Nhạc sĩ Việt duy nhất có gia tài âm nhạc là Di sản tư liệu thế giới

UNSECO vừa quyết định vinh danh Bộ sưu tập tài liệu của nhạc sĩ Hoàng Vân (1930-2018) là Di sản tư liệu thế giới. Đây là vinh dự cho giới nhạc sĩ và dân tộc Việt Nam...

Bộ sưu tập quý giá

Bộ sưu tập gồm khoảng 1.000 hạng mục, gồm, nhạc phổ, bản thu thanh, bản thảo chép tay, bản in, video, bài báo, bài phỏng vấn, sách và ấn phẩm âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân. Trong đó, bản thảo và tổng phổ được bảo quản tốt; hơn 200 bản thu thanh, với nhiều bản gốc chuẩn, có tổng thời lượng hơn 20 giờ. Nhận định của Cục Di sản Văn hóa, khác nhiều bộ tài liệu khoa học, nghệ thuật hàn lâm thường mang tính chuyên sâu, khó tiếp cận, di sản của nhạc sĩ Hoàng Vân gần gũi, đáp ứng nhu cầu của nhiều người hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc. Chẳng hạn, nhạc trưởng có thể tham khảo bản thu, nhà sư phạm dùng tổng phổ làm công cụ chuẩn để giảng dạy.

Theo hồ sơ của UNESCO, Hoàng Vân là nhạc sĩ hàng đầu của âm nhạc Việt Nam sở hữu hơn 700 tác phẩm viết trong giai đoạn 1951-2010. Với chất liệu đa dạng, nhiều hình thức và thể loại, các tác phẩm của nhạc sĩ thể hiện mối quan hệ của ông với lịch sử và xã hội của Việt Nam, đặc biệt là số phận của phụ nữ và các tầng lớp yếu thế. Bộ sưu tập tài liệu của nhạc sĩ Hoàng Vân cung cấp thông tin có giá trị cho các học giả nghiên cứu về sự phát triển văn hóa và âm nhạc ở Việt Nam trong bối cảnh hậu thuộc địa, cũng như những hiểu biết sâu sắc về giao lưu văn hóa trong khối xã hội chủ nghĩa.

Nhờ thể loại, hình thức âm nhạc cùng nội dung sâu sắc, bộ sưu tập đáp ứng được nhiều tiêu chí quan trọng của tổ chức, là tiêu chí ý nghĩa lịch sử và giá trị toàn cầu.

Nhạc sĩ nặng lòng với quê hương

Nhạc sĩ Hoàng Vân là người con của Hà Nội, sinh ra trong gia đình Nho học, đã dành cả cuộc đời cho hoạt động cách mạng, sáng tác những ca khúc ngợi ca tình yêu quê hương, đất nước, khơi gợi niềm tự hào dân tộc. 16 tuổi, ông gia nhập Đội Thiếu niên cứu quốc Mai Hắc Đế, là liên lạc tự vệ khu Đông Kinh Nghĩa Thục (Hà Nội). Sau đó, ông phụ trách Thiếu sinh quân Trung đoàn 165, Sư đoàn 312 (trụ sở ở Thái Nguyên). Ông còn tham gia đội tuyên truyền vũ trang, làm công tác báo chí, công tác địch vận và phụ trách văn nghệ trong Sư đoàn. 

Ông bắt đầu sáng tác vào năm 1951 với loạt tác phẩm được phổ biến rộng rãi ở Tây Bắc, Việt Bắc: “Chiến thắng Hòa Bình”, “Tin chiến thắng”, “Chiến thắng Tây Bắc”... Năm 1954, ông sáng tác bài hát nổi tiếng “Hò kéo pháo”, con đường sáng tác bắt đầu rộng mở với nhiều ca khúc, hợp xướng, hòa tấu. Học trò ông nhiều người đã thành danh như: An Thuyên, Trương Ngọc Ninh, Văn Thành Nho, Phú Quang... Hoàng Vân còn có nhiều ca khúc nổi tiếng về các tỉnh, thành và các ngành nghề như: “Tôi là người thợ lò”, “Hà Nội - Huế - Sài Gòn”, “Quảng Bình quê ta ơi”, “Bài ca giao thông vận tải”, “Chào anh giải phóng quân - Chào mùa xuân đại thắng”.

Sau 1975, nhạc sĩ Hoàng Vân sáng tác: “Bài ca xây dựng”, “Hát về cây lúa hôm nay”, “Tình ca Tây Nguyên”. Ông còn có ca khúc thiếu nhi “Mùa hoa phượng nở”, “Em yêu trường em”, “Con chim vành khuyên”, là tác giả nhiều hợp xướng, khí nhạc và phụ trách âm nhạc nhiều bộ phim nổi tiếng như: “Con chim vành khuyên”, “Vĩ tuyến 17 ngày và đêm”, “Em bé Hà Nội”. Ngoài ra, ông viết nhạc cho phim, kịch nói, chèo, cải lương.

Với những cống hiến cho nền văn học nghệ thuật nước nhà, ông đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 2000. Nhạc sĩ qua đời năm 2018, ở tuổi 88... 

Gia tài âm nhạc của ông là tài sản vô giá, giờ tiếp tục được công nhận là di sản tư liệu thế giới, một lần nữa chứng minh sức ảnh hưởng và giá trị trường tồn của nó với nhân loại.

THẢO HƯƠNG