Cầm cố hay chuyển nhượng ?

Việc cầm cố quyền sử dụng đất giữa bà Đặng Mỹ Lệ với ông Võ Thành Dương được thực hiện hơn 10 năm nay thì phát sinh tranh chấp. Khi xét xử, tòa án nhân dân hai cấp công nhận là hợp đồng chuyển nhượng, sau đó Tòa án nhân dân tối cao hủy cả hai bản án. Nội vụ sự việc như thế nào?

Theo bà Lệ, năm 1990, bà mua 2 công đất (tầm 3m) tọa lạc tại ấp 4, xã Hòa An, huyện Phụng Hiệp của bà Tăng Thị Bé với giá 6 chỉ vàng 24K. Khi mua bán, hai bên chỉ thỏa thuận miệng, không làm giấy tờ. Bà Lệ cho biết: “Sau khi mua đất, tôi canh tác được 3 năm thì cố lại cho ông Nguyễn Văn Tấn với giá 8 chỉ vàng 24K. Lúc này, tôi đã lên liếp trồng mía, ông Tấn canh tác được 2 năm thì ông Võ Thành Dương năn nỉ tôi cho ông cố lại với giá 10 chỉ vàng 24K để liền canh với phần đất của ông, nên tôi chấp nhận cố mà không làm giấy tờ gì. Đến năm 2007, tôi xin chuộc lại đất thì ông Dương không cho nên phát sinh tranh chấp. Lúc này, bà Bé làm giấy tay là có chuyển nhượng đất cho tôi”.

Bà Lệ trên phần đất đã cố.

Ông Dương cũng thừa nhận bà Lệ cố cho ông 2 công đất vào năm 1995 với giá 10 chỉ vàng 24K. Đến năm 1996, bà Lệ yêu cầu ông trả thêm 6 chỉ vàng 24K nữa, coi như bán đứt. Việc cầm cố và sang bán cả 2 bên đều không làm giấy tờ, ông đã canh tác và thực hiện nghĩa vụ thuế từ năm 1995 đến nay. Do đó, ông không đồng ý cho bà Lệ chuộc lại đất.

Bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Hậu Giang cho rằng, không có giấy tờ chuyển nhượng, nhưng thực tế bà Lệ đã chuyển nhượng cho ông Dương bởi các chứng cứ: Trong suốt thời gian canh tác, đến năm 2006 khi phát sinh tranh chấp, bà Lệ không hề ngăn cản việc ông Dương thay đổi hiện trạng từ đất liếp thành đất ruộng, không yêu cầu được chuộc lại đất để canh tác và giá vàng bà Lệ nhận tương đương với giá chuyển nhượng đất vào thời điểm chuyển nhượng. Mặc dù có tờ chuyển nhượng đất giữa bà Lệ với bà Bé, nhưng sau đó, bà Lệ không có một loại giấy tờ nào được Nhà nước công nhận là đất của bà. Hợp đồng chuyển nhượng đất giữa bà Lệ với ông Dương đã vi phạm về hình thức và khi chuyển nhượng, bà Lệ chưa được cấp giấy CNQSDĐ. Tuy nhiên, theo Nghị quyết số 02 ngày 10/8/2004 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, thì hợp đồng chuyển nhượng đất giữa bà Lệ với ông Dương không coi là vô hiệu… Án sơ thẩm bác yêu cầu của bà Lệ xin chuộc lại đất là có cơ sở.

Qua tìm hiểu được biết, phần đất tranh chấp có diện tích khoảng 2.600m2, nằm trong diện tích 13.200m2 mà bà Bé được Nhà nước cấp giấy CNQSDĐ tạm vào năm 1992 và hiện nay nằm trong thửa 759 thuộc quyền sử dụng đất mang tên Võ Ngọc Châu (cha ông Dương và cậu ruột bà Lệ). Bà Bé cũng thừa nhận có chuyển nhượng 2 công đất trên cho bà Lệ là đúng. Bà Lệ bức xúc nói: “Tôi chỉ cầm cố đất cho ông Dương. Do trong suốt thời gian dài, tôi chưa có tiền nên không về chuộc lại đất. Tôi nghĩ đất của tôi cố thì vẫn thuộc quyền sở hữu của tôi, khi nào có vàng thì về chuộc lại”. Bà Lệ khẳng định không có nhận thêm vàng để bán đứt diện tích đất trên cho ông Dương.

Ông Nguyễn Văn Tấn (ở xóm) cho rằng, phần đất trên bà Lệ cố cho ông Dương chứ không có chuyện sang bán. Vì ông có hỏi bà Lệ sang phần đất này, nhưng bà Lệ không sang, nếu có sang thì sang cho ông rồi. Bà Nguyễn Thị Út, người dân cố cựu ở đây, nói: “Tôi hiểu biết rất rõ việc cố đất này, vì sau khi cô Lệ sang đất của bà Bé, cô đã trồng mía được 3 năm thì cố cho ông Tấn, rồi đi lên TP.Hồ Chí Minh làm ăn. 2 năm sau cô quay trở về, tôi có hỏi về lấy đất làm hay gì thì cô Lệ nói về cố đất lại cho ông Dương giá 10 chỉ vàng 24K và cho ông Dương ban liếp xuống để làm ruộng. Chưa lúc nào tôi nghe ông Dương nói mua đất của cô Lệ”.

Quyết định giám đốc thẩm của Tòa án nhân dân tối cao nhận định: “Bà Lệ không thừa nhận bán đất cho ông Dương nhận thêm 6 chỉ vàng 24K và ông Dương không có tài liệu chứng minh việc đưa thêm vàng cho bà Lệ. Ngoài ra, ngày 15-2-1993, bà Bé chuyển nhượng 4 công đất tầm 3m cho ông Võ Ngọc Châu bằng giấy tay. Ngày 26-2-2003, ông Châu được Nhà nước cấp giấy CNQSDĐ với diện tích 9.880m2 thuộc tờ bản đồ số 15, thửa 759, trong đó có cả phần diện tích đất bà Lệ đang tranh chấp với ông Dương hiện nay, đến năm 2006 ông Châu chết. Do tòa án hai cấp chưa làm rõ việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa bà Bé với bà Lệ, giữa bà Lệ với ông Châu, đồng thời chưa xem xét thủ tục cấp giấy CNQSDĐ cho ông Châu, trong đó có cả đất của bà Lệ có đúng quy định không? Tòa án nhân dân tối cao hủy bản án dân sự phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh và bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân huyện về vụ án tranh chấp hợp đồng giữa bà Lệ với ông Dương.

Ông Liêng Quang Thắng, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hậu Giang, cho biết: “Tòa án nhân dân huyện Phụng Hiệp đã thụ lý hồ sơ vụ án để tiến hành giải quyết theo thủ tục chung, gửi văn bản đến UBND huyện Phụng Hiệp yêu cầu xác định tính hợp pháp của giấy CNQSDĐ của ông Võ Thành Dương và ông Võ Ngọc Châu. Hiện đang chờ ý kiến trả lời của UBND huyện Phụng Hiệp về việc cấp giấy để có cơ sở giải quyết. Khi có kết quả trả lời của UBND huyện bằng văn bản, tòa án sẽ đưa vụ án ra xét xử trong thời gian sớm nhất”.

Bài, ảnh: PHI YẾN