Các tôn giáo ở Vị Thanh - Hỏa Lựu

Bên cạnh Phật giáo, song hành với bước chân người khẩn hoang, Thiên Chúa giáo, đạo Cao Đài, Tin Lành,… cũng hình thành trên địa bàn Vị Thanh khá sớm, vào những năm cuối thế kỷ XIX.

Nhà thờ Vị Hưng bên dòng kinh Xà No.

Qua nhiều giai đoạn phát triển, đến năm 2020 số tín đồ công giáo tại thành phố Vị Thanh là 7.289 người. Nhiều vị cao niên kể lại, trong quá trình khẩn hoang, cùng với sự ra đời khá sớm của các đình, miễu, chùa Ông Bổn, chùa Phật, nhà thờ họ đạo Vị Hưng, cũng được hình thành khá sớm tại vùng Vị Thanh xưa.

Trong sách kỷ yếu 125 năm thành lập họ đạo Vị Hưng (1890-2015) ghi: ... Năm 1890, cha Phao lô Nguyễn Thanh Cần thành lập họ đạo với nhà thờ bằng lá tại rạch Mùa Ôm (Ngò Ôm), cách nhà thờ hiện nay khoảng 2km, với 15 gia đình. Cha Albert Marie Thomas dời nhà thờ về kinh xáng Xà No... (tức địa điểm hiện nay tại khu vực 2, phường IV).

Thế rồi họ đạo Vị Hưng ngày càng phát triển, một số giáo dân đến định cư ở Vị Thanh có đất ở, làm ruộng sinh sống ổn định. Trải qua chiến tranh, cơ sở nhà thờ xuống cấp, hư hỏng nhiều. Sau ngày hòa bình, thống nhất - họ đạo Vị Hưng đã nhiều lần trùng tu, nâng cấp và mở rộng nhà thờ thêm nhiều hạng mục. Năm 2008, khởi công xây dựng lại nhà thờ mới, rộng rãi, khang trang, được khánh thành vào ngày 11-6-2011. Số giáo dân trong họ đạo khoảng 3.000 người.

Nhà thờ - họ đạo Vị Hưng hình thành khá sớm ở Vị Thanh, cho thấy đời sống tâm linh, tín ngưỡng của đồng bào địa phương có truyền thống khá lâu đời. Đây còn là công trình kiến trúc bề thế; góp phần cho gương mặt đô thị Vị Thanh thêm sáng, đẹp. Ngoài nhà thờ Vị Hưng bên dòng kinh Xà No, thành phố Vị Thanh còn có nhà thờ Vị Thanh (phường I), Vị Tín (phường IV).

Ngoài Thiên Chúa giáo, đạo Cao Đài (tức Cao Đài Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ), ra đời vào năm 1926 tại Tây Ninh, truyền vào vùng Hỏa Lựu - Vị Thanh chỉ 2 năm sau đó. Hiện nay, trên địa bàn xã Tân Tiến có Thánh thất Cao Đài Hỏa Tiến, đây là cơ sở thờ tự, thường gọi chùa Cao Đài, cũng là nơi hành đạo của họ đạo Cao Đài Ban Chỉnh Hỏa Tiến, thuộc hệ phái Cao Đài Ban Chỉnh Đạo Bến Tre.

Được xây dựng từ năm Mậu Thìn 1928, tên gọi đầu tiên là Thánh thất Hỏa Lựu, tỉnh Rạch Giá. Đến năm 1933 làm lễ khánh thành an vị. Được biết, Ban Đầu họ đạo - cũng là những người đứng ra thành lập thánh thất, là các ông: Hồ Văn Dệ, chức đạo sau cùng là giáo hữu Ngọc Dệ Thanh, Chánh trị sự Phó ban trị sự sau là phó đầu họ đạo Huỳnh Tấn Đức, chức đạo sau cùng là giáo hữu Ngọc Đức Thanh. Chủ thánh thất đầu tiên là ông Lê Trường Cửu, chức đạo sau cùng là giáo sư Thượng Cửu Thanh.

Khi mới thành lập, Chi hội Thánh thất Cao Đài Ban Chỉnh Đạo Hỏa Tiến cất bằng cây, lá tạm bợ. Họ đạo chỉ mới có 200 tín đồ. Trải qua chiến tranh, đến sau ngày giải phóng 1975 - thánh thất được trùng tu, sửa chữa nhiều lần.

Hiện nay, tọa lạc trên địa bàn xã Tân Tiến, cạnh Quốc lộ 61. Trong khuôn viên thánh thất, diện tích cơ sở thờ tự khoảng 5.000m2, có 10 hạng mục được xây dựng phục vụ cho việc hành lễ như: Chánh điện, nhà thiên phong đường, nhà đông lang, nhà tây lang cùng các cơ sở phòng thuốc, hậu đường khách ở và phòng ăn...

Trong năm thánh thất có 10 ngày lễ vía, kỷ niệm; trong tháng việc hành lễ có 2 kỳ: Lễ sóc vào ngày 30 và mùng 1 âm lịch và lễ vọng vào ngày 14-15 âm lịch. Đến năm 2020, họ đạo có gần 5.337 tín đồ ở xã Tân Tiến, Hỏa Tiến và các phường, xã trên địa bàn thành phố Vị Thanh. Ngoài ra, tín đồ ở xa từ các huyện Gò Quao (Kiên Giang), Long Mỹ (Hậu Giang) cũng đến hành lễ tại thánh thất này.

Có thể nói họ đạo Ban Chỉnh Đạo - Thánh thất Cao Đài Hỏa Tiến là một trong các cơ sở thờ tự ra đời khá sớm trên địa bàn Vị Thanh xưa. Nhiều gia đình tín đồ đã tham gia 2 cuộc kháng chiến, bảo vệ đất nước. Ngày nay, các tín đồ vẫn tiếp tục góp phần xây dựng quê hương; cụ thể qua phong trào xây dựng ấp, xã văn hóa, nông thôn mới... Trên tinh thần “Nước vinh đạo sáng”.

Bên cạnh đó, đạo Tin lành cũng hình thành tại vùng đất Vị Thanh khá sớm: Theo Sách Địa Chí Cần Thơ ghi nhận: “Đạo Tin Lành truyền vào Việt Nam từ năm 1893. Năm 1921, truyền tới Cần Thơ. Để có phương tiện truyền giáo tại vùng sông nước Cửu Long. Năm 1930, Hội Thánh Tin Lành Cần Thơ đã đóng một “Tàu Tin Lành”. Theo đó, “Tàu Tin Lành” đến truyền đạo ở Hỏa Lựu năm 1931, lập nên Chi hội Vị Thanh, năm 1933 truyền đạo ở Long Mỹ.

Theo một tài liệu trước năm 1975, đến năm 1967-1968 tỉnh Chương Thiện có 3.737 tín đồ đạo Tin Lành, với một số nhà thờ được xây dựng tại các quận. Nhà thờ Tin Lành ở Vị Thanh tọa lạc tại khu vực 5, phường IV, đến năm 2020 có 590 tín đồ.

Trên địa bàn thành phố Vị Thanh đến năm 2020 có 7 tôn giáo chính, hơn 21 cơ sở thờ tự: Đình làng, miễu, chùa Việt, chùa Khmer, chùa Ông Bổn, miễu Bà, nhà thờ Thiên Chúa giáo, nhà thờ Tin Lành, Thánh Thất Cao Đài, nhà giảng đạo Hòa Hảo...

Tất cả minh chứng cho đời sống tâm linh của người Việt ở Vị Thanh rất đa dạng, phong phú trong quá trình mở đất lập nghiệp, đấu tranh giữ đất; xây dựng và phát triển quê hương. Qua đó, cũng cho thấy sự giao thoa văn hóa, tình đoàn kết giữa các dân tộc, các tôn giáo luôn gắn bó, tương trợ cùng nhau.

VỊ THANH