Giáo dục STEM sẽ là xu thế cho tương lai ?

STEM là chương trình giáo dục dựa trên ý tưởng trang bị cho người học những kiến thức, kỹ năng liên quan đến 4 lĩnh vực gồm: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học theo cách tiếp cận liên môn. Qua đây, học sinh có thể làm chủ và khai thác công nghệ phục vụ công việc, cuộc sống, trở thành công dân trong xã hội 4.0.

Từ kiến thức được học từ giáo dục STEM, nhiều học sinh có cơ hội thể hiện ý tưởng, sáng tạo ra nhiều sản phẩm, mô hình phục vụ đời sống.

Giáo dục STEM là gì ?

Dù chưa được tiếp cận nhiều với phương pháp giáo dục STEM, nhưng thông qua hướng dẫn của giáo viên lần đầu lắp ráp để làm mô hình xe thám hiểm - du hành vũ trụ, các em học sinh Trường THCS Nguyễn Trãi, thành phố Ngã Bảy, khiến nhiều người ngạc nhiên. Vũ Chí Cường, học sinh lớp 8, cho biết: “Học ở lớp, chúng em cũng được nghe các thầy cô giới thiệu và làm quen với phương pháp giáo dục STEM. Tuy nhiên, khi được trực tiếp vận dụng các kiến thức học được để sáng tạo một sản phẩm STEM, thi đấu với các đội bạn em thấy rất thú vị, giúp em biết vận dụng những kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề thực tiễn”.

Ở Trường THPT Vị Thanh, thành phố Vị Thanh, thông qua phương pháp giáo dục STEM, nhà trường đã phát hiện được nhiều học sinh có năng khiếu và đam mê về STEM. Nguyễn Tuấn Thanh, học sinh lớp 12, tâm sự: “Tham gia các tiết học, sân chơi theo mô hình giáo dục STEM, chúng em rất hào hứng vì mô hình kích thích trí tưởng tượng, được sử dụng kiến thức của những môn toán, hóa học, sinh học, vật lý và công nghệ giải quyết những vấn đề trong đời sống thông qua các dự án, sản phẩm sáng tạo. Nhất là các bạn yêu thích khả năng lập trình, vận hành và lắp ráp robot càng có cơ hội phát triển ý tưởng sáng tạo, hướng nghiệp ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường”.

Mô hình giáo dục STEM tuy đã được khuyến khích triển khai tại các trường trong vài năm nay, nhưng vẫn còn khá mới, song đã lan tỏa nguồn cảm hứng tích cực cho nhiều học sinh. STEM là một chương trình giảng dạy được thiết kế để trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng liên quan đến lĩnh vực khoa học (Science), công nghệ (Technology), kỹ thuật (Engineer), toán học (Math).

Trong giáo dục, STEM chính là cách tiếp cận liên môn cụ thể, nếu chương trình giáo dục thông thường, học sinh phải học bốn môn tự nhiên tách biệt và rời rạc, thì với giáo dục STEM, học sinh sẽ học theo cách tích hợp, bốn môn học được kết hợp lại thành một, để người học có thể áp dụng giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống hàng ngày dựa vào kiến thức kết hợp trong quá trình giảng dạy.

Phương pháp giáo dục này trang bị cho học sinh kiến thức đa lĩnh vực, các kỹ năng mềm, tiếp cận nhiều với thực hành. Một trong những hiệu quả của giáo dục STEM chính là thúc đẩy sự sáng tạo ở người học, khơi dậy niềm đam mê và hình thành thói quen tự học; biết ứng dụng kiến thức (khoa học, toán học, công nghệ, kỹ thuật) đã học để giải quyết những vấn đề trong cuộc sống cá nhân cũng như của cộng đồng.

Giáo dục STEM có vai trò quan trọng trong việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Ngoài việc phát triển các năng lực và phẩm chất như định hướng của chương trình, giáo dục STEM còn nhấn mạnh đến việc nâng cao hứng thú học tập cho học sinh trong các môn học. Chương trình còn tăng cường các hoạt động kết nối với cộng đồng, giúp cho học sinh có cơ hội tiếp cận, có những hiểu biết cơ bản về nghề nghiệp trong các lĩnh vực STEM, bước đầu tạo tiền đề cho việc định hướng nghề nghiệp.

Các trường tại Hậu Giang triển khai ra sao ?

Tại tỉnh Hậu Giang, từ năm học 2021-2022, ngành giáo dục và đào tạo tỉnh đã hướng dẫn triển khai chương trình giáo dục STEM trong giáo dục trung học. Tuy nhiên, chương trình giáo dục STEM đã được các địa phương chủ động thực hiện từ nhiều năm nay, với nhiều hình thức như: trải nghiệm hoặc tổ chức các câu lạc bộ, gắn hoạt động STEM vào các cuộc thi. Ngoài ra, với cấp học mầm non và mẫu giáo, hiện một số trường đã bắt đầu đưa bài học STEM vào hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ.

Ông Nguyễn Phước Trung, Hiệu trưởng Trường THCS Tân Hòa, huyện Châu Thành A, chia sẻ: “Trường đã đưa giáo dục STEM vào các môn học toán, lý, hóa... Đối với các khối lớp thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, các giáo viên thiết kế bài học STEM theo nội dung kiến thức như thực hành trải nghiệm trong các môn, xây dựng chủ đề dạy dưới dạng bài học STEM. Đối với các khối vẫn học chương trình cũ, giáo viên chọn chủ đề để tự xây dựng bài học STEM sao cho đảm bảo kiến thức cho học sinh”.

Với quy mô hơn 1.000 học sinh theo học mỗi năm, việc triển khai giáo dục STEM trong trường học đã giúp giáo viên, học sinh Trường THCS Tân Hòa được tiếp cận được với phương pháp giáo dục mới. Đồng thời, qua đây cũng tạo môi trường để học sinh trải nghiệm, tự nghiên cứu để hoàn thiện mục tiêu, vấn đề được giao.

Theo hướng dẫn triển khai thực hiện giáo dục STEM, giáo viên sẽ thiết kế các bài học STEM để triển khai trong quá trình dạy học các môn học thuộc chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tiếp cận tích hợp nội môn hoặc tích hợp liên môn. Học sinh thực hiện bài học STEM được chủ động nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu học tập để tiếp nhận và vận dụng kiến thức thông qua các hoạt động: lựa chọn giải pháp giải quyết vấn đề; thực hành thiết kế, chế tạo, thử nghiệm mẫu thiết kế; chia sẻ, thảo luận, hoàn thiện hoặc điều chỉnh mẫu thiết kế dưới sự hướng dẫn của giáo viên.

Thống kê từ Sở Giáo dục và Đào tạo, trong năm học 2022-2023, số bài học/chủ đề tổ chức dạy học thông qua phương pháp giáo dục STEM giúp học sinh hình thành phẩm chất và phát triển năng lực, với trên 200 chủ đề. Trong đó, có 81 sản phẩm tham gia ngày hội STEM cấp tỉnh, cụ thể cấp THCS 45 sản phẩm, THPT 36 sản phẩm. Với những kết quả đạt được cho thấy triển khai giáo dục STEM là một trong những tiền đề tạo cho học sinh có cơ hội, nghiên cứu, vận dụng kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn trong đời sống khoa học và công nghệ.

Bài, ảnh: AN NHIÊN