước ngoài) rõ ràng hơn nhiều so với người mua, kiểm soát bởi sàn thương mại điện tử theo quy định tại Nghị định 52/2013/NĐ-CP.

Ngoài ra, do thói quen mua sắm dựa vào đánh giá và độ tin cậy, đơn hàng thường tập trung vào một số lượng người bán nhất định, giúp việc giám sát tập trung và hiệu quả hơn. Vì vậy, thay vì tiếp tục quản lý theo người mua, có thể chuyển sang quản lý theo người bán.

Cụ thể, người bán có số lượng đơn hàng nhỏ trong năm có thể được miễn kiểm tra chuyên ngành. Người bán có số lượng đơn hàng lớn, hàng hoá có số lượng đơn hàng lớn sẽ phải tuân thủ quy định về giấy phép và kiểm tra chuyên ngành tương tự như cơ chế áp dụng trong hoạt động chuyển phát nhanh.

Theo VCCI, cơ chế này sẽ đồng thời đảm bảo quản lý theo rủi ro, tập trung quản lý với các hàng hoá có khối lượng giao dịch lớn trên thị trường. Trên cơ sở đó, VCCI kiến nghị, cân nhắc xây dựng cơ chế quản lý giấy phép, kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa theo người bán.

HOÀI TÂM tổng hợp