Nâng cao năng lực cạnh tranh ngành mía đường

Hiện nay, Công ty Cổ phần Mía đường Cần Thơ (CASUCO) là doanh nghiệp mía đường lớn nhất tại ĐBSCL và đứng trong top 5 công ty đường có sản lượng đường sản xuất hàng năm lớn nhất cả nước.

Hình thức liên kết được CASUCO thực hiện được xem là bước đi vững chắc cho doanh nghiệp.

CASUCO hiện có 2 nhà máy trực thuộc là Nhà máy đường Phụng Hiệp, tọa lạc tại thị xã Ngã Bảy, công suất ép 3.000 tấn mía/ngày, chuyên sản xuất đường tinh luyện RE với khả năng sản xuất đạt hơn 300 tấn đường/ngày (60.000-70.000 tấn đường tinh luyện/năm); Xí nghiệp đường Vị Thanh, tọa lạc tại thành phố Vị Thanh, công suất ép 3.500 tấn mía/ngày, chuyên sản xuất đường trắng tiêu dùng trực tiếp là RS.

Chủ động liên kết vùng

Ngoài 2 nhà máy đường đặt tại địa phương, CASUCO cũng đã tham gia đầu tư vốn và là cổ đông lớn tại hàng loạt các công ty mía đường khác trong vùng ĐBSCL như: Công ty CP Mía đường Sóc Trăng, Công ty CP Mía đường Tây Nam, Công ty CP Mía đường Bến Tre. Ngoài các công ty mía đường ra, thì hiện tại CASUCO còn có 2 công ty con là Công ty TNHH MTV Du lịch mía đường Cần Thơ và Công ty CP Cơ khí điện máy Cần Thơ. CASUCO cũng đã xây dựng được vùng mía nguyên liệu ổn định tại tỉnh Hậu Giang, Kiên Giang, Sóc Trăng và Trà Vinh, được bà con nông dân và các cấp chính quyền tin tưởng đánh giá cao trong việc hợp tác sản xuất và tiêu thụ mía.

Trong quan hệ sản xuất được CASUCO xác định thì quan hệ sở hữu đóng vai trò quyết định. Việc đầu tư vốn sở hữu các công ty đường khác trong khu vực là bước đi đầu tiên trong chương trình liên kết vùng để chủ động hội nhập của mình tại ĐBSCL. Việc liên kết các công ty mía đường theo cách thức mà CASUCO thực hiện đã giúp giải quyết các tồn tại trong ngành sản xuất mía đường tại ĐBSCL như: Người nông dân an tâm trong sản xuất mía, không lo sợ là không có đầu ra, vì mía trồng đã được ký hợp đồng tiêu thụ với nhà máy chế biến. Chất lượng mía được nâng cao do việc sản xuất - thu hoạch được kiểm soát để đảm bảo cho cây mía đủ chín, mía đưa vào ép được tươi nên hạn chế việc tổn thất do giảm chữ đường sau thu hoạch, nhờ đó mà thu nhập của nông dân sẽ cao hơn so với bán mía chưa chín. Các công ty, nhà máy đường an tâm khi đầu tư trực tiếp cho nông dân và tiêu thụ sản phẩm vì an toàn và ổn định, không còn lo việc tranh mua mía và phá vỡ hợp đồng sản xuất - tiêu thụ mía như thời gian qua. Giảm tác động tiêu cực của thương lái trong công tác thu mua mía. Không còn cảnh tranh mua, tranh bán, nhờ đó mà giảm đi những chi phí không cần thiết.

Theo CASUCO, trước mắt, trong năm 2016 sẽ thành lập công ty đầu tư nông nghiệp để xây dựng và quy hoạch lại vùng mía nguyên liệu cho từng nhà máy. Trực tiếp đầu tư cho nông dân để người nông dân có thể đưa vào sử dụng ngay những giống mía chất lượng cao, năng suất cao và phù hợp với thổ nhưỡng của từng vùng. Bên cạnh đó, cùng với các cấp chính quyền xây dựng những vùng chuyên canh mía với quy mô lớn để từng bước cơ giới hóa trong sản xuất và thu hoạch mía.

Hướng đi trong thời kỳ hội nhập

Đối với sản xuất và cung cấp mía nguyên liệu, CASUCO xác định tiếp tục thực hiện cuộc cách mạng về giống mía và kỹ thuật canh tác để khai thác lợi thế của ĐBSCL là nắng nhiều - đất đai phù sa màu mỡ và nước tưới đầy đủ để chọn ra được các giống mía có năng suất cao, chất lượng cao, thời gian sinh trưởng phù hợp với từng vùng, nhằm phấn đấu đưa năng suất mía đạt bình quân 100 tấn/ha và chữ đường bình quân đạt 12 CCS vào năm 2020. Trong thời gian chưa có máy thu hoạch phù hợp với nền đất yếu thì từng bước nghiên cứu áp dụng các máy móc để cơ giới hóa khâu làm đất, đào hộc, gieo trồng trong điều kiện nền đất yếu của ĐBSCL. Xây dựng vùng mía nguyên liệu chuyên canh và quy mô lớn gắn liền với nhà máy chế biến đường, tạo mọi điều kiện và hỗ trợ nông dân trong việc bán mía trực tiếp cho nhà máy, từ đó góp phần giảm các chi phí trung gian không cần thiết.

Đẩy mạnh công tác khuyến nông bằng các hình thức đa dạng như: Nỗ lực xây dựng và giới thiệu, quảng bá các mô hình trồng mía năng suất, chất lượng cao như CLB nông dân trồng mía giỏi, CLB 200 tấn/ha… Tổ chức cho nông dân tham quan học tập các mô hình trồng mía hiệu quả cao, để từ đó thay đổi thói quen canh tác kém hiệu quả hiện nay. Phối hợp với chính quyền và nông dân trồng mía lựa chọn những khu vực đất có thể cơ giới hóa trong thu hoạch được để hình thành các cánh đồng mía lớn nhằm mục tiêu cơ giới hóa trong sản xuất và thu hoạch mía. Thực hiện quy hoạch lại đồng ruộng nhằm xây dựng hệ thống kênh rạch và đường vận chuyển mía thuận tiện để phục vụ cho việc tập kết mía, từ đó giúp giảm chi phí nhân công trong thu hoạch. Sắp xếp lịch thu hoạch và bố trí phương tiện vận chuyển mía phù hợp để góp phần giảm giá cước vận chuyển mía và không để mía bị giảm chất lượng do thời gian thu hoạch đến ép kéo dài quá lâu.

Còn đối với các nhà máy chế biến đường sẽ tiếp tục thực hiện tốt việc thu mua mía theo hàm lượng đường có trong mía (mua theo CCS), không mua mía xô. Với cách thu mua này sẽ làm cho nông dân trồng mía ý thức được việc trồng mía có chất lượng, có CCS cao, từ đó sẽ điều chỉnh cách thức sản xuất mía để đạt mía chất lượng cao. Các nhà máy chế biến cần gia tăng sản lượng mía ép và sản lượng đường sản xuất để giảm giá thành bằng cách kéo dài thời gian sản xuất trong vụ. Ứng dụng tự động hóa trong dây chuyền sản xuất và thực hiện các chương trình tiết kiệm năng lượng tại từng nhà máy theo hướng đồng bộ hóa với trình độ tay nghề của công nhân lao động, qua đó nâng cao chất lượng, sản lượng sản phẩm, giảm chi phí lao động, nâng cao hiệu suất sản xuất góp phần giảm giá thành sản phẩm. Tận dụng phụ phẩm bã mía, phụ phẩm sau thu hoạch mía và các loại sinh khối khác để sản xuất điện và bán lên lưới. Đây là một tiềm năng lớn cho ngành mía đường, chuyển ngành mía đường từ ngành chế biến công - nông nghiệp sang ngành năng lượng sạch, năng lượng sinh khối. Tận dụng và khai thác hiệu quả từ các phụ phẩm như: Sản xuất ethanol từ mật rỉ; sản xuất phân hữu cơ từ bã bùn để gia tăng thêm giá trị cho doanh nghiệp, ngoài ra còn có ý nghĩa bền vững trong tương lai của ngành giúp góp phần cải tạo lại đất canh tác, giảm chi phí phân bón cho mía, góp phần làm giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh.

Để ngành mía đường ĐBSCL nói riêng và ngành mía đường Việt Nam nói chung có thể tồn tại và cạnh tranh được trong thời kỳ hội nhập, thì điều tiên quyết là nông dân trồng mía phải cạnh tranh được và sống được với cây mía. Điều này bắt buộc các công ty mía đường có thế mạnh phải chủ động liên kết với các công ty đường khác trong đầu tư - sản xuất mía; trong công nghệ chế biến và liên kết trong cả khâu tiêu thụ để có được sức mạnh tập trung, từ đó mới có thể tồn tại và cạnh tranh với sản phẩm đường của các nước khi hội nhập…

Bài, ảnh: HOÀI THU