Ở nơi gieo mầm thiện

Tết - khoảng thời gian cho những người con xa quê về với gia đình để đoàn viên. Song, người làm công tác quản giáo thì phải tạm gác lại niềm vui riêng, phải ngày đêm bên phạm nhân để động viên, giúp đỡ, thậm chí là cùng ăn tết với phạm nhân để họ an tâm cải tạo...

Hơn 25 năm gắn bó với công tác quản lý, giáo dục phạm nhân, trung tá Nguyễn Trường Sơn luôn cố gắng để giúp nhiều cảnh đời lầm lỡ hoàn lương.

Rời Quốc lộ 61, chúng tôi men theo con đường nhỏ để đến Trại giam Kênh 5, Bộ Công an trong một ngày cuối năm có nắng hanh vàng.

Con đường dẫn vào khu vực trại trông như bức tranh. Nối tiếp cánh đồng lúa xanh rì là những ruộng khóm bạt ngàn, dưới ao cá giỡn nước liên hồi. Cảnh vật nên thơ vậy nhưng chẳng dành cho vui thú thưởng ngoạn. Bởi mảnh đất hiền hòa này lại là nơi tạm khép khoảng đời của những ai một thời “dọc ngang trời đất”, mang đầy ân oán, tội lỗi.

Vui vì phạm nhân sớm biết nẻo thiện

Ở mảnh đất đầy phèn chua và nắng này, mỗi con người là một số phận, một tính cách riêng; có trường hợp phạm tội do vô ý, hoặc vì một phút nông nổi, bồng bột, song cũng có không ít đối tượng lưu manh chuyên nghiệp, hung hãn, xảo quyệt, có nhiều tiền án… Trình độ nhận thức của các phạm nhân và tâm lý khi vào trại cũng khác nhau. Có người sợ hãi, có kẻ bất cần và cùng với đó là những hành vi hết sức phức tạp. Song, mỗi dịp tết đến xuân về, những thân phận ấy lại không thoát khỏi nghĩ suy… sổ lồng.

Nhắc đến tết, phạm nhân Nguyễn T.K rưng rưng nước mắt: “Chủ nhật vừa rồi tôi được gặp lại người thân, đặc biệt là vợ và con, tôi hạnh phúc lắm. Lúc ấy, tôi ao ước giá như mình được làm lại từ đầu thì sẽ không bao giờ chọn con đường để đi vào… trại giam. Bây giờ thì tôi đã hiểu thế nào là giá trị của sự tự do, của cuộc sống gia đình, ở đó có cha, có mẹ, có vợ và con”.

Trước đây, K. cũng có công việc ổn định, thu nhập dù không cao nhưng cũng đủ lo cho gia đình nhỏ. Vậy mà chỉ trong một phút lòng tham trỗi dậy, K. đã đánh mất tất cả khi phải chịu án phạt 5 năm tù vì tội trộm cắp tài sản.

Thời gian ở trại gần một năm, nhờ sự cảm hóa của quản giáo, K. đã kịp hiểu rằng, những gì không do mồ hôi, công sức của mình bỏ ra để có được thì sẽ không bao giờ có kết thúc tốt đẹp.

Trong những ngày xuân cận kề, K. cho biết lòng lại càng trào dâng niềm hối tiếc vì những sai lầm mà mình phạm phải. Tự hứa với lòng rằng, sẽ cải tạo thật tốt để sớm được trở về nhà.

Thấu hiểu cho những phận người lầm lỡ, nên dù nhiều năm liền không có cái tết trọn vẹn bên gia đình, nhưng những cán bộ quản giáo vẫn vui, xem đây là cơ hội để họ gần gũi, chia sẻ với phạm nhân nhiều hơn.

Có thâm niên 25 năm làm công tác quản giáo ở Trại giam Kênh 5, trung tá Nguyễn Trường Sơn, Trưởng Phân trại số 1, trải qua bao cung bậc cảm xúc trong công việc.

Anh Sơn luôn tâm niệm, việc giam giữ phạm nhân không đơn giản để họ trả hết án mà hơn thế, cán bộ, chiến sĩ ở trại giam phải giúp họ hiểu ra đúng sai, lẽ sống ở đời. “Quản giáo phải đóng vai trò là người thầy để giáo dục, định hướng cho phạm nhân tìm được đường đi đúng. Bởi giúp được một người tìm lại lương tri, trở về với xã hội, sống có ích cũng là cách mang lại niềm vui cho chính mình”, anh Sơn tâm sự.

Theo anh Sơn, công việc hàng ngày của cán bộ quản giáo đã căng thẳng, ngày tết lại càng vất vả, khó nhọc hơn. Chỉ một tiếng thở dài, một câu nhớ nhà thốt ra là nước mắt chảy dài của phạm nhân, nếu không được quản giáo kịp thời động viên, chia sẻ thì không khí cả buồng giam trở nên nặng nề và ngột ngạt vô cùng.

Hiểu rõ tâm lý phạm nhân nên cán bộ quản giáo đơn vị rất thông cảm, tạo điều kiện cho phạm nhân tổ chức ăn tết, văn nghệ, mọi người cùng nhau vui vầy.

Riêng K. thì chia sẻ, Hội đồng cán bộ ở trại luôn chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, trật tự trong trại giam. Bản thân K. cũng nhờ đó dần lấy lại niềm tin, sống lạc quan hơn và phấn đấu qua thêm cái tết này nữa thì thời gian về với vợ con đã gần hơn.

Trung úy Mai Văn Tồng, cán bộ quản giáo Trại tạm giam, Công an tỉnh, tâm tình với các phạm nhân.

Ăn tết với phạm nhân

Rời Trại giam Kênh 5, chúng tôi đến thăm cán bộ, chiến sĩ làm công tác quản giáo tại Trại tạm giam, Công an tỉnh.

Đón chúng tôi bằng một nụ cười thật tươi, thiếu tá Huỳnh Thị Diễm Phương, Quản giáo Trại tạm giam, cho biết: “Mỗi năm, cứ vào dịp tết đến, không khí ở trại rộn rã hẳn. Không chỉ phạm nhân mà Ban giám thị và quản giáo cũng ăn tết luôn trong trại”.

Và năm nào cũng vậy, vào thời khắc đón giao thừa, Ban giám thị lại chia nhau đến các phân trại, rà soát các phòng, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của phạm nhân, người bị tạm giam để tìm cách khuyên giải, động viên họ.

“Tết về, phạm nhân thường day dứt, nhớ nhà, chỉ cần một câu nói bâng quơ cũng dễ phát sinh mâu thuẫn. Vì vậy, chúng tôi tạo không khí vui vẻ, đầm ấm để người phạm tội vừa xóa đi mặc cảm tội lỗi, lại vừa giúp họ không có những ý nghĩ tiêu cực”, thiếu tá Phương tâm sự.

Còn quản giáo Mai Văn Tồng cho biết thêm, những ngày tết, nhiều phạm nhân cả năm không có ai thăm nuôi, khi nhận được sự quan tâm của người xung quanh nên rất xúc động. “Riêng quản giáo thì phải đặt mình vào hoàn cảnh của phạm nhân để tìm sự đồng cảm. Nhiều khi chỉ là lời động viên cũng làm họ thức tỉnh, giảm bớt đi nỗi cô đơn mà họ gánh chịu”, quản giáo Tồng chia sẻ.

Hơn 3 năm công tác tại Trại tạm giam, hầu như tết nào anh cũng đón giao thừa tại trại. “Thèm được sum họp với gia đình bên mâm cơm ngày cuối năm lắm chứ, nhưng vì nhiệm vụ chung nên tạm gác lại hạnh phúc của riêng mình”, anh Tồng chia sẻ.

***

Xuân về ở nơi gieo mầm thiện có nhiều tâm tư, nhưng trong lòng mỗi quản giáo vẫn vững một niềm tin, hy vọng. Họ hẳn có một suy nghĩ chung là không xây những bức tường mà xây những cây cầu để mọi người đến với nhau, xã hội thêm tốt đẹp…

ĐÌNH BẢO