Giải thưởng Sân khấu 2023: Vì sao không có giải A ?

Đây là giải thưởng thường niên của Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, tôn vinh những tác phẩm, tác giả, diễn viên xuất sắc, là dịp đánh giá sức sáng tạo của những người làm sân khấu, giúp lĩnh vực này vươn tầm.

Trao giải cho các tác giả, tác phẩm sân khấu xuất sắc.

Vở kịch “Lôi vũ” của Sân khấu Lệ Ngọc, do NSND Hoàng Quỳnh Mai dàn dựng, đã đoạt giải B, không có giải A. Đây là vở có kịch bản gốc của Trung Quốc, được nhiều sân khấu trong cả nước dàn dựng. Vở có sự tham gia của các diễn viên: Văn Hải, Thu Quế, Tuấn Anh, Hán Quang Tú, Lâm Cương, Huy Bách..., vào vai rất ngọt, thể hiện được hết tính cách nhân vật để thổi hồn cho câu chuyện cũ trở nên mới hơn, cảm xúc hơn và đầy nhân văn. Là đạo diễn chuyên sân khấu kịch hát, nhưng khi dàn dựng kịch nói, lại là bi kịch, NSND Hoàng Quỳnh Mai đã khẳng định tài năng và sự chuyên nghiệp, vượt qua những rào cản để mang lại một phiên bản ấn tượng.

Giải thưởng sân khấu năm 2023 không có giải A ở cả 2 hạng mục quan trọng là vở diễn và kịch bản văn học. Ở hạng mục Tác giả kịch bản - Sách nghiên cứu lý luận, phê bình năm 2023 Ban tổ chức trao 17 giải thưởng, trong đó có 4 giải B, 6 giải C, 7 giải Khuyến khích.

Cụ thể, giải B thuộc về kịch bản “Vòng tròn bội bạc” của tác giả Chu Lai, “Xuân Hương nữ sĩ” của tác giả Nguyễn Đức Minh, “Ngôi sao không tắt” của tác giả Nguyễn Đình San, sách “Sự trở lại của sân khấu” của tác giả Nguyễn Thế Khoa. Ở hạng mục vở diễn sân khấu có 10 giải thưởng, trong đó có 3 giải B, 7 giải C. Ba giải B là vở “Lôi vũ” (Sân khấu Lệ Ngọc), “Nửa cõi sơn hà” (Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh) và “Đại đội trưởng của tôi” (Nhà hát Chèo Quân đội). Có 10 nghệ sĩ được trao giải Diễn viên xuất sắc. Giải Họa sĩ xuất sắc thuộc về Ngô Thắng với vở “Lôi vũ”.

Trước thắc mắc tại sao vắng bóng các tác phẩm từ phía Nam tại giải thưởng? Thực tế tại phía Nam, trọng tâm là ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều sân khấu mới được mở ra, nhiều vở diễn cho khán giả lựa chọn và khán giả vẫn khá trung thành với sân khấu. Tuy nhiên, các vở diễn của sân khấu xã hội hóa phía Nam thường nằm ngoài hệ thống giải thưởng hàng năm của Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.

Theo đánh giá của Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, năm 2023 là năm hoạt động sân khấu không nổi bật bằng những năm trước. Hơn 200 hội viên là tác giả chuyên và không chuyên, nhưng lực lượng người viết kịch bản thường xuyên được dàn dựng ở các đơn vị nghệ thuật rất ít. Đây là thực trạng chung những năm qua. Theo nhận xét của giới chuyên môn, đội ngũ tác giả đang gặp khó về phương hướng sáng tạo cũng như cách tiếp nhận, lý giải những mâu thuẫn trong đời sống xã hội. Từ đó, họ không thật sự dấn thân, tránh khai thác đề tài này và đi vào khai thác đề tài lịch sử, dân gian..., nhưng cũng chỉ ở mức minh họa lịch sử, chưa thật sự đột phá, sáng tạo.

Cả nước có hơn 100 đơn vị nghệ thuật sân khấu, trong và ngoài công lập, nhưng lực lượng phê bình thiếu, trừ những “cây đa”, “cây đề” đều đã lớn tuổi, như PGS.TS Phạm Duy Khuê, PGS.TS Trần Trí Trắc, PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái... Đây là điều thiệt thòi cho lĩnh vực sân khấu, khi những tác phẩm viết ra, những vở diễn trình làng không được đánh giá sâu sắc, đi đến tận cùng những ưu điểm, hạn chế và dẫn dắt, lý giải, vạch ra một hướng đi đúng, chất lượng, đáp ứng nhu cầu của đời sống con người một cách đa dạng, nâng tầm chất lượng nghệ thuật.

Để từng bước tháo gỡ những khó khăn này, chia sẻ tại buổi trao giải, NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, nhấn mạnh: Năm 2024, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam phối hợp với Cục Nghệ thuật biểu diễn tổ chức các cuộc liên hoan: kịch nói, cải lương toàn quốc; phối hợp tổ chức Cuộc thi tài năng diễn viên sân khấu cải lương Trần Hữu Trang, Hội thảo về nâng cao chất lượng kịch bản sân khấu, dàn dựng tác phẩm dành cho thiếu nhi, các sản phẩm sân khấu đề tài chiến tranh cách mạng...

Đây là cơ hội để nâng cao chất lượng các tác phẩm sân khấu, giúp đội ngũ chuyên môn có thêm nhiều sân chơi để trải nghiệm, khẳng định đồng thời nhìn nhận, đánh giá sát thực trạng, khó khăn để từng bước tháo gỡ, nhất là tự học tập, tôi rèn để từng bước nâng tầm.

THẢO HƯƠNG tổng hợp