Giữ hồn nhạc cụ dân tộc Khmer

Thứ Sáu, ngày 05/07/2019 | 08:33

Nghe tên đã lâu, biết ông chơi được rất nhiều nhạc cụ dân tộc Khmer, nhưng mới đây, tôi lại càng bất ngờ hơn khi thấy ông biểu diễn cha pây chomrieng, một loại hình trình diễn dân gian của đồng bào Khmer đã mai một ít nhiều tại Hậu Giang. Ông là nghệ nhân Danh Phúc (ảnh), ở ấp 4, xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ.

Cả đời đam mê

Cha pây là tên của một loại nhạc cụ, còn chomrieng là hát. Cha pây chomrieng là loại hình độc xướng có đàn cha pây đệm theo. Đây được xem là loại hình nghệ thuật độc đáo, lâu đời và mang đậm bản sắc của người Khmer. Từ xưa đến nay, người Khmer đã xem cây đàn cha pây như hồn thiêng dân tộc mình. Từ âm thanh réo rắc, như nghe được trong đó không khí sôi động của ngày mùa lời thì thầm của đôi trai gái yêu nhau hay lời dạy về đạo làm người…Người chơi loại hình này không chỉ đàn giỏi mà phải biết hát, cả sáng tác những đoạn thơ dựa theo một cốt truyện gần gũi với cuộc sống. Khi hát một đoạn sẽ lại khảy đàn cha pây làm nhạc đệm. Có khi, không phải là cốt truyện mà là những khổ thơ về tâm trạng hay tình huống nào đó ghi đậm dấu ấn trong cuộc đời của chính người thể hiện. Hát và đờn phải bằng tấm lòng, người nghe mới cảm nhận hết cái hay, cái đẹp của loại hình nghệ thuật độc đáo này. Loại hình nghệ thuật này đã có tên trong danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Với nghệ nhân Danh Phúc, cái duyên của ông với loại hình này gắn với truyền thống gia đình. Ông chia sẻ: “Cây đàn này của ông nội tôi. Từ nhỏ, chính ông là người dạy tôi biết yêu thích nghệ thuật của dân tộc mình. Tôi thấy nhạc dân tộc mình hay quá, nên ngày càng quyết tâm phải biết, càng nhiều càng tốt. Ông không dạy tôi nhiều, chỉ để lại cây đàn này và truyền cho tôi niềm đam mê. Lớn lên, mỗi khi đi nghe, đi xem đàn là cố nhớ để về nhà mò mẫm học”. Nhờ có năng khiếu âm nhạc và cũng say mê đàn, hát, nên ông học rất nhanh, 18 tuổi, ông đã chơi thạo và tham gia vào băng nhạc ở địa phương đi phục vụ các buổi tiệc, nhất là những dịp lễ ở chùa. Không ngờ thú chơi tao nhã ấy đã gắn bó với ông suốt một chặng đường dài.

Ai thích học sẽ dạy

Không chỉ với cây đàn cha pây mà các nhạc cụ khác trong dàn ngũ âm, đờn cò, đờn gáo, mandoline, kèn, trống…, ông đều chơi được. Nhưng thể loại nhạc ông thích nhất vẫn là cha pây chomrieng. Ông nói chắc ông có duyên với loại hình nghệ thuật này, cũng bởi tình yêu được thắp lên từ trong chính gia đình mình. Với lại, ông cũng có khiếu sáng tác, ghi lại những cảm xúc của mình trong cuộc sống, nên hợp với loại hình vừa đàn vừa hát, đọc thơ rất độc đáo này. Người Khmer xem loại hình nghệ thuật này là những bữa tiệc tinh thần không thể thiếu sau những vụ mùa vất vả. Nhưng giờ đây, ngày càng có ít người biết. Ngay những nơi có đông đồng bào Khmer sinh sống như Trà Vinh, Sóc Trăng, những người am tường loại hình nghệ thuật này chỉ còn vài người. Vậy nên, niềm đam mê và biết về nhạc cụ của dân tộc, trong đó có cha pây chomrieng như nghệ nhân Danh Phúc càng trở nên quý.

Cuộc sống vẫn còn đó những khó khăn, vất vả, nhưng với nghệ nhân Danh Phúc, đàn chính là nghiệp đã gắn với cuộc đời ông. Đây cũng chính là cái nghề nuôi sống gia đình, bên cạnh việc làm nông truyền thống lâu nay. Quý giá hơn, ông còn là người giữ cây đàn cha pây có tuổi thọ cả trăm năm của ông nội mình. Nghệ nhân mải miết nói về cây đàn và hành trình ông thỏa sức vẫy vùng với niềm đam mê trong gần 50 năm qua.

Giờ đã ở tuổi ngoài 70, tai đã không còn nghe rõ, chân cũng đã yếu, nên ông đi ít hơn. Khi hỏi về người sẽ tiếp bước ông để gìn giữ và phát huy loại hình nghệ thuật cha pây chomrieng mà ông dành gần cả đời để theo đuổi, ông chợt chùn giọng: “Con cháu tôi hổng ai chịu học. Mà chúng nó cũng không có khiếu. Tôi cũng buồn vì nghĩ đến điều này. Giờ, ai thích học là tôi dạy. Còn cây đàn này…”. Ông bỏ lửng câu nói, như một cách để nói rằng ông đã cố gắng hết sức mình và sẽ tiếp tục trong những tháng ngày còn lại của cuộc đời để thắp truyền tình yêu âm nhạc truyền thống của dân tộc mình đến với mọi người…

Bài, ảnh: VĨNH TRÀ

Viết bình luận mới

Xem thêm

Mãi nhớ Hậu Giang qua từng câu hát, lời ca !

08:09 30/06/2025

Miền đất Hậu Giang đã để lại trong ký ức bao người không chỉ qua âm nhạc, mà ở các thể loại nghệ thuật khác như văn, thơ, nhiếp ảnh...

Điểm tin sáng 28-6: Cảnh báo đến người dùng CapCut do công ty vừa thay đổi điều khoản

05:50 28/06/2025

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Thái Lan trợ giá khuyến khích người dân đi du lịch trong nước; Xếp hạng tín nhiệm của Đại học Harvard vẫn vững trước áp lực từ chính quyền; Giới siêu giàu Thụy Sỹ dậy sóng vì đề xuất thuế thừa kế 50%; Hàn Quốc: Không giới hạn độ dài khi khai sinh tên trẻ .

Điểm tin 27-6: Nhiều người trẻ bị loãng xương sớm

05:56 27/06/2025

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Hàng loạt nhóm trên Facebook bất ngờ bị đình chỉ hoạt động; Bảng xếp hạng Giải bóng chuyền nam AVC Nations Cup 2025: Việt Nam xếp trên Thái Lan; Báo cáo vắc xin của CDC Mỹ trích dẫn nghiên cứu không có thật; Máy tính lượng tử đầu tiên phóng vào vũ trụ.

Đọc sách để thêm trân quý giá trị của gia đình

05:49 27/06/2025

Những quyển sách không chỉ giúp độc giả hiểu về giá trị của văn hóa gia đình Việt, mà còn mang đến những câu chuyện cảm động, sâu sắc về tình cảm gia đình, để mỗi người thêm trân quý, giữ gìn, phát huy những nét văn hóa truyền thống đặc sắc, để vun vén cho gia đình luôn đầm ấm, hạnh phúc, phát triển...

Điểm tin sáng 26-6: Việt Nam vào nhóm 15 quốc gia AI hàng đầu

05:59 26/06/2025

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Thuốc lá sẽ bị đánh thuế 10.000 đồng/bao vào năm 2031; Thể Công - Viettel chiêu mộ 'sát thủ' Lucao trước mùa giải mới; Hàn Quốc triệt phá đường dây làm giả mỹ phẩm cao cấp, tổng trị giá hơn 151 tỉ đồng; Thái Lan chặn du khách vào Campuchia.

Kỳ vọng dòng phim dã sử Việt

06:05 25/06/2025

Thời gian gần đây, loạt dự án phim dã sử được công bố và thực hiện rầm rộ đã thổi luồng gió mới cho điện ảnh Việt, mang đến niềm tin và kỳ vọng của khán giả.

Điểm tin sáng 25-6: Nhiều hãng thu hồi pin sạc dự phòng

05:55 25/06/2025

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Sách lịch sử Việt Nam bán hơn 200.000 bản; Nha Trang là điểm đến thích nhất thế giới của du khách Hàn Quốc; Ra mắt không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng và mỹ thuật dân gian; Bộ phim làm thay đổi điện ảnh thế giới.

Điểm tin sáng 24-6: Phát hiện nhóm máu mới, chỉ một người sở hữu

05:52 24/06/2025

Cùng những tin tức khác, mời Quý độc giả theo dõi: Từ 1/7, ai được miễn đóng BHXH bắt buộc?; Biểu diễn dù lượn trên bầu trời Nha Trang suốt hè 2025; Út Lan: Oán linh giữ của dẫn đầu phòng vé; Rải hạt mịn vào không khí để tiêu diệt bão.

Ghi dấu một chặng đường văn hóa, nghệ thuật

13:17 23/06/2025

Năm năm qua, các hoạt động văn hóa, nghệ thuật của tỉnh có nhiều chuyển biến, đi vào chiều sâu, chất lượng, góp phần đưa chủ trương, chính sách đến với người dân một cách nhẹ nhàng, có sức lan tỏa sâu rộng.

Bấm máy bộ phim “Hậu Giang thương nhớ”

08:32 23/06/2025

(HG) - Cuối tuần qua, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Hậu Giang tổ chức bấm máy dự án phim truyền hình “Hậu Giang thương nhớ”. Tham dự có ông Trần Chí Hùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, lãnh đạo các sở, ban, ngành có liên quan và đoàn làm phim.

THÔNG TIN CẦN BIẾT
Nhiều mây, có mưa, có nơi mưa vừa, mưa to và rải rác có dông. Gió tây nam cấp 3. Trong cơn dông có khả năng xảy ra lốc, sét và gió giật mạnh.

Thành lập Tổ Công tác thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy

11:02 30/06/2025

(HGO) - Nhằm đảm bảo vận hành mô hình chính quyền địa phương 02 cấp thông suốt, hiệu quả, Bảo hiểm xã hội (BHXH) khu vực XXX vừa thành lập Tổ Công tác thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy

Kính gửi Quý độc giả thân yêu !

08:11 30/06/2025

Kể từ số báo này, Báo Hậu Giang sẽ chính thức ngừng xuất bản, chia tay với Quý độc giả theo sự chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy để sáp nhập về đơn vị hành chính mới thành phố Cần Thơ theo Nghị quyết số 202/2025/QH 15 ngày 12 tháng 6 năm 2025 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025.

“Hạnh phúc tuổi trẻ”

08:10 30/06/2025

Đây là quyển sách của triết gia Ấn Độ Jiddu Krishnamurti (1895-1986) dành cho những người trẻ.

Mãi nhớ Hậu Giang qua từng câu hát, lời ca !

08:09 30/06/2025

Miền đất Hậu Giang đã để lại trong ký ức bao người không chỉ qua âm nhạc, mà ở các thể loại nghệ thuật khác như văn, thơ, nhiếp ảnh...