Vị Thanh: Hình thành và phát triển

Trang phục cư dân Hỏa Lựu - Vị Thanh xưa

Thứ Sáu, ngày 02/08/2024 | 07:40

Chưa có tài liệu ghi nhận về trang phục xưa của lớp cư dân người khẩn hoang, buổi đầu đến vùng Hỏa Lựu - Vị Thanh. Nguồn lưu dân này, chủ yếu đến từ Rạch Giá, An Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long. Do vậy, về cách mặc có nhiều nét tương đồng, trong hoàn cảnh chung của người Nam bộ.

Áo bà ba, một trong những trang phục phổ biến của người dân vùng Hỏa Lựu - Vị Thanh từ xưa đến nay.

Theo Địa chí Cần Thơ: “... khoảng thế kỷ XIX, phụ nữ Nam bộ đồng bằng sông Cửu Long đều mặc áo dài thường xuyên, kể cả khi lao động nặng nhọc...”.  Đó là loại trang phục cho cả hai phái nam - nữ. Buổi đầu khẩn hoang, có lẽ cư dân Hỏa Lựu - Vị Thanh cũng mặc áo dài. Đây là kiểu áo dài xưa, kín đáo, hai vạt đều nhau, dài đến đầu gối, phủ trên chiếc “quần ngã tư” hay “quần lá nem”.

Áo cài bằng nút thắt bằng vải ở giữa, thường không có túi, màu đen. Dần dần, áo dài cải biến thành vạt hò, được nâng lên một cách chỉn chu, kết hợp với phụ kiện khăn đóng, thành bộ lễ phục của các quan chức tỉnh, quận, tổng, làng hay giới địa chủ khi dự lễ hội kỳ yên, hay đi đám tiệc, tiếp đãi khách quan trọng. Người cao tuổi, sang trọng thường mặc áo cặp: Áo dài trắng bên trong, áo dài the màu đen bên ngoài.

Vào những thập niên đầu thế kỷ XX, trang phục người Nam bộ - miền Hậu Giang có nhiều biến đổi quan trọng, đó là sự xuất hiện của kiểu áo bà ba, phổ biến một cách nhanh chóng. Có lẽ, người Hỏa Lựu - Vị Thanh cũng chịu ảnh hưởng từ sự biến đổi này. Kiểu áo bà ba tay dài, vạt ngắn, không bâu, gài hàng nút bóp ở giữa. Quần bà ba lài ống cột dây ở thắt lưng. Qua giao thoa văn hóa, người Khmer cũng thích mặc áo bà ba, cùng chiếc khăn rằn quấn cổ của họ.

Đến giữa thế kỷ XX, nam, nữ đều ưa chuộng mặc bộ đồ bà ba, khăn rằn quấn cổ trong các sinh hoạt, lao động. Ngoài ra, còn có thêm phụ kiện là chiếc nón lá đội đầu che nắng, che mưa. Bộ đồ bà ba từng bước thành bộ trang phục sang trọng của người giàu có ở thị thành hay địa chủ, hương chức làng quê. Đó là nguyên bộ màu trắng, chân đi guốc hoặc giày Tây, đội nón cối (hay nón nỉ), cầm gậy (baton).

Nói chung, cư dân tỉnh Rạch Giá - U Minh Thượng (bao gồm Hỏa Lựu, Vị Thanh), đều sử dụng bộ bà ba như loại trang phục chính, mà sách “Kiên Giang đất nước con người ghi nhận: “Đến vùng đất U Minh Thượng vào những năm trước cách mạng tháng Tám, chúng ta sẽ thấy bộ đồ bà ba đen ngự trị trong cách ăn mặc của Nhân dân cả ba dân tộc...”.

Đâu chỉ dân lao động, sức sống của bộ đồ bà ba còn lan tỏa khắp nơi; người mua bán tại phố chợ, trên các ghe hàng, đi làm công, giúp việc... cũng đều mặc đồ bà ba. Học trò trường tỉnh, trường tổng cũng mặc đồ bà ba trắng. Chiếc áo bà ba Nam bộ từ lâu đã đi vào văn chương nghệ thuật.

 Những năm khủng hoảng kinh tế, vải mặc khan hiếm, người nghèo phải may bao bố, bao bàng, lá để mặc. Đàn ông chỉ cần quần xà lỏn (quần đùi). Trong kháng chiến chống Pháp, rồi chống Mỹ cứu nước, bộ đồ bà ba đen trở thành loại trang phục đánh giặc. Hình tượng anh bộ đội hay du kích, cô giao liên vai mang súng trường, khăn rằn quấn cổ và chiếc nón tai bèo đã trở nên thân thiết dưới mắt Nhân dân. Tại thành thị, áo bà ba dần được cải tiến, cách tân mọi người rất ưa.

 Về trang phục của dân tộc Hoa, phần nhiều giống như người Kinh, có kiểu áo cánh cài nút vải mặc ngày thường (gọi áo xá xẩu). Ngày lễ, tết, đám cưới, phụ nữ mặc áo dài kiểu Thượng Hải, Hồng Kông (gọi là sườn xám). Dân tộc Khmer cũng ăn mặc theo người Kinh, thường ngày bộ bà ba, khăn rằn khi đi lễ hội, ngày tết họ mặc trang phục cố truyền như sam-pot và sà-rong, vắt vai bằng khăn trắng.

Từ những thập niên đầu thế kỷ XXI, các loại trang phục truyền thống của người Kinh, người Khmer, người Hoa mai một dần, chỉ khi hội hè, đình đám, người ta mới thấy bóng dáng bộ trang phục xưa, nhưng cũng được cách tân, biến tấu cho phù hợp.

Vào nửa cuối thế kỷ XX, phong trào “âu hóa” trong giới thượng lưu ở Nam kỳ. Lúc này, vùng Hỏa Lựu - Vị Thanh đã hình thành lớp người giàu có, quyền thế như: địa chủ, hương chức làng... một số đi học bên Pháp về, nên truyền bá nhiều lối sống mới, trong đó có trang phục mà phổ biến nhất là bộ “áo sơ mi - quần tây”, may bằng loại hàng vải đắt tiền, ngoại nhập. Dần dần, loại âu phục gần như chiếm lĩnh khu vực thị thành, trong giới thương mại, cơ quan, công sở.

Tuy nhiên, khi có lễ lạt giới địa chủ, hương chức vẫn giữ cổ lệ mặc áo dài khăn đóng. Thời kỳ chính quyền tiến hành xây dựng khu Trù mật, thành lập tỉnh Chương Thiện, lính tráng, công chức từ Sài Gòn và các tỉnh đổ về Vị Thanh ngày càng nhiều. Người dân từ ngạc nhiên, đến quen với bộ quân phục hay bộ âu phục (bỏ áo vô quần) của giới công chức, giáo chức, kể cả những bác tài xế, tài công. Riêng nữ công chức, mặc áo dài theo kiểu thời trang đi làm việc.

Trung học công lập Vị Thanh ra đời (khoảng năm 1961-1962), học sinh phải mặc đồng phục, nam thì áo sơ mi trắng, quần tây xanh; nữ mặc áo dài trắng. Từ giai đoạn này, phong trào mặc áo sơ mi - quần tây phổ biến mạnh mẽ. Đáng chú ý, dù theo xu hướng “âu hóa”, nhưng giai đoạn này chiếc áo dài, áo bà ba được biến tấu, cách tân thành nhiều kiểu mới, được giới phụ nữ ưa chuộng.

Đến những ngày trước giải phóng - 1975, khu vực tỉnh lỵ Chương Thiện (Vị Thanh) có đến trên 5 vạn dân, công chức, lính tráng. Do đó, ra đường phố người ta thấy toàn quân phục, đồng phục công chức, học sinh. Năm 1970-1975, các “mốt” trang phục Âu Mỹ xuất hiện ở Vị Thanh, theo sau phong trào xe gắn máy Nhật (Honda).

 Từ thời đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa - song song với tiến trình đô thị hóa, giới trẻ Vị Thanh ngày càng “mốt hóa”, với quần jean, áo pull hoặc váy, đầm. Nếu thời xưa, trong các đám cưới, cô dâu thường mặc áo dài cặp, kín đáo - ngày nay, chuyển dần sang loại trang phục “đầm”. Chỉ khi làm lễ gia tiên mới mặc trang phục áo dài truyền thống.

Cung cách ăn mặc giữa khu vực nội thị và vùng nông thôn ngoại thành, không còn cách biệt nhiều. Trong sinh hoạt gia đình hay ra bên ngoài, phụ nữ mặc “áo kiểu” hoặc “đồ bộ”, biến tấu từ áo bà ba hay sơ mi nữ. Từ đầu thế kỷ XXI, trong khu vực cơ quan, tổ chức nhà nước, đoàn thể, doanh nghiệp... xuất hiện loại trang phục công sở là bộ “côm plê”, váy đầm hay bộ quần tây - sơ mi tay dài, tay ngắn; một số nơi phục hồi việc mặc áo dài đầu tuần hoặc khi tham dự các sự kiện, lễ kỷ niệm, hội hè...

VỊ THANH

Viết bình luận mới

Xem thêm

Vị Thanh: Hình thành và phát triển: Hoạt động văn hóa trong kháng chiến

05:42 07/02/2025

Thực dân Pháp chiếm Vị Thanh được vài năm, phải rút đi do sức phản kháng của lực lượng cách mạng. Từ năm 1948-1954, nơi đây trở thành vùng giải phóng, địch chỉ thỉnh thoảng đưa quân càn quét hay cho máy bay dội bom.

Tặng quà cho nữ thanh niên sắp tòng quân

15:01 06/02/2025

(HGO) – Hội LHPN tỉnh vừa phối hợp với Hội LHPN thành phố Ngã Bảy thăm và tặng quà đến Nguyễn Thị Phượng Vy, 22 tuổi, ở ấp Sơn Phú 2A, xã Tân Thành, thành phố Ngã Bảy.

Họp báo triển khai Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, lần thứ 5

14:51 06/02/2025

(HGO) - Sáng ngày 6-2, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Hội đồng Lý luận Trung ương, Tạp chí Cộng sản, Báo Nhân dân, Hội Nhà báo Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức họp báo triển khai Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ 5, năm 2025. Buổi họp báo được tổ chức trực tuyến đến 63 điểm cầu tại các trường chính trị tỉnh, thành trong cả nước.

Thi thanh niên khởi nghiệp

07:24 06/02/2025

(HG) - Tỉnh đoàn, Hội LHTN Việt Nam tỉnh vừa phối hợp tổ chức, phát động Cuộc thi thanh niên khởi nghiệp tỉnh Hậu Giang năm 2025.

Xây dựng trang tư vấn trực tuyến trưng bày sản phẩm OCOP

18:24 04/02/2025

(HG) - Hội LHPN tỉnh sẽ xây dựng trang tư vấn, hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, xây dựng sản phẩm OCOP và trưng bày, giới thiệu sản phẩm sạch, an toàn của phụ nữ hoạt động dưới hình thức trực tuyến.

Chăm lo đời sống Nhân dân, động lực cho phát triển bền vững

18:23 04/02/2025

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cấp ủy, chính quyền các cấp trong tỉnh đã không ngừng quan tâm, triển khai nhiều chính sách thiết thực nhằm nâng cao đời sống Nhân dân.

Cựu chiến binh tiên phong, gương mẫu

18:19 04/02/2025

Các cựu chiến binh trong tỉnh đã và đang phát huy, lan tỏa phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” được thể hiện rõ nét qua việc chủ động, tiên phong, gương mẫu phát triển kinh tế gia đình, góp sức xây dựng quê hương giàu đẹp.

Lao động đi làm ngày đầu tiên đạt hơn 85%

06:18 04/02/2025

(HG) - Thông tin từ Liên đoàn Lao động tỉnh, qua báo cáo của các công đoàn cơ sở, sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, có 6 doanh nghiệp hoạt động trở lại ngày mùng 4 tết (1-2-2025);

Trao Huy hiệu Đảng cho đảng viên cao niên tuổi Đảng

06:18 04/02/2025

(HG) - Huyện ủy Phụng Hiệp vừa tổ chức trao Huy hiệu Đảng cho 35 đảng viên cao niên tuổi đảng.

Triển khai các kế hoạch, chương trình công tác năm chất lượng, đúng thời gian quy định

06:14 04/02/2025

Đó là yêu cầu của ông Đồng Văn Thanh, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, tại buổi gặp mặt đầu Xuân Ất Tỵ 2025 diễn ra sáng ngày 3-2.

THÔNG TIN CẦN BIẾT
Nhiều mây, có mưa, có nơi mưa vừa, mưa to và rải rác có dông. Gió tây nam cấp 3. Trong cơn dông có khả năng xảy ra lốc, sét và gió giật mạnh.

Mong các thanh niên học tập tốt trong môi trường quân đội

16:35 07/02/2025

(HGO) - Sáng ngày 7-2, ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, cùng Đoàn công tác của UBND tỉnh đến thăm, trao thưởng và tặng quà cho các gia đình ở huyện Long Mỹ có thành tích tiêu biểu trong thực hiện nghĩa vụ quân sự năm 2025.

Cấp ủy, chính quyền địa phương cần tiếp tục thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội

16:08 07/02/2025

(HGO) - Sáng ngày 7-2, ông Trương Cảnh Tuyên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, cùng Đoàn công tác của UBND tỉnh đến thăm, trao thưởng và tặng quà cho các gia đình tiêu biểu trong thực hiện nghĩa vụ quân sự năm 2025 trên địa bàn huyện Phụng Hiệp.

Các thanh niên phát huy truyền thống quê hương, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao

16:03 07/02/2025

(HGO) - Sáng ngày 7-2, ông Trần Văn Huyến, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, cùng lãnh đạo Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh và huyện Châu Thành A đến thăm hỏi, trao thưởng, tặng quà cho gia đình tiêu biểu trong thực hiện công tác tuyển quân năm 2025 trên địa bàn huyện.

Chính quyền địa phương sẽ quan tâm giải quyết yêu cầu chính đáng của gia đình có thanh niên nhập ngũ

15:59 07/02/2025

(HGO) - Sáng ngày 7-2, ông Đồng Văn Thanh, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, cùng đại diện lãnh đạo Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Công an tỉnh, thành phố Vị Thanh đến thăm hỏi, trao thưởng và tặng quà cho các gia đình tiêu biểu trong thực hiện nghĩa vụ năm 2025 trên địa bàn thành phố.