Tổ khuyến nông cộng đồng tạo mắt xích quan trọng trong thực hiện Đề án lúa chất lượng cao

Với đặc điểm “gần dân, sát ruộng, am hiểu thực tiễn”, do đó, lực lượng khuyến nông cộng đồng (KNCĐ) được xác định là mắc xích quan trọng trong việc hiện thực hóa các mục tiêu của Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030” do Chính phủ trực tiếp chỉ đạo. Để có cái nhìn tổng quát hơn về tình hình hoạt động của lực lượng KNCĐ, bà Huỳnh Kim Định, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, đã có nhiều thông tin chia sẻ với phóng viên Báo Hậu Giang.

Bà Huỳnh Kim Định, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, thăm mô hình sản xuất theo quy trình lúa chất lượng cao do tổ KNCĐ xã Vĩnh Thuận Tây, huyện Vị Thủy thực hiện.

Thưa bà, tình hình hoạt động của KNCĐ hiện nay như thế nào ?

- Sau hai năm thực hiện thí điểm Đề án “Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng”, hiện hệ thống KNCĐ đã bước đầu được hình thành và triển khai rộng khắp trên cả nước. Tính đến hết năm 2024, cả nước đã thành lập 5.167 tổ KNCĐ, với hơn 47.000 thành viên tại 57 tỉnh, thành phố. Trong đó, có 26 tổ thuộc phạm vi thí điểm của Trung ương, còn lại do các địa phương chủ động nhân rộng từ hiệu quả bước đầu của mô hình. Về công tác đào tạo, bồi dưỡng, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã tổ chức 56 lớp tập huấn nâng cao năng lực cho 1.290 học viên, đồng thời tổ chức 26 đoàn tham quan học tập tại các vùng nguyên liệu. Nội dung đào tạo bao gồm kỹ thuật canh tác, liên kết thị trường, chuyển đổi số, xây dựng hợp tác xã, truy xuất nguồn gốc và phát triển sản xuất theo chuỗi.

uRiêng tại vùng ĐBSCL, thời gian qua, các tổ KNCĐ đã có những việc làm thiết thực gì trong tham gia thực hiện Đề án liên quan đến vùng lúa chất lượng cao tại đây, thưa bà ?

- Sau gần 2 năm thực hiện Đề án liên quan đến một triệu héc-ta lúa chất lượng cao tại vùng ĐBSCL, lực lượng KNCĐ đã và đang đảm nhiệm tốt các vai trò then chốt của mình. Cụ thể, các tổ KNCĐ tại địa phương thường xuyên hướng dẫn người dân áp dụng các kỹ thuật như sạ cụm, sạ hàng, sạ bằng thiết bị bay không người lái (drone), mô hình tưới ngập khô xen kẽ (AWD), sử dụng phân hữu cơ, sinh học, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) hoặc quy trình giảm phát thải.

Bên cạnh đó là quan tâm hỗ trợ tư vấn thành lập, kiện toàn, nâng cao năng lực quản lý cho các tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX); đồng hành cùng chính quyền cấp xã xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, cũng như tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với việc tạo cầu nối giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp trong ký kết hợp đồng bao tiêu, tổ chức hội nghị liên kết, kết nối đầu ra - đầu vào, từ đó giảm thiểu rủi ro thị trường cho nông dân. Ngoài ra, còn phổ biến chính sách hỗ trợ về các thủ tục kỹ thuật như: truy xuất nguồn gốc, cấp mã vùng trồng, đăng ký an toàn thực phẩm; đồng thời tham gia tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về sản xuất lúa gạo phát thải thấp…

Tại Hậu Giang, bà đánh giá như thế nào về vai trò của tổ KNCĐ trong việc tham gia thực hiện Đề án vùng lúa chất lượng cao ?

- Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đánh giá rất cao vì Hậu Giang đã thành lập được 51 tổ KNCĐ tại tất cả 51 xã trên địa bàn tỉnh, với 562 thành viên. Các tổ được bố trí theo địa bàn xã để thực hiện chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ sản xuất và góp phần vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Gần đây, các tổ đã tham gia triển khai Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp theo hướng dẫn của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia.

Giống như các địa phương trong vùng ĐBSCL, thời gian qua, tổ KNCĐ tại vùng lúa trên địa bàn tỉnh Hậu Giang không chỉ hỗ trợ nông dân về mặt kỹ thuật, mà còn là lực lượng thúc đẩy đổi mới tư duy sản xuất, hỗ trợ tổ chức lại sản xuất, hướng dẫn và giám sát việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, quản lý canh tác thông minh và thích ứng với biến đổi khí hậu tại cơ sở. Qua đây góp phần giúp tỉnh đang đạt diện tích hơn 16.000ha vùng lúa chất lượng cao, phấn đấu cuối năm nay đạt 28.000ha.

Bên cạnh những điểm nổi bật thì một số khó khăn chung hiện nay của các tổ KNCĐ tại vùng ĐBSCL là gì, thưa bà ?  

- Hiện nay, đội ngũ cán bộ KNCĐ tại ĐBSCL đang nỗ lực hỗ trợ nông dân chuyển đổi sang canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Tuy nhiên, việc áp dụng hiệu quả các tiến bộ kỹ thuật mới thì đòi hỏi kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực hành. Do đó, một số cán bộ khuyến nông vẫn cần được đào tạo thêm để đáp ứng yêu cầu này. Bên cạnh đó, nhiều tổ KNCĐ đang thiếu thiết bị cần thiết như: máy tính, điện thoại thông minh và phần mềm chuyên dụng để hỗ trợ nông dân trong việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm và giám sát phát thải khí nhà kính. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả của các hoạt động chuyển đổi số trong nông nghiệp. 

Đặc biệt là hiện nay, các tổ KNCĐ chưa có tư cách pháp nhân độc lập, từ đó gây khó khăn trong việc ký kết hợp đồng với doanh nghiệp và thực hiện các giao dịch tài chính. Việc này hạn chế khả năng của tổ KNCĐ trong việc hỗ trợ nông dân liên kết chuỗi giá trị và tiếp cận thị trường. Mặt khác, các thành viên tổ KNCĐ, bao gồm cả cán bộ khuyến nông và nông dân sản xuất giỏi, thường tham gia trên tinh thần tự nguyện. Hiện chưa có cơ chế ghi nhận và đãi ngộ phù hợp, điều này ảnh hưởng đến động lực và sự gắn bó của họ với công tác khuyến nông…

Một số giải pháp tháo gỡ khó khăn và nhiệm vụ trọng tâm của tổ KNCĐ trong việc tham gia đề án vùng lúa chất lượng cao tại vùng ĐBSCL trong thời gian tới là gì, thưa bà ?

- Để các tổ KNCĐ hoạt động hiệu quả, phát huy được vai trò của mình trong giai đoạn mới, chúng ta cần có những giải pháp căn cơ để phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. Cụ thể, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia sẽ phối hợp với các địa phương có giải pháp cải tiến, hoàn thiện về phương thức tổ chức, quy chế quản lý, quy chế hoạt động, nội dung hoạt động tổ KNCĐ; đồng thời xây dựng chính sách, khung pháp lý hỗ trợ cụ thể, phù hợp cho công tác KNCĐ. Bên cạnh đó là tăng cường đào tạo nhằm nâng cao năng lực cho cán bộ khuyến nông, từ đó giúp họ thật sự trở thành “kỹ sư đồng ruộng”, người tư vấn, người truyền cảm hứng, người sát cánh cùng bà con nông dân trong từng mùa vụ. Ngoài ra là quan tâm đầu tư trang thiết bị, đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác khuyến nông, nhất là đổi mới khuyến nông theo hướng hiện đại - chuyên sâu - kết nối thị trường.

Đối với các tổ KNCĐ cần tiếp tục thực hiện tốt vai trò của mình trong tham gia thực hiện Đề án vùng lúa chất lượng cao là hỗ trợ nông dân về các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong canh tác, cũng như tổ chức sản xuất hiệu quả gắn với liên kết thị trường tiêu thụ một cách xuyên suốt tại cấp cơ sở. Trong đó, chú trọng xây dựng các vùng chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp, đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu nhằm nâng cao giá trị hạt lúa gạo và nguồn thu nhập cho nông dân. 

Xin cảm ơn bà !

HỮU PHƯỚC thực hiện