Nhận diện thương lái “đểu” !

Câu chuyện thương lái Trung Quốc đột ngột mua cá tra quá lứa rồi trốn biệt tăm đang để lại hậu quả nặng nề cho hàng trăm nông dân ở Đồng Tháp, An Giang, Cần Thơ… Nhiều bài học xương máu từ sự “ẩn hiện” của thương lái Trung Quốc luôn để lại những hệ lụy nặng nề. Người dân cần “soi” kỹ những chiêu trò gian thương.

Chuyện thương lái Trung Quốc xuất hiện mua cá tra quá lứa đã xuất hiện từ năm ngoái. Nhiều nhà báo đã đặt câu hỏi với lãnh đạo Hiệp hội Cá tra Việt Nam khi ấy và được trả lời “thị trường Trung Quốc chưa tác động đến thị trường cá tra Việt Nam”! Tuy nhiên, điều đáng nói là cũng không có một cảnh báo cần thiết về sự xuất hiện của thương lái Trung Quốc thu mua cá tra ở ĐBSCL. Giờ người ta mới “té ngửa”: Lợi dụng việc doanh nghiệp Việt Nam chậm mua, cá tra tăng trọng quá lứa giá rớt, thương lái Trung Quốc nhảy xỏ vào mua cá tra giá thấp, rồi thuê mấy xưởng chế biến nhỏ, chia chác xuất lại thị trường Trung Quốc với giá 1,8 USD/kg, trong khi doanh nghiệp Việt Nam xuất 2,2 USD/kg!? Việc đè giá của thương lái Trung Quốc làm nhiễu thị trường. Và khi các thương lái Trung Quốc rút lui thì hàng trăm người nuôi cá ôm hận!

Dấu vết thiệt hại của thương lái Trung Quốc luôn “ẩn hiện” qua những cách thức mua hàng “độc lạ” trên nông sản Việt Nam. Từ săn lùng mua cau non, đỉa, lá điều, rễ tiêu, heo mỡ, thanh long… Chiêu trò có, nhu cầu đột xuất từ thị trường Trung Quốc có. Nhưng theo các chuyên gia am hiểu thì thương lái Trung Quốc thu gom hàng nông sản luôn tiềm ẩn những rủi ro.

Lâu nay ở thị trường nông sản Việt Nam, vai trò của thương lái rất lớn khi mà các doanh nghiệp chưa đủ nguồn lực để mua nông sản tận gốc tại vườn, ruộng, ao, chuồng nuôi… của nông dân. Có nhiều cách gọi tên về đối tượng đảm nhận khâu thu mua trung gian này. Có lúc người ta gọi là “tư thương” gắn với thời bao cấp, đến nay lại được hiểu theo giá trị biểu cảm âm tính - chê, phê phán! Có người gọi những người mua đi bán lại nông sản là “hàng xáo” nhưng đa số dân Nam bộ gọi họ là “bạn hàng xáo”! Chữ “bạn” đã bao hàm giá trị biểu cảm dương tính và cách nhìn thân thiện về nghề. Họ là những người chịu khó lặn lội đồng hành nắng - mưa cực khổ cùng nông dân, chủ yếu lấy công làm lời! Bạn hàng xáo Nam bộ đến nay chủ yếu vẫn dùng ghe luồn lách vào kinh, rạch mua nông sản của nông dân. GS-TS Võ Tòng Xuân, Hiệu trưởng Trường Đại học Nam Cần Thơ, nhận định: “Nếu không có thương lái, nông sản do nông dân làm ra không thể hoặc rất khó đến với doanh nghiệp”.

Nhiều ý kiến cho rằng: Lâu nay các doanh nghiệp và chính quyền địa phương đều thừa nhận vai trò quan trọng của thương lái, bạn hàng xáo nhưng lúng túng chưa tìm ra phương cách phối hợp hiệu quả trong tiêu thụ để ổn định thị trường. “Hiện nay trong khâu sản xuất và buôn bán còn hai vấn đề cần cấp bách giải quyết. Người dân thì thụ động. Cán bộ xã, phường thì né tránh chờ cấp tỉnh có ý kiến - nhất là tình trạng cò, thương lái đểu quấy nhiễu thị trường nông sản - dù các quy định chức năng xử lý hành chính thể hiện rõ. Mong UBND tỉnh có chỉ thị chức năng quản lý của địa phương để sớm can thiệp các trường hợp có dấu hiệu gây rối thị trường nông sản”, ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hậu Giang, đề xuất.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, thiết nghĩ chính quyền các địa phương và doanh nghiệp đầu tàu trong xuất khẩu nông sản chủ lực nên tập hợp, tổ chức bài bản cho đội ngũ thương lái, bạn hàng xáo có kinh nghiệm lâu nay. Câu “buôn có bạn, bán có phường” hơn bao giờ hết cần được nông dân và doanh nghiệp thắt chặt trên những giá trị truyền thống. Từ đó, có thể loại bỏ chiêu trò của “thương lái đểu”!

CAO PHONG