Chắp cánh cho tiếng lòng nhà thơ

Ngâm thơ là một nghề nhưng nói đúng ra là nghiệp. Nghề thì phải theo đuổi, nhưng đã là nghiệp thì phải vương mang và các nghệ sĩ bằng mọi cách để có những khoảnh khắc được sống trọn với niềm đam mê ấy...

Nghệ nhân ngâm thơ Hồng Nhạn trên sân khấu Ngày thơ Việt Nam lần thứ XV tại Hậu Giang vừa qua.

Để thơ sâu lắng hơn…

Từ lâu, thơ ca đã đi vào cuộc sống như người tri kỷ hiểu tâm sự buồn vui của con người. Cảm xúc được dồn nén vừa khít trong từng chữ ít ỏi… Tuy nhiên, thơ không hẳn chỉ quyến rũ như vậy, mà còn ở giọng đọc. Có nhiều cách: đọc bình thường, đọc diễn cảm và sâu lắng nhất, để lại nhiều cảm xúc nhất, nhưng khó nhất là ngâm thơ. Có thể ai cũng đọc được, nhưng để đọc diễn cảm và đặc biệt là ngâm đòi hỏi ở chất giọng và cảm xúc của chính người ngâm.

Nhưng để có được cảm xúc này là cả một quá trình nuôi dưỡng, chăm bồi, phải đọc nhiều, cảm trọn những bài thơ hay. Không chỉ vậy, muốn ngâm đi vào lòng người phải hiểu được tác giả cùng những điều họ muốn gửi gắm qua thơ… Có lẽ vì thế, mà những giọng ngâm hay chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ở Hậu Giang cũng có, nhưng không nhiều, nên với những chương trình nghệ thuật được đầu tư, cần giọng ngâm thì hầu như khó tìm được.

Nếu thơ là tiếng lòng, thì ngâm thơ chắp cánh cho tiếng lòng ấy tìm được tâm hồn đồng điệu, để những ý thơ bay bổng. Chị Nguyễn Thị Hồng Nhạn, từng làm trong ngành công an, nay đã nghỉ hưu, chia sẻ: “Tôi thích ngâm thơ, sẵn chất giọng Bắc, tôi tự ngâm những bài thơ đẹp. Dần dà có điều kiện sinh hoạt trong Câu lạc bộ Thơ ca Ninh Kiều, tôi cùng với các giọng ngâm khác lại tìm được không gian mới và sự đồng cảm, đồng điệu. Vì thế, tôi cảm nhận được cảm xúc của tôi cũng thăng hoa theo tác giả”.

Cũng là nghệ sĩ nên khi đứng trên sân khấu họ cũng trải lòng, cũng biểu diễn để sao cho ý thơ bay đến được với bạn đọc. Cũng niềm đam mê ngâm thơ, nhà thơ Duy Chuông, Hội Nhà văn thành phố Cần Thơ, chia sẻ, anh đến với ngâm thơ rất tự nhiên, bắt đầu từ những bài thơ của chính mình, rồi của đồng nghiệp. Dần dần, tự rút kinh nghiệm từ đồng nghiệp, nên giọng ngâm được mọi người đón nhận. Giờ, mỗi khi được mời đi ngâm thơ là anh thấy vui và hãnh diện…

Ngâm thơ là “Đặc sản”!

Khó xem đây là một nghề, bởi nó không thể mang lại thu nhập cho họ như các nghề khác, nên mỗi người đều có một nghề riêng và xem đây là thú chơi tao nhã. Nhưng để có được thú chơi này, họ đã bỏ khá nhiều công sức, tâm huyết và niềm đam mê. Khi được hỏi, có bao giờ họ gặp sự cố quên lời? Họ đều cười chân thật nói rằng gặp hoài. Có khi một chút thiếu tập trung trên sân khấu, tâm trạng không vui hay vướng vấp một chút tâm lý, là có thể quên lời ngay. Nhưng những lần như vậy họ rất buồn và luôn tự hứa với mình sẽ cố gắng nhiều hơn nữa, để mang cảm xúc thật trọn vẹn của tác giả đến với người nghe.

Với những người am tường văn hóa truyền thống, ngâm thơ chính là “đặc sản” của âm nhạc dân tộc giao hòa cùng thi ca. Ngâm cũng phải có cung bậc bổng trầm, sử dụng giọng xuân với những bài vui và oán với những bài buồn…

Trăn trở của nghề chính là ngâm thơ chưa được chú ý nhiều. Ngay trong nhà trường phổ thông, đặc biệt bậc đại học, chuyên ngành ngữ văn, cũng chưa có tiết dạy ngâm thơ. Vì thế, chỉ thấy ít ỏi những người ngâm thơ ở những buổi sinh hoạt CLB thơ ca hay chương trình mừng Ngày thơ Việt Nam hàng năm. Chỉ lúc này, thấy được cần thiết của những người ngâm thơ và họ mới có dịp hiếm hoi được diễn trên sân khấu lớn, có nhiều người thưởng thức. Mà không phải tỉnh, thành phố nào cũng có lực lượng này. Hậu Giang và các tỉnh trong khu vực như Sóc Trăng, Trà Vinh cũng khó tìm được một giọng ngâm “đỉnh”, mà đa phần là đọc diễn cảm và không biểu diễn được trên sân khấu. Nên, những dịp hiếm hoi ấy, những người ngâm thơ lại đắt show.

Nói vậy để thấy được rằng, những nghệ sĩ ngâm thơ như những bông hoa quý nhưng ít có điều kiện được tỏa hương. Với họ, lâu lâu được sống với niềm đam mê, đã là mãn nguyện…

Bài, ảnh: VĨNH TRÀ