Những người truyền hơi thở lịch sử đến du khách

Ngoại hình dễ nhìn, giọng nói truyền cảm và quan trọng phải hiểu và am tường về lịch sử, là những tố chất mà thuyết minh viên tại các khu di tích cần phải có. Nói nghe dễ, nhưng để làm được nghề thuyết minh chưa bao giờ đơn giản.

Như… làm dâu trăm họ

Nói vậy không quá, bởi ai đến bảo tàng hay các khu di tích lịch sử, đều muốn biết được câu chuyện về nơi mình đến tham quan. Mỗi người mỗi ý, họ có thể yêu cầu thuyết minh viên giải thích về bất cứ chi tiết nào, hình ảnh nào. Với những cán bộ lão thành, những vị lãnh đạo từng góp phần làm nên những chiến thắng lịch sử, thì lại muốn biết thêm những thông tin về đồng đội của mình… Từ nhu cầu đó, buộc những thuyết minh không chỉ nắm vững bài thuyết minh chính của mình, mà phải tìm hiểu về tất cả những gì liên quan đến công việc của mình, để khi khách có yêu cầu thì sẵn sàng đáp ứng. Đây cũng là chia sẻ rất thật lòng của các anh chị làm nghề thuyết minh tại các khu di tích lịch sử trên địa bàn.

Đại tướng Lê Đức Anh (ngồi), nguyên Chủ tịch nước, trong một lần nghe thuyết minh tại Di tích Chiến thắng 75 lượt tiểu đoàn địch ở xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ.

Ban đầu, họ gắn bó với nghề này vì một chút tò mò, nhưng khi dấn thân rồi, đam mê lại khó dứt ra. Trong 6 thuyết minh hiện có tại Bảo tàng tỉnh, họ học rất nhiều chuyên ngành từ ngoại ngữ, sư phạm giáo dục công dân, Việt Nam học, Đông Phương học, quản trị văn phòng… và chưa có ai học đại học chuyên ngành bảo tàng cả. Chị Lê Ngọc Duyên, một thuyết minh kỳ cựu, với 10 năm làm công việc thuyết minh, chia sẻ: “Lúc mới ra trường, chưa có việc làm nên xin vào đây làm, mà không nghĩ là mình làm thuyết minh đâu. Rồi khi vào đây, được phân công, mới bỏ thời gian và công sức để tìm hiểu về thuyết minh. Mới đầu run lắm, nói lắp bắp và rất sợ khách hỏi thêm, bởi mình chỉ bám sát bài thuyết minh. Làm riết trở nên quen và biết cách để làm hài lòng những người cần thêm thông tin, cũng như tìm kiếm những câu chuyện gắn liền với những nhân vật để làm “mềm” đi bài thuyết minh của mình…”.

Nghe nói dễ, nhưng để làm được, cần có nghị lực và niềm đam mê rất lớn. Để có thể thuyết minh được, mỗi người phải có ít nhất 2 năm tôi rèn, nghe các đồng nghiệp mình thuyết minh và tập làm theo. Cái khó là phải làm sao để không rập khuôn. Cùng một sự kiện, nhưng cách truyền đến người nghe phải khác bằng những nhấn nhá, chi tiết thuyết phục. Đó là chưa kể đến việc các khu di tích trên địa bàn cách nhau đến vài chục cây số, du khách đến tham quan lúc nào là phải phục vụ lúc đó, những đoàn đăng ký trước còn chủ động, có những đoàn đến bất ngờ, cũng buộc phải phục vụ. Vậy nên, họ luôn ở tư thế sẵn sàng. Những người thuyết minh chia sẻ vui rằng, làm nghề này riết rồi có kỹ năng… thay đồ, bởi hình ảnh bên ngoài lúc nào cũng phải chỉn chu. Có khi đi vài chục cây số đến di tích thuyết minh, phải mang đồ theo, đến nơi lại mang ra, ủi lại cho tươm tất, xong xuôi mới đeo micro, cầm loa và bắt đầu công việc của mình…

Trụ với nghề, cần nhiệt huyết, đam mê

Để có thể trở thành một thuyết minh, cần rất nhiều yếu tố, phải học rất nhiều, làm khá vất vả, có khi cả những ngày nghỉ, lễ, nhưng thu nhập lại không cao. Vì thế, muốn vượt qua, đòi hỏi sự quyết tâm rất lớn và trên cả là niềm đam mê…

Khó là vậy, nhưng lực lượng này ít dao động, nên chất lượng phục vụ ổn định. Vì đam mê, nên họ chịu khó tìm tòi, tự học từ đồng nghiệp, từ sách vở. Lúc ít khách đến tham quan, họ lại đọc sách, tra cứu tài liệu, để trang bị thêm những kiến thức cần thiết cho mình. Công việc tưởng dễ, nhẹ nhàng, nhưng càng đi sâu, càng thấy khó. Anh Ngô Thanh Toàn, thuyết minh nam duy nhất trong đội ngũ này, chia sẻ: “Tôi học Việt Nam học, chuyên ngành du lịch và nhà hàng, khách sạn, nên cũng… lẹ miệng, khá thuận lợi khi bắt đầu làm thuyết minh. Thế nhưng bước vào môi trường này, thấy sao mà khó quá, mình phải học rất nhiều, phải thay đổi phong cách sao cho chững chạc hơn và nhất là mọi điều mình nói ra phải thật chính xác. Tôi là người mới nhất, ít kinh nghiệm nhất, nhưng đã xác định sự lựa chọn của mình rồi, thì luôn cố gắng học hỏi, trau dồi, để phục vụ khách tham quan ngày một tốt hơn”. Còn chị Võ Thị Kiều Tiên, gắn bó với nghề được 5 năm, chia sẻ: “Quê mình ở tận Đồng Tháp, về đây làm rồi lập gia đình luôn. Bên chồng ở thị trấn Kinh Cùng (huyện Phụng Hiệp), cách nơi làm việc 30km, sáng đi, chiều về, lại phải chăm con nhỏ, dù rất cực, có khi thấy đuối sức, nhưng vì đam mê khó thể bỏ. Tôi được cái thuận lợi là có được sự hỗ trợ, sẻ chia của gia đình rất nhiều, nên an tâm dồn sức cho công việc”…

Mỗi người mỗi cảnh, nhưng điểm gặp nhau của họ là nhiệt huyết và hết lòng với nghề. Họ chia sẻ, đỡ đần công việc cho nhau, để mỗi người đều có thể lo tròn công việc của mình, lẫn công việc ở gia đình. Đây chính là điều giúp họ trụ được với nghề. Ông Lê Thành Phước, Giám đốc Bảo tàng tỉnh, rất hãnh diện khi nói về đội ngũ này. Ông nói: “Hiện tại, với 6 thuyết minh, có thể đáp ứng yêu cầu phục vụ tại 16 khu di tích lịch sử trên địa bàn. Lực lượng này cơ động, rất chịu khó và không thiếu nhiệt huyết, đam mê. Đa phần không được đào tạo chuyên môn, nên sẽ gặp ít khó khăn khi chuyển sang ngạch di sản viên chính, nhưng chắc sẽ không là vấn đề gì, bởi các thuyết minh viên còn rất trẻ, cơ hội học tập còn nhiều và cơ quan cũng sẽ tạo điều kiện nếu các em muốn học chuyên ngành sâu hơn, để đáp ứng nhu cầu công việc ngày càng cao”…

Ráng bỏ qua tất cả những khó khăn, những thuyết minh viên đã, đang và sẽ cố gắng mang những câu chuyện của lịch sử trở về một cách sống động, vẹn nguyên…

Bài, ảnh: VĨNH TRÀ