Chính quyền địa phương 2 cấp: Cuộc cải cách lịch sử, toàn diện, kiến tạo sâu sắc

Thứ Tư, ngày 14/05/2025 | 16:07

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, lần đầu tiên sau gần 80 năm, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội sẽ quyết định chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp - một cuộc cải cách mang tính lịch sử.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu liên quan đến dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Sáng 14/5, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). 

Đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo dự luật, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, các ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội là rất sâu sắc, toàn diện, thực tiễn và xác đáng. Bộ Nội vụ cam kết tiếp thu tối đa để hoàn thiện dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) - một đạo luật có ý nghĩa quan trọng của nền hành chính nhà nước.

Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, đây được coi là dấu mốc lịch sử của công tác lập pháp Việt Nam, vì lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội xem xét và sẽ quyết định chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp. 

Đây là một cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện mang tính kiến tạo sâu sắc, phản ánh tầm nhìn chiến lược và quyết tâm đổi mới của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, của đồng chí Tổng Bí thư, của Quốc hội, của Chính phủ để đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới.

"Cuộc thảo luận hôm nay có thể được coi là một dấu ấn mang tính lịch sử, thể hiện sự chuyển đổi từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị kiến tạo, phục vụ; từ phân công hành chính sang phân cấp, phân quyền và trao quyền một cách thực chất, rõ ràng; từ bộ máy hành chính của chính quyền địa phương còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc sang một hệ thống hành chính địa phương tinh gọn, với mục tiêu gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn", Bộ trưởng nhấn mạnh.

4 yếu tố nền tảng cho cải cách chính quyền địa phương

Làm rõ những nguyên tắc và yếu tố xuyên suốt của dự luật, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc xây dựng dự thảo Luật được quán triệt từ 4 yếu tố nền tảng.

Thứ nhất, xác lập chỉnh thể cấu trúc pháp lý của chính quyền địa phương 2 cấp trên nền tảng tuân thủ một số điều có liên quan đến Hiến pháp đang sửa đổi và trên nền tảng để thể chế hóa chủ trương của Đảng theo tinh thần Nghị quyết số 60 của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 11 vừa qua cùng các kết luận và chủ trương lớn khác của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.

Thứ hai, kế thừa, bổ sung và phân định rõ ràng thẩm quyền để phân cấp, phân quyền và ủy quyền giữa Trung ương với địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương với nhau, tạo cơ sở pháp lý cho toàn bộ hệ thống pháp luật chuyên ngành sửa đổi đồng bộ sau này. Nguyên tắc này nhằm thúc đẩy tính chủ động, sáng tạo, trách nhiệm của địa phương theo đúng tinh thần “Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Thứ ba, minh định rõ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương, phù hợp với yêu cầu của giai đoạn phát triển mới của đất nước. 

Thứ tư, thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ tất cả khó khăn, rào cản, vướng mắc cho việc chuyển đổi chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp, nhưng gắn với việc thực hiện được ngay việc phân cấp, phân quyền và ủy quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương để địa phương thực hiện đúng mục tiêu.

Quốc hội thảo luận về Dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)

Phân cấp, phân quyền và cơ chế linh hoạt trong điều hành

Một trong những vấn đề trọng tâm được các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm là nguyên tắc phân định thẩm quyền giữa các cấp chính quyền. Theo Bộ trưởng, dự thảo đã cơ bản kế thừa các quy định trong Luật hiện hành (vừa được sửa đổi tháng 2/2025) và tiếp tục hoàn thiện kỹ thuật lập pháp để bảo đảm yêu cầu chính trị, pháp lý, quản trị, tạo cơ sở dẫn dắt cho toàn bộ các luật chuyên ngành sẽ kịp thời được sửa đổi, bổ sung.

Theo đó, dự thảo đã xác lập đầy đủ về nguyên tắc, phạm vi, chủ thể, nội dung, hình thức, điều kiện để phân cấp, phân quyền và ủy quyền, đồng thời kèm theo cơ chế kiểm soát để bảo đảm phát huy vai trò chủ thể của chính quyền địa phương trong quyết định, tổ chức, thực hiện và chịu trách nhiệm đối với mọi công việc thuộc thẩm quyền được giao. Đây là điểm quan trọng nhất về nguyên tắc phân định thẩm quyền.

Các quy định bảo đảm phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương về quyền lực Nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công phù hợp giữa các cơ quan tổ chức thực hiện lập pháp, hành pháp và tư pháp, đặc biệt là giữa Trung ương và địa phương. 

Trong đó, nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền được thực hiện với sự rà soát thận trọng, kỹ lưỡng và dự liệu cả những vấn đề có thể phát sinh trong quá tổ chức thực hiện liên quan đến phân cấp, phân quyền để thiết lập cơ chế điều hành sáng tạo, năng động, linh hoạt cho chính quyền địa phương cũng như bảo đảm trong những trường hợp "cần thiết", chính quyền địa phương có thể chủ động xử lý tình huống.

Bộ trưởng lấy ví dụ tại khoản 4 Điều 11 của dự thảo, trong trường hợp cần thiết, Ủy ban nhân dân hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh phải kịp thời giải quyết các vấn đề nhằm bảo đảm sự vận hành thông suốt, không để trì trệ, không bị gián đoạn, phù hợp với nguyên tắc của tổ chức chính quyền gắn với thẩm quyền, trách nhiệm, phân cấp, phân quyền nhưng không buông lỏng.

Vấn đề "trường hợp cần thiết" - một thuật ngữ được sử dụng trong dự thảo, đã được Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà giải thích cặn kẽ. Đó là khi cơ quan chuyên môn hoặc cấp xã không đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ nào khi phát sinh vấn đề khẩn cấp, phức tạp, nhạy cảm vượt quá khả năng giải quyết của cấp dưới; khi phát sinh các nhiệm vụ đột xuất, bất thường cần phản ứng nhanh kịp thời; khi Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh xác định có biểu hiện trì trệ, né tránh; hoặc các tình huống cần điều phối, điều hòa liên vùng, liên xã trong trường hợp cấp bách.

"Thực tiễn rất đa dạng, phong phú, nếu không có cơ chế này, thực sự không đảm bảo được yêu cầu vận hành trơn tru, liên thông, thống nhất, hiệu quả", Bộ trưởng nhấn mạnh và nói thêm trong Luật Tổ chức Chính phủ cũng có một điều khoản giao Thủ tướng xử lý tình huống trong trường hợp cần thiết.

Cũng theo Bộ trưởng, hiện nay, qua rà soát, có tới 177 luật quy định về thẩm quyền của các bộ trưởng, 152 luật quy định thẩm quyền cụ thể của Thủ tướng Chính phủ, 170 luật quy định cụ thể thẩm quyền của Hội đồng nhân dân và UBND cấp huyện. 

Hiện có tới 474 nhiệm vụ được quy định trong 104 luật, 249 nghị định, thông tư cần phân cấp hoặc phân định lại và dự kiến sẽ phân cấp 140 nhiệm vụ cho địa phương, phân định lại thẩm quyền chính quyền cấp xã với khoảng 300 nhiệm vụ cùng với 90/99 nhiệm vụ đang nằm trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành.

"Như vậy, cần phải xử lý ngay. Sau khi Quốc hội thông qua dự luật này, các bộ sẽ phải khẩn trương tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn thực hiện để bảo đảm phù hợp và đồng bộ", Bộ trưởng nói và cho biết thêm Chính phủ sẽ ban hành 25 nghị định hướng dẫn thi hành, tạo hành lang pháp lý đầy đủ để chính quyền địa phương hai cấp có thể chính thức vận hành từ ngày 1/7/2025.

Theo Thu Giang/baochinhphu.vn

Xem thêm

Hậu Giang tiếp tục phát triển ấn tượng

07:52 30/06/2025

Trong 6 tháng đầu năm, trước bối cảnh tình hình chung có những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen, cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp trong tỉnh với tinh thần đoàn kết, chủ động, sáng tạo,

Kết nạp đảng viên đạt 54,31%

11:09 27/06/2025

(HGO) - Năm 2025, tỉnh đề ra chỉ tiêu kết nạp 1.322 đảng viên. Qua thực hiện trong 6 tháng đầu năm, đã kết nạp được 781 đảng viên, đạt 54,31% chỉ tiêu.

11 công đoàn cấp huyện và tương đương kết thúc hoạt động kể từ ngày 30-6

08:39 27/06/2025

(HGO) - Liên đoàn Lao động tỉnh vừa tổ chức công bố các quyết định giải thể, kết thúc hoạt động công đoàn cấp huyện và tương đương; các quyết định tiếp nhận công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn trực thuộc các đơn vị giải thể, kết thúc hoạt động.

Một “mái nhà” - Một khát vọng

05:46 27/06/2025

Có những tên gọi khi cất lên đã khiến lòng người xao xuyến, gợi về những miền ký ức sâu lắng và những cảm xúc trọn vẹn: Cần Thơ yêu kiều - Hậu Giang trìu mến - Sóc Trăng thân thương.

Mỗi cán bộ đoàn, hội, đội không ngừng đổi mới, thích ứng, tiên phong và sáng tạo

09:54 25/06/2025

(HG) - Đó là yêu cầu được đưa ra tại Hội nghị sơ kết công tác Đoàn, Hội và phong trào thanh thiếu nhi 6 tháng đầu năm; tổng kết công tác đoàn, đội trường học năm học 2024-2025, do Ban Thường vụ Tỉnh đoàn tổ chức vào ngày 23-6.

Xây dựng 19 căn nhà tình thương cho phụ nữ khó khăn về nhà ở

09:50 25/06/2025

(HG) - Sáu tháng đầu năm, các cấp hội LHPN trong tỉnh đã vận động hỗ trợ xây dựng và bàn giao 19 căn nhà tình thương cho phụ nữ khó khăn về nhà ở, với tổng kinh phí 950 triệu đồng.

Hậu Giang ơi, còn mãi trong tim !

05:54 25/06/2025

Hậu Giang sắp… lùi lại, tạm biệt một cái tên thân thương để hòa nhập, bước vào một chặng đường mới hứa hẹn mạnh mẽ hơn, giàu đẹp hơn!

Đẩy mạnh chăm lo hội viên, nông dân nghèo

06:41 24/06/2025

(HG) - Đầu năm đến nay, các cấp hội nông dân triển khai nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa nhằm chăm lo đời sống hội viên, nhất là nông dân nghèo, hoàn cảnh khó khăn.

Lan tỏa phong trào phụ nữ khởi nghiệp, xây dựng gia đình hạnh phúc

13:59 23/06/2025

(HGO) - Ngày 23-6, Hội LHPN tỉnh tổ chức chương trình kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam 28-6; tổng kết Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” tham gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2020-2025; các cuộc thi do Hội phát động và ra mắt quyển sách “Câu chuyện khởi nghiệp của phụ nữ tỉnh Hậu Giang”. Tham dự có bà Ngô Thị Tuyết Em, Giám đốc Trung tâm Vì sự phát triển phụ nữ đồng bằng sông Cửu Long; bà Võ Thị Mỹ Trang, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh.

Bố trí hài hòa, hợp lý chỗ làm việc cho từng cán bộ, công chức

05:52 23/06/2025

Sau khi sắp xếp, tỉnh Hậu Giang còn 28 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 21 xã, 7 phường), giảm 47 đơn vị hành chính cấp xã, đạt tỷ lệ 62,66%, bảo đảm giảm đúng tỷ lệ từ 60-70% số lượng đơn vị hành chính cấp xã theo quy định của Trung ương.

THÔNG TIN CẦN BIẾT
Nhiều mây, có mưa, có nơi mưa vừa, mưa to và rải rác có dông. Gió tây nam cấp 3. Trong cơn dông có khả năng xảy ra lốc, sét và gió giật mạnh.

Thành lập Tổ Công tác thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy

11:02 30/06/2025

(HGO) - Nhằm đảm bảo vận hành mô hình chính quyền địa phương 02 cấp thông suốt, hiệu quả, Bảo hiểm xã hội (BHXH) khu vực XXX vừa thành lập Tổ Công tác thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy

Kính gửi Quý độc giả thân yêu !

08:11 30/06/2025

Kể từ số báo này, Báo Hậu Giang sẽ chính thức ngừng xuất bản, chia tay với Quý độc giả theo sự chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy để sáp nhập về đơn vị hành chính mới thành phố Cần Thơ theo Nghị quyết số 202/2025/QH 15 ngày 12 tháng 6 năm 2025 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025.

“Hạnh phúc tuổi trẻ”

08:10 30/06/2025

Đây là quyển sách của triết gia Ấn Độ Jiddu Krishnamurti (1895-1986) dành cho những người trẻ.

Mãi nhớ Hậu Giang qua từng câu hát, lời ca !

08:09 30/06/2025

Miền đất Hậu Giang đã để lại trong ký ức bao người không chỉ qua âm nhạc, mà ở các thể loại nghệ thuật khác như văn, thơ, nhiếp ảnh...