Hiếm hoi xử lý cán bộ bảo kê vi phạm xây dựng

Trong quản lý trật tự xây dựng (TTXD), người đưa và người nhận hối lộ đều có lợi nên vi phạm không bị phơi bày. Người dân hầu như không tố cáo, cơ quan phòng chống tham nhũng không vào cuộc kịp thời, dẫn đến tham nhũng trong lĩnh vực này sinh sôi và gần như mặc định rằng, cứ có xây dựng là có tham nhũng.

Chỉ xử lý… 1 trường hợp bảo kê

Tại một hội nghị chấn chỉnh vi phạm xây dựng nhằm cụ thể hóa Chỉ thị 23-CT/TU của Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM (về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về TTXD) mới đây, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM, nhấn mạnh: Không thể chấp nhận suy nghĩ cán bộ công chức cứ làm sai, cùng lắm phải nghỉ việc thì cũng đã “tích lũy” được.

Bí thư một huyện ngoại thành cho rằng trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm xây dựng, có sự “tiêu cực” của lực lượng thực thi công vụ. Điển hình là việc làm ngơ cho vi phạm; đến khi vụ việc vỡ lở, cùng lắm chỉ xử lý cán bộ, công chức liên quan ở mức đuổi việc. “Thực tế, cán bộ, công chức làm ngơ công trình sai phép, không phép để hưởng lợi cũng là hành vi tham nhũng”, vị này phân tích. Tuy nhiên, việc phát hiện, xác định hành vi này không đơn giản.

Đây cũng là vấn đề chung tại các quận huyện. Chẳng hạn, tại quận 1, từ năm 2016 đến nay, nhiều vi phạm liên quan đến quản lý TTXD nhưng hình thức xử lý chỉ là phê bình, khiển trách… Tương tự, từ năm 2017 đến nay, huyện Bình Chánh phát hiện, xử lý hàng chục cán bộ, công chức vi phạm về quản lý TTXD. Song, hình thức xử lý chỉ là khiển trách (49 trường hợp), cảnh cáo (14), buộc thôi việc (2) và chưa có trường hợp nào bị cho là “bảo kê” cho xây dựng và truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo Ban Nội chính Thành ủy TPHCM, những năm gần đây, toàn thành phố có hơn 300 cán bộ, công chức thanh tra xây dựng bị xử lý về hành vi công vụ. Nhiều trường hợp bị cảnh cáo, cách chức hoặc buộc thôi việc và chỉ có 1 trường hợp bị phát hiện, xử lý về hành vi tham nhũng. Đó là cán bộ Thanh tra xây dựng Nhà Bè Nguyễn Đỗ Duy Hải bị xử phạt 1 năm tù về tội “Nhận hối lộ”.

Một lãnh đạo Ban Nội chính Thành ủy nhận xét, hành vi tham nhũng trong lĩnh vực TTXD rất khó phát hiện. Về cơ bản, cả người đưa và người nhận đều có lợi nên không ai phơi bày. Đó là chưa kể tham nhũng trong lĩnh vực này số tiền thường không lớn, còn gọi là “tham nhũng vặt”. Do đó, việc tố cáo của người dân hoặc sự vào cuộc của các cơ quan có chức năng phòng chống tham nhũng chưa kịp thời. Điều này dẫn đến hành vi này càng sinh sôi và gần như mang tính mặc định gắn liền với hoạt động xây dựng công trình.

Nhận diện dấu hiệu tham nhũng

Trong năm 2017, 2018 và 6 tháng đầu năm 2019, tổng số công trình xây dựng sai giấy phép là 4.252 trường hợp (chiếm 62,3% tổng số vi phạm), số công trình xây dựng không phép là 2.573 trường hợp. “Gần như các quận huyện đều có xây dựng không phép”, một lãnh đạo Ban Nội chính Thành ủy khẳng định và dẫn chứng, thậm chí ở vùng ven tồn tại tình trạng xây dựng không phép thành từng khu, lên đến hàng chục công trình.

Có thể kể ra như ở xã Vĩnh Lộc A, xã Vĩnh Lộc B (huyện Bình Chánh); xã Bình Mỹ (huyện Củ Chi); xã Đông Thạnh (huyện Hóc Môn); phường Phú Hữu, phường Phước Long B (quận 9); phường Linh Trung, phường Tam Phú (quận Thủ Đức)… Ngoài ra, tất cả các quận huyện đều xảy ra xây dựng sai phép. Một số vi phạm nổi cộm như: công trình 51 Nguyễn Chí Thanh (quận 5), chung cư Khang Gia (quận Tân Phú), chung cư 32 Hoàng Bật Đạt (quận Tân Bình), chung cư Nguyễn Quyền (quận Bình Tân)…

Công trình 51 Nguyễn Chí Thanh (quận 5) là một vi phạm nổi cộm trên địa bàn TPHCM (xây lố nhiều tầng). Ảnh: DŨNG PHƯƠNG

Theo Ban Nội chính Thành ủy, quản lý TTXD là một trong những lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng. Trong đó, tham nhũng trong lĩnh vực TTXD có khuynh hướng mang tính “thụ động” hơn. Dấu hiệu nhận diện là, cán bộ công chức có trách nhiệm phát hiện vi phạm xây dựng nhưng không xử lý hoặc che giấu, không báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định. Một dấu hiệu rõ khác là có phát hiện nhưng xử lý, báo cáo, đề xuất xử lý không tương xứng với vi phạm, để được hưởng lợi vật chất từ người vi phạm. Đặc biệt, nhiều trường hợp cán bộ quản lý TTXD còn chủ động gợi ý, nhũng nhiễu đối với chủ các công trình, bất kể công trình có vi phạm xây dựng hay không.

“Hành vi tiêu cực, tham nhũng không chỉ xuất phát từ ý chí của cán bộ quản lý TTXD mà còn xuất phát từ phía chủ công trình hoặc nhà thầu thi công”, vị lãnh đạo Ban Nội chính Thành ủy khẳng định. Cụ thể, họ dùng lợi ích vật chất để cán bộ quản lý TTXD bỏ qua hành vi xây dựng không phép, sai phép, hoặc đề xuất xử lý theo hướng “bỏ bớt”, “làm nhẹ” đối với sai phạm.

Ngoài ra, một số trường hợp xây dựng có giấy phép, đúng giấy phép, khi cán bộ quản lý TTXD đến kiểm tra vẫn chủ động “bồi dưỡng” một vài triệu đồng. Tâm lý ở đây là “bồi dưỡng cho xong”, “ai cũng vậy” hoặc để không bị kiểm tra, làm phiền trong quá trình xây dựng. Thậm chí, một số chủ thầu xây dựng xem như đây là khoản chi phí “bắt buộc phải có”.

Như thế, cứ thấy cán bộ quản lý TTXD xuất hiện là “bồi dưỡng” và tính chi phí này vào giá xây dựng với khách hàng. Tuy nhiên, điều này lại gây ra nhiều bức xúc cho người dân; đồng thời cũng dẫn đến vi phạm xây dựng diễn ra tràn lan tại nhiều nơi.

Theo KIỀU PHONG/sggp.org.vn