Điểm tin sáng 25 – 6: Số trẻ mắc bệnh đái tháo đường type 1 có xu hướng gia tăng trong cả nước

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Sách cổ lá cây quý hiếm; Nắng nóng cực đoan ở 4 châu lục; Bãi cát hồng bí ẩn ở Úc hé lộ điều bất ngờ; Sắp có sao nhân tạo trên bầu trời.

Số trẻ mắc bệnh đái tháo đường type 1 có xu hướng gia tăng trong cả nước

Tại Việt Nam, hiện chưa có dữ liệu đầy đủ về dịch tễ của bệnh đái tháo đường type 1 ở trẻ em. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ các bệnh viện chuyên khoa nhi cho thấy số trẻ mắc bệnh đái tháo đường type 1 có xu hướng gia tăng trong cả nước trong 7 năm qua.

Theo Bộ Y tế, bệnh đái tháo đường phổ biến nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên là đái tháo đường type 1. Theo thống kê, đái tháo đường type 1 chiếm 90% bệnh đái tháo đường ở trẻ em.

Theo Liên đoàn Đái tháo đường thế giới (IDF) năm 2022, trên thế giới có 8,75 triệu người đang chung sống với đái tháo đường type 1, trong đó 1/5 số người sống ở các nước thu nhập thấp và trung bình thấp.

Tính riêng năm 2022, trên toàn cầu có tới 530.000 ca mắc đái tháo đường type 1 mới ở mọi lứa tuổi, trong đó có 201.000 người mắc ở độ tuổi dưới 20.

Tại Việt Nam, hiện chưa có dữ liệu đầy đủ về dịch tễ của đái tháo đường type 1 ở trẻ em. Tuy nhiên, dữ liệu từ các bệnh viện chuyên khoa nhi cho thấy cả nước có gần 2.000 trẻ được chẩn đoán đái tháo đường type 1.

Số trẻ mắc đái tháo đường type 1 có xu hướng gia tăng trong cả nước từ 7 năm gần đây. Tại Bệnh viện Nhi trung ương, từ năm 2017 đến 2023, mỗi năm có từ 60 đến 95 trẻ mới được chẩn đoán đái tháo đường type 1.

Sách cổ lá cây quý hiếm

Cuốn sách khắc chữ Thái hệ Lai Pao trên lá cây lưu giữ những nét văn hóa cổ xưa vẫn được người dân miền biên viễn Kỳ Sơn (Nghệ An) bảo tồn và lưu truyền qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, sách lá hiện còn rất ít và số người biết đọc chữ Thái cổ cũng không còn nhiều.

Gia đình ông Lữ Văn My (bản Piêng Hòm, xã Phà Đánh) là một trong những hộ còn lưu giữ được bộ sách viết trên lá cây bằng chữ Thái hệ Lai Pao.

Trong tiếng Thái, Lai có nghĩa là hoa văn, hoa tay; Tay là chữ viết; Lai tay hiểu nôm na là “chữ viết của người Thái”. Sách được một địa chủ ở bản Cánh (xã Tà Cạ) truyền lại cho ông tôi từ năm 1960, gồm 254 mảnh lá cây (bơ lan) ghép lại với nhau, nói về truyền thuyết lập mường, đánh giặc giữ đất hiển hách của cha ông. Sách còn ghi lại những bài cúng của người xưa trong các lễ nghi cưới hỏi, tang ma, Tết...

Chữ được viết trên lá cây, mỗi lá có kích thước dài khoảng 25cm, rộng 5cm và được neo lại với nhau bằng sợi dây bện xoắn.

Nắng nóng cực đoan ở 4 châu lục

Theo Hãng tin Reuters, nghiên cứu cho thấy biến đổi khí hậu đang gây ra những đợt nắng nóng nguy hiểm trên khắp Bắc bán cầu trong tuần qua, và sẽ tiếp tục gây ra thời tiết nguy hiểm trong nhiều thập niên tới.

Nắng nóng cực đoan được cho là nguyên nhân gây ra hàng trăm ca tử vong trên khắp châu Á và châu Âu, và tác động đến các thành phố trên 4 châu lục (châu Á, châu Âu, châu Mỹ, châu Phi).

Hôm 23-6, Bộ trưởng Y tế Fahad Al-Jalajel của Saudi Arabia cho biết số người chết trong cuộc hành hương Hajj (cuộc hành hương của người Hồi giáo hằng năm đến thánh địa Mecca, Saudi Arabia) năm nay đã lên tới 1.301 người.

Vị bộ trưởng cho biết các ca tử vong này là do những người hành hương "đi bộ đường dài dưới ánh nắng trực tiếp mà không có nơi trú ẩn hoặc tiện nghi đầy đủ".

Bãi cát hồng bí ẩn ở Úc hé lộ điều bất ngờ

Theo Science Alert, khi những vệt màu hồng lần đầu tiên xuất hiện trên bãi cát ở Petrel Cove - một bãi biển hẻo lánh tiếp giáp với Nam Đại Dương, các nhà khoa học Úc đã nhanh chóng nhận ra đó là loại cát được tạo thành từ khoáng chất có tên gọi ngọc hồng lựu.

Ngọc hồng lựu còn gọi là garnet, là một loại khoáng chất khá phổ biến, có màu đỏ đậm. Garnet kết tinh ở nhiệt độ cao, thường là ở nơi các vành đai núi lớn bị mài mòn do các mảng kiến tạo va chạm nhau.

Nó được cho là khoáng chất quan trọng nhất để kết luận ra cách thức và thời điểm các ngọn núi hình thành, vì sự hiện diện của các tinh thể này cho thấy lịch sử áp suất và nhiệt độ của các loại đá phiến lục nơi chúng ra đời.

Tại sao lại có nhiều ngọc hồng lựu trên bãi biển Petrel Cove? Các nhà khoa học của Đại học Adelaide bắt đầu đi tìm lời giải.

Thông qua xác định niên đại lutetium-hafnium, họ nhận thấy một số viên garnet được tìm thấy ở Petrel Cove và trong các đá gốc gần đó khớp với thời gian hình thành núi địa phương ở Nam Úc.

Nhưng kết quả của họ cũng cho thấy chúng chủ yếu được hình thành vào khoảng 590 triệu năm trước.

Kết hợp các dữ kiện với chỉ số dòng chảy băng trong đá trầm tích băng hà ở Nam Úc, Verhaert và các đồng nghiệp cho rằng cát băng hà giàu ngọc hồng lựu sinh ra từ những ngọn núi ở Nam Cực, khi Úc và Nam Cực được nối liền trong siêu lục địa Gondwana.

Sắp có sao nhân tạo trên bầu trời

NASA chuẩn bị phóng một ngôi sao nhân tạo lên quỹ đạo Trái Đất. Ngôi sao nhân tạo này chỉ nhỏ bằng một chiếc giỏ đựng bánh mì nhưng sẽ là công cụ đột phá giúp con người tìm hiểu vũ trụ.

Ngôi sao này sẽ di chuyển trên quỹ đạo vòng quanh Trái Đất như một vệ tinh. Nó cũng sẽ hoạt động như một ngôi sao tự nhiên để các nhà thiên văn học quan sát, từ đó xác định chính xác độ sáng của các vật thể trong không gian và hiểu rõ hơn một số bí ẩn trong vũ trụ của chúng ta, chẳng hạn như năng lượng tối.

Nhà nghiên cứu sau tiến sỹ Tyler Richey-Yowell, hiện công tác tại Đài thiên văn Lowell, đánh giá đây sẽ là một vật thể giúp ích cho tất cả các nhà thiên văn học.

Ngôi sao nhân tạo có tên riêng là Landolt, theo tên của nhà thiên văn học quá cố Arlo Landolt, sẽ quay quanh Trái Đất ở khoảng cách 35.785 km. Ở khoảng cách này, tốc độ của nó sẽ khớp với vòng tự xoay của Trái Đất nên nó sẽ xuất hiện cố định trên bầu trời đêm và dễ dàng quan sát bằng kính thiên văn.

Bạn sẽ không thể thấy nó bằng mắt thường, nhưng qua kính thiên văn, nó trông như một ngôi sao. Theo kế hoạch, ngôi sao này sẽ bắt đầu chiếu sáng vào năm 2029.

Bảo Nam tổng hợp