Bảo tồn Aday sau khi trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Thứ Hai, ngày 25/04/2022 | 08:24

Hậu Giang vừa chính thức công bố chứng nhận của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa hát Aday của người Khmer xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ, vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ đây cũng đặt ra nhiều trách nhiệm trong bảo tồn và phát huy loại hình nghệ thuật độc đáo trong đời sống cộng đồng.

Tiết mục múa hát Aday của các nghệ nhân xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ, tại Liên hoan Nghệ thuật các dân tộc tỉnh Hậu Giang năm 2022.

Cách làm của Hậu Giang

Hậu Giang đã xây dựng và triển khai đề án “Truyền dạy và bảo tồn nghệ thuật hát Aday của đồng bào dân tộc Khmer Nam bộ tỉnh Hậu Giang, giai đoạn 2016-2020”. Từ năm 2018, có nhiều lớp tập huấn về nghệ thuật hát Aday, tại Trường THPT Dân tộc Nội trú tỉnh và tại chùa BHODHIVANAVANSA, ở ấp 4, xã Xà Phiên. Mỗi đợt, thu hút từ hơn 50 học viên, là những học sinh, người dân tộc Khmer biết múa hát, mong muốn hiểu sâu hơn về nghệ thuật Aday của dân tộc mình, để biểu diễn, để truyền nghề.

Ông Danh Kỳ, ở ấp 4, xã Xà Phiên, chia sẻ: “Tôi cũng biết hát múa những điệu múa dân gian của dân tộc mình, nhưng với Aday, chỉ mới biết mấy năm gần đây. Tôi quyết tâm học để biết đúng, biết rõ, biết sâu, có thể chỉ dạy lại cho con cháu mình. Mới đây, tôi tham dự liên hoan văn nghệ ở tỉnh bằng tiết mục Aday…”. Bên cạnh những cô chú lớn tuổi, nhiều em nhỏ đã được làm quen với loại hình nghệ thuật này, em Thị Thu Thảo, ấp 8, xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy, hồ hởi: “Em sẽ tiếp tục học để hiểu sâu hơn, để được chọn tham gia trình diễn trong những dịp văn nghệ, góp chút sức làm cho hát Aday ngày càng được nhiều người biết đến”.

Nghệ nhân Thạch Si Phol đến từ tỉnh Bạc Liêu, đã nhiều lần đến Hậu Giang truyền dạy nghệ thuật hát Aday, chia sẻ: “Sự quan tâm để bảo tồn loại hình nghệ thuật này của Hậu Giang làm tôi xúc động, trong khi nơi đây không có nhiều đồng bào Khmer sinh sống như một số tỉnh khác, như Trà Vinh, Sóc Trăng… Tôi có một góp ý nhỏ là muốn phát huy loại hình này, không chỉ đào tạo người hát, mà phải đào tạo người đờn. Đặc thù của Aday là hát, múa, phải có đờn. Biết hát mà không có ai đờn cũng khó lòng mà hát cho ra chất. Tôi thấy địa phương đã có những cách bảo tồn và phát huy rất hay, cần tiếp tục nâng tầm trong thời gian tới, nhất là để Aday được biểu diễn trên sân khấu nhiều hơn”.

Những năm qua, việc mở các lớp tập huấn về hát Aday ở các địa phương, nơi có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống, các trường dân tộc nội trú, đã tạo được sự đồng thuận, đồng lòng và niềm vui của cộng đồng người Khmer. Qua đây, giúp đồng bào Khmer nói riêng và người dân Hậu Giang nói chung, biết thêm một loại hình nghệ thuật độc đáo.

Ông Dương Thanh Tùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chia sẻ: “Không chỉ mở lớp tập huấn từ cơ bản đến nâng cao, để nhiều người Khmer biết thêm loại hình này, mà chúng tôi còn tập trung đầu tư nhạc cụ, tổ chức dạy đàn, để có thể phát huy các loại hình nghệ thuật độc đáo của dân tộc Khmer một cách bài bản. Từ đó, vừa tạo sân chơi ý nghĩa cho các thầy cô, học sinh người dân tộc Khmer, tạo nguồn để xây dựng những tiết mục tham gia ngày hội dành cho người Khmer ở địa phương cũng như khu vực, toàn quốc…”.

Đây chính là những cách bảo tồn và phát huy, bước đầu mang lại những hiệu quả thiết thực, làm sống lại một loại hình nghệ thuật độc đáo có nguy cơ mai một trong những năm qua ở Hậu Giang.

Để nghệ thuật hát Aday sống được trong cộng đồng

Được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là nền tảng quan trọng để Aday được bảo tồn và phát huy một cách chuyên nghiệp, bài bản, cũng như có sự đầu tư chuyên sâu hơn.

Tâm huyết vực dậy một loại hình nghệ thuật độc đáo của đồng bào dân tộc Khmer là nỗ lực đáng ghi nhận của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh nhà. Trong chức năng và nhiệm vụ của mình, ngành đã làm và chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, đơn vị trực thuộc bằng nhiều cách, từng bước đưa nghệ thuật hát Aday dần trở lại quen thuộc trong những lần sinh hoạt cộng đồng. Ông Lê Thành Phước, Giám đốc Bảo tàng tỉnh, chia sẻ: “Khi thực hiện xong đề án, chúng tôi thấy rằng loại hình này đủ điều kiện để được xem xét đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nên tiếp tục đề xuất. Được sự thống nhất, năm 2020, chúng tôi tiến hành làm hồ sơ, làm phim tài liệu trong vòng gần 1 năm. Dù gặp không ít khó khăn trong quá trình thực hiện, nhưng công sức này rất xứng đáng, chúng tôi đã nỗ lực hết sức…”.

Ở Xà Phiên, nơi có khá đông đồng bào Khmer sinh sống, rất hợp lý khi chọn đây là địa bàn để phục hồi và làm sống lại loại hình nghệ thuật này, sau đó lan tỏa đến nhiều địa bàn có đông đồng bào dân tộc Khmer sống tại tỉnh. Ông Đặng Hoàng Vũ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Long Mỹ, nhấn mạnh: “Đây là niềm vui, niềm tự hào cho quê hương Long Mỹ, nhưng cũng là trách nhiệm nặng nề. Chúng tôi quyết tâm sẽ giữ gìn và phát huy loại hình nghệ thuật này, bằng việc chỉ đạo cơ quan chuyên môn xây dựng các câu lạc bộ hát Aday ở những xã có đông đồng bào dân tộc Khmer, tổ chức giao lưu thường xuyên, tạo sân chơi lành mạnh và phát hiện, chăm bồi những nhân tố mới…”.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã từng bước tạo chỗ đứng cho loại hình hát Aday trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ, nhất là hội thi, hội diễn. Ông Dương Thanh Tùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nhấn mạnh: “Được chọn và đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, là niềm tự hào của đồng bào dân tộc Khmer nói riêng, người dân trong tỉnh Hậu Giang nói chúng và là niềm vui của những người làm văn hóa nghệ thuật. Chúng tôi sẽ tiếp tục tổ chức lồng ghép loại hình độc đáo này vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, nhất là các buổi sinh hoạt cộng đồng vào những dịp lễ hội; tổ chức tập huấn loại hình này ở những nơi có đồng bào Khmer sinh sống, nhất là trong các trường dân tộc nội trú trong tỉnh. Ngành văn hóa sẽ chủ động tổ chức nhiều hoạt động để thắp truyền, đưa nghệ thuật hát Aday trở lại và ngày càng được nhiều người biết đến trong thời gian tới”.

Vực dậy một loại hình nghệ thuật bị mai một đã khó và tốn nhiều công sức, phát huy lại càng khó hơn. Hậu Giang đã đi được bước đầu bằng những giải pháp đầy tâm huyết, từng bước đưa Aday trở lại trong đời sống của cộng đồng người Khmer Hậu Giang nói riêng, trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ của tỉnh nói chung…

Hát Aday là loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian đặc sắc. Đó là cách đối đáp giữa bên trai và bên gái, mang nội dung, màu sắc phong phú. Có khi là lời ví von, ướm hỏi, trao gởi tình cảm thân thương. Hát thường đi kèm với múa, vờn nhau giữa đôi trai gái, có nhạc đệm. Lời hát và điệu múa mang tính huyền bí, tín ngưỡng của người Khmer, cầu mong cho phum sóc bình yên, cuộc sống ấm no, hạnh phúc…

 

Bài, ảnh: VĨNH TRÀ

Viết bình luận mới

Xem thêm

Điểm tin sáng 24-11: Vì sao nhiều người thi xong nhưng chưa có bằng lái xe ?

06:00 24/11/2024

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: 2 tượng sư tử đá thành Đồ Bàn (Bình Định) được công nhận bảo vật quốc gia; Puerto Rico đăng quang Mr World 2024; Thanh Hằng... rơi cánh trên sàn catwalk; Google bị chính quyền Mỹ ép bán trình duyệt web Chrome.

Điểm tin sáng 23-11: Người Việt thải hơn 300.000 tấn nhựa, bìa carton khi mua hàng online

05:53 23/11/2024

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Khan hiếm vé máy bay, giá tăng cao; Các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long xúc tiến, quảng bá du lịch tại Quảng Ninh; Độc lạ Đồng Nai: Treo nguyên chiếc ô tô cũ trước cổng nhà làm... kỷ niệm; Gen Z Australia xuất ngoại tìm bạn trai.

Điểm tin sáng 22-11: Đã có quy định cấm bán online thuốc kê đơn

06:00 22/11/2024

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu cảnh báo về trào lưu pickleball; Một huyện ở Quảng Nam công bố dịch bệnh chó dại trên toàn huyện; UAE đúc thỏi vàng lớn nhất thế giới, nặng hơn 300 kg; Mặt trăng thứ hai sắp rời khỏi Trái Đất.

Điểm tin sáng 21-11: Việt Nam vào top 20 quốc gia được yêu thích nhất trên thế giới

05:56 21/11/2024

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Giáo viên mong được hợp pháp dạy thêm tại nhà; Trường học ở Ấn Độ phải dạy trực tuyến do khói mù độc hại; 80% dân số nước Mỹ sẽ bị thừa cân, béo phì; Ngôi làng nhỏ bé nhưng tuổi thọ trung bình của cư dân trên 100 tuổi.

Rộn ràng rạp Việt mùa cuối năm

08:31 20/11/2024

Ít nhất 5 phim điện ảnh Việt sẽ ra rạp từ đây đến cuối năm, là những bộ phim đa dạng thể loại, đề tài...

Điểm tin sáng 20-11: Bộ Y tế cho phép mỗi Thành phố Hồ Chí Minh tiêm vắc xin sởi trẻ dưới 9 tháng tuổi

05:56 20/11/2024

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Người dân ở Bạc Liêu bắt được cá sấu nặng gần 100kg; Ca sĩ Cẩm Ly đi thi... kịch nói; Phát hiện loài hoa đặc hữu của Việt Nam trên rừng Trường Sơn; Bị lừa tiền đặt phòng Đà Lạt dịp Festival hoa.

Khoảng 8 tỉ đồng tu sửa Di tích lịch sử Chiến thắng Chương Thiện (điểm huyện Long Mỹ)

15:00 19/11/2024

(HGO) - Tại Di tích lịch sử Chiến Thắng Chương Thiện (thị trấn Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ), ông Đồng Văn Thanh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, chủ trì cuộc họp cùng các sở, ngành, đơn vị, địa phương thông qua dự án tu sửa cấp thiết di tích này.

“Chuyện quê mình” -  Quê hương Hậu Giang lên phim sao mà đẹp, mà duyên đến thế !

06:40 18/11/2024

Từ tên gọi đã cho thấy sự gần gũi, bình dị và thật sự, “Chuyện quê mình” mang đến khán giả những câu chuyện mà ai cũng tìm thấy chút bóng dáng mình trong đó.

Điểm tin sáng 18-11: FIFA sẽ có công nghệ mới thay thế VAR; Người đẹp Đan Mạch đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ

05:58 18/11/2024

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Người đẹp Đan Mạch đăng quang Miss Universe 2024; Apple bị đòi bồi thường gần 4 tỉ USD vì 'bẫy' người dùng mua iCloud; Thủ đô New Delhi của Ấn Độ đã được ghi nhận là thành phố ô nhiễm nhất thế giới; Nhóm nhạc khiếm thính Hàn Quốc được truyền thông quốc tế ghi nhận.

Điểm tin sáng 19-11: Tại Việt Nam, mỗi năm khoảng 200.000 người chết vì bệnh tim mạch

22:48 17/11/2024

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Hoa hậu Quốc tế Thanh Thủy về nước, người hâm mộ chào đón; Võ sĩ quyền Anh nhận hàng chục triệu USD mỗi trận đấu; ‘Quán cà phê quan tài’ để khách hàng suy ngẫm về sự sống; "Ông hoàng truyện kinh dị" Mỹ Stephen King thông báo ngừng dùng mạng xã hội Twitter (X).

THÔNG TIN CẦN BIẾT
Nhiều mây, có mưa, có nơi mưa vừa, mưa to và rải rác có dông. Gió tây nam cấp 3. Trong cơn dông có khả năng xảy ra lốc, sét và gió giật mạnh.

Cảnh giác với thủ đoạn lừa xuất khẩu lao động

14:58 24/11/2024

Vì thiếu thông tin và mong muốn xuất khẩu lao động với thủ tục đơn giản, chi phí thấp, nên một số người dân đã tìm đến các cá nhân, công ty môi giới mà không tìm hiểu kỹ vấn đề liên quan, từ đó rơi vào bẫy của đối tượng lừa đảo.

Tập trung tổ chức tốt đại hội chi bộ

14:56 24/11/2024

Xác định đại hội chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở nhiệm kỳ 2025-2027 là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong Đảng, nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, đảng viên, nên các cấp ủy trên địa bàn thành phố Vị Thanh đã quan tâm chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị quan trọng này.

Khai trương nhà máy chiếu xạ nông sản 1.000 tấn sản phẩm/ngày đêm

14:52 24/11/2024

(HG) - Sáng ngày 24-11, Công ty Cổ phần Hạnh Nguyên Logistics tổ chức khai trương Nhà máy chiếu xạ nông sản công suất 1.000 tấn sản phẩm/ngày đêm.

Bài 2: Để không còn loay hoay tìm nguồn cát

14:51 24/11/2024

Cát sông không phải là vô tận, do vậy việc nghiên cứu khảo sát trữ lượng cũng như sớm tìm giải pháp thay thế cũng là cách đảm bảo cho tiến độ của cao tốc tại ĐBSCL.