Vị Thanh: Hình thành và phát triển: Hoạt động tâm lý chiến ở vùng đất Vị Thanh - Chương Thiện

Thời chống Mỹ, cùng với việc thành lập khu trù mật và tỉnh Chương Thiện, địch cũng tổ chức các hoạt động tâm lý chiến, nghĩa là “đánh” cộng sản bằng kiểu chiến tranh tâm lý tổng hợp, có radio, sách, báo, văn nghệ, thông tin, vô tuyến truyền hình,...

Giai đoạn 1960-1975, chính quyền địch tổ chức khá nhiều hoạt động tâm lý chiến tại vùng đất Vị Thanh - Hỏa Lựu.

So với thời kháng Pháp, phương thức, quy mô, phương tiện tuyên truyền, trình diễn văn nghệ hiện đại hơn gấp nhiều lần. Có thể điểm qua các hình thức tâm lý chiến của địch tại Vị Thanh - Chương Thiện, giai đoạn 1960-1975.

Cụ thể như, về báo chí, bộ máy tâm lý chiến của chính quyền Ngô Đình Diệm ra sức tận dụng các cơ quan báo chí tại Sài Gòn, Phong Dinh ca ngợi công trình lập khu trù mật Vị Thanh - Hỏa Lựu là thành tích lớn lao của chế độ, điển hình là Đài Phát thanh Sài Gòn, cùng một số báo như Văn hóa nguyệt san, Sáng dội miền Nam, Chấn hưng kinh tế, Gió Nam, Thời nay, Địa phương chí Phong Dinh, cùng các tạp chí Thế giới tự do, Hương quê... Tất cả đều xuất bản, phát hành từ những năm 1960.

Về phát thanh, từ năm 1963, chính quyền Việt Nam cộng hòa chuyển mặt trận tâm lý chiến sang phương thức, phương tiện hiện đại như lắp ráp hàng triệu máy radio (thu thanh) phát không cho vùng nông thôn miền Nam, dân gian thường gọi là “ra-dô ấp chiến lược”. Khu vực Vị Thanh - Chương Thiện là trọng điểm, nên được phân phát khá nhiều. Lợi dụng tâm lý người dân mê ca vọng cổ, thích nghe cải lương, nên Đài Phát thanh Sài Gòn, Đài Quân đội,... thường phát sóng loại hình này, đan xen với tin tức, bình luận ca ngợi chế độ, đã kích cộng sản (cách mạng).

Về bộ máy tâm lý chiến, khi lập quận Đức Long, rồi tỉnh Chương Thiện (1960-1961), trong bộ máy hành chính, đều có cơ cấu các chi thông tin (quận) và ty thông tin (tỉnh). Từ năm 1967, ghép thêm mảng công tác chiêu hồi. Mỗi ty, chi đều có xe thông tin trang bị máy tăng âm, cassett, thường xuyên về vùng ven, vùng nông thôn phát thanh tuyên truyền. Ty thông tin còn thành lập đoàn văn tuyên, gồm khoảng 20 nhân sự biết ca hát, tuyên truyền miệng (văn nghệ, tuyên truyền, như kiểu thông tin lưu động cách mạng sau ngày giải phóng), được trang bị dàn nhạc điện tử của Nhật (Yamaha) gồm ghitar, organ, máy tăng âm, micro công suất lớn.

Khoảng từ năm 1965-1970, Trung đoàn 33 thuộc Sư đoàn 21 Bộ binh Việt Nam cộng hòa đóng tại Vị Thanh, có đoàn văn nghệ tâm lý chiến, thường xuyên biểu diễn các chương trình văn nghệ “chống cộng” ca ngợi quân đội Việt Nam cộng hòa. Sau đó, tiểu khu Chương Thiện cũng lập một đại đội chiến tranh chính trị (phòng 5), có cả đội chiếu bóng phục vụ.

Việc tuyên truyền bằng cơ giới ngày càng mở rộng và thường xuyên, cứ vài ba ngày, máy bay rải truyền đơn, phát loa kêu gọi “cán binh Việt cộng hồi chánh”. Dưới sông, các tàu tuyên truyền cũng làm tương tự.

Tại tỉnh lỵ Vị Thanh, một tháng vài ba lần người dân, công chức, binh lính Việt Nam cộng hòa được xem chương trình phục vụ văn nghệ dã chiến và chiếu bóng tại sân, bãi ngoài trời. Từ năm 1967-1968, Đài Truyền hình Cần Thơ phát sóng, địa bàn Vị Thanh dò mở băng tầng số 7 xem được, nên nhiều người mua sắm vô tuyến truyền hình. Tất nhiên, họ “vô tình” xem cả các chương trình thời sự tin tức, bình luận, ca ngợi chính quyền Việt Nam cộng hòa. Khoảng năm 1974, rạp Kim Châu xây dựng, đưa vào hoạt động đã thu hút nhiều gánh hát cải lương lớn từ Sài Gòn về, có khi khán giả xem chật rạp, dù trong hoàn cảnh chiến tranh.

Nói chung, bộ máy tuyên truyền tâm lý chiến của chính quyền Việt Nam cộng hòa đặt tại Chương Thiện, bao gồm cả quân sự và chính trị, kết hợp với 10 đoàn cán bộ bình định, xây dựng nông thôn, tỏa ra khắp địa bàn nội ô, vùng ven tỉnh lỵ và các quận xung quanh. Trong khi đó, công tác tuyên truyền, cổ động của các lực lượng cách mạng, tuy có thu hẹp về quy mô, phương tiện còn thô sơ; nhưng đổi lại lực lượng cán bộ của ta biết phát huy điểm mạnh của mình, đã đi vào chiều sâu như tuyên truyền rỉ tai, họp xóm, họp nhóm,... theo lối phân tán, lẻ tẻ nhưng vẫn bám chặt dân tình, thuyết phục nhân dân phân biệt được phía cách mạng là chính nghĩa, còn địch là phi nghĩa.

Do đó, dù địch có dùng các phương tiện tuyên truyền tối tân, hiện đại, nhưng không khuất phục được người dân. Sang đầu thập niên 70 (thế kỷ XX), chính quyền Việt Nam cộng hòa tiếp tục hiện đại hóa các phương tiện tuyên truyền, song song với sự phát triển của nghệ thuật cải lương, nghệ thuật điện ảnh, tiểu thuyết võ hiệp, cùng các phương tiện giải trí: máy thu băng (Akai), máy hát dĩa nhựa, máy radio cassett bằng băng từ,... Ghi nhận một số hoạt động và phương thức, phương tiện hoạt động văn hóa, văn nghệ, tuyên truyền của chính quyền Việt Nam cộng hòa tại Vị Thanh, để thấy địch huy động bộ máy tâm lý chiến khổng lồ, đa phương tiện. Trong khi, phía cách mạng dù phương tiện còn thô sơ, quy mô nhỏ nhưng hiệu quả, tác dụng khá mạnh, khá hiệu quả.

VỊ THANH