Nhận bảo hiểm xã hội một lần: Thiệt thòi lâu dài cho người lao động

Việc nhận bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần có thể giải quyết được một số khó khăn trước mắt, song người lao động (NLĐ) sẽ chịu rất nhiều thiệt thòi.

Người lao động phải hết sức cân nhắc trước khi rút BHXH một lần, để tránh thiệt thòi về sau.

Theo BHXH Việt Nam, nguyên nhân NLĐ chọn nhận BHXH một lần là do ảnh hưởng của dịch Covid-19, NLĐ mất việc làm dẫn đến không có thu nhập, nên NLĐ chọn hưởng BHXH một lần vì cần có một khoản tiền chi tiêu, trang trải cuộc sống. Bên cạnh đó, một số khác lựa chọn nhận vì không hiểu được những lợi ích của việc hưởng lương hưu so với nhận BHXH một lần cũng như tính nhân văn, ưu việt và tính chia sẻ, trách nhiệm cộng đồng của việc tham gia BHXH.

Để làm rõ những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần giúp NLĐ có lựa chọn đúng đắn cho bản thân mình, BHXH Việt Nam đưa ra tình huống so sánh trường hợp NLĐ nhận BHXH một lần với việc nhận lương hưu hàng tháng như sau:

Thứ nhất, tình huống so sánh theo quy định chung

Ví dụ: Bà Nguyễn Thị B năm 2022 đủ 55 tuổi 08 tháng, đến hết năm 2019 đã tham gia BHXH được 18 năm (từ năm 2002-2019). Giả định bà B thọ 76,3 tuổi (tuổi thọ trung bình theo kết quả tổng điều tra dân số và nhà ở của Tổng cục Thống kê năm 2020 về tuổi thọ của nữ giới), không tính đến tác động của các yếu tố tỷ lệ lạm phát, tốc độ tăng lương, lãi suất đầu tư quỹ BHXH, có các kết quả như sau:

1. Nếu bà B quyết định nhận BHXH một lần thì có mức hưởng là:

(12 năm X 1,5 tháng lương) + (6 năm X 2,0 tháng lương) = 30 tháng lương.

Khi đã hưởng BHXH một lần NLĐ sẽ không được hưởng các chế độ BHXH khác.

2. Nếu bà B đóng BHXH thêm 02 năm cho đủ 20 năm (đảm bảo điều kiện về số năm tham gia BHXH để được hưởng lương hưu) thì mức hưởng lương hưu bà B nhận được trong khoảng 20 năm 7 tháng là: 247 tháng X 55% = 135,85 tháng lương.

Ngoài lương hưu hàng tháng, bà B còn được hưởng các quyền lợi khác theo quy định của Luật BHXH bao gồm: được điều chỉnh lương hưu trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế phù hợp với ngân sách nhà nước và quỹ BHXH; được cấp thẻ BHYT miễn phí với mức hưởng 95% chi phí khám, chữa bệnh để chăm sóc sức khỏe; thân nhân được hưởng chế độ tử tuất khi bà B qua đời.

Thứ hai, so sánh về trường hợp giả định có mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH

Ví dụ: Một NLĐ có đủ 20 năm đóng BHXH (từ năm 2001 - 2020), với mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là 4.000.000 đồng/tháng. Giả định NLĐ đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc hưởng BHXH một lần trong năm 2022, lương hưu hưởng đến khi chết, không tính đến tác động của các yếu tố tỷ lệ lạm phát, tốc độ tăng tiền lương, tỷ lệ điều chỉnh lương hưu, lãi suất đầu tư quỹ BHXH, thì người lao động sẽ nhận được số tiền như sau:

Đây chỉ là ví dụ về trường hợp NLĐ đóng BHXH tối thiểu 20 năm để đủ điều kiện hưởng lương hưu, nếu tham gia BHXH nhiều hơn thì mức hưởng sẽ cao hơn, chưa kể đến mức hưởng lương hưu còn được điều chỉnh tăng và khi NLĐ sống càng thọ thì tiền hưởng lương hưu sẽ càng nhiều hơn. BHXH Việt Nam khuyến nghị, khi không có điều kiện tham gia BHXH, NLĐ có quyền bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện cho đủ số năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu và được cấp thẻ BHYT trong suốt thời gian hưởng lương hưu để chăm sóc sức khỏe khi về già.

Dự kiến Luật BHXH sẽ được sửa đổi theo hướng giảm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu ở mức tối thiểu từ 20 năm như hiện nay, xuống còn 15 năm, thậm chí là 10 năm theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH. Việc sửa đổi chính sách BHXH theo tinh thần này, sẽ góp phần tăng mức độ hấp dẫn của chính sách BHXH (trong đó có BHXH tự nguyện)...  

Theo BẢO HIỂM XÃ HỘI VIỆT NAM