Thách thức trong phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử

Dù có nhiều sự quan tâm đầu tư, nâng chất, tạo điều kiện, sân chơi các câu lạc bộ (CLB) đờn ca tài tử (ĐCTT), nghệ nhân hoạt động, nhưng còn không ít khó khăn, thách thức để ĐCTT sống được trong cộng đồng.

Đờn ca tài tử tiếp tục được bảo tồn, kỳ vọng phát huy đúng hướng.

Nhiều cái khó...

Giai đoạn 2015-2020, Hậu Giang xây dựng và triển khai Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn tỉnh, đã từng bước phát huy hiệu quả, gầy dựng phong trào, tìm kiếm và chăm bồi những hạt nhân tiềm năng.

Từ 80 câu lạc bộ với hơn 800 thành viên, sau 5 năm thực hiện đề án, đã nâng lên 132 câu lạc bộ với hơn 1.000 thành viên tham gia sinh hoạt thường xuyên. Ngoài ra, còn có những nhóm đờn ca tài tử tự phát, từ những người yêu thích, muốn cùng nhau tạo nên điểm sinh hoạt, sân chơi cho nghệ nhân vui chơi, tập luyện. Hàng năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức liên hoan ĐCTT, tạo điều kiện cho các nghệ nhân tham gia những cuộc thi cấp khu vực, toàn quốc, tổ chức tập huấn dành cho các nghệ nhân đờn, ca từ cơ bản đến nâng cao, để có được một lực lượng đủ khả năng truyền nghề, xây dựng và phát triển CLB ở địa phương.

Cho dù có nhiều nỗ lực nhưng chất lượng thật sự của những buổi sinh hoạt tài tử chưa cao. Các nghệ nhân đa phần lớn tuổi, nếu còn tuổi lao động thì đi làm ăn xa. Các câu lạc bộ muốn sinh hoạt, phải có từ 1-2 nghệ nhân đờn, trong khi họ còn phải kiếm sống bằng ngón đờn của mình, nên thời gian sinh hoạt với CLB không nhiều, không đều. Ông Võ Quốc Dũng, Phó trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin thành phố Vị Thanh, thẳng thắn: “Trên địa bàn thành phố có đến vài chục CLB, nhưng tôi cũng nói thật là, chất lượng sinh hoạt đúng chất tài tử là không nhiều, phần lớn trong các buổi sinh hoạt ca cổ là chính. Các bài bản tài tử có nhưng ít và đa phần bài đơn giản, dễ. Vì các câu lạc bộ sinh hoạt trên tinh thần tự nguyện, nên họ cũng tự góp kinh phí để chi cho các buổi sinh hoạt. Từ đó, khó ràng buộc được thời gian tổ chức sinh hoạt...”. Đây cũng là thực trạng chung và ngành văn hóa đã có nhiều nỗ lực trong việc định hướng, chỉ đạo xây dựng, nâng chất các CLB khung trong hệ thống trung tâm văn hóa, trong đó có ĐCTT.

Ngành đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn tổ chức, hướng dẫn sinh hoạt, giao lưu để nâng cao chất lượng hoạt động, tổ chức hội thi, hội diễn để tạo sân chơi, tìm kiếm và chăm bồi, phát huy nhân tố mới... Một điều khó nữa là trong các đợt tập huấn ĐCTT hàng năm do Trung tâm Văn hóa tỉnh tổ chức, với mong muốn nâng tầm cho các nghệ nhân đờn ca, đủ để họ truyền nghề, nhưng lực lượng này luôn thay đổi, không có sự liên tục, nên khó trong quá trình truyền giảng.

Cứu cánh để phát huy căn cơ

Để tiếp tục bảo vệ và phát huy nghệ thuật ĐCTT, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề xuất tiếp tục xây dựng Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo, với mong muốn bảo vệ, phát huy một cách căn cơ, có sự chỉ đạo, tham gia của các ngành, các cấp có liên quan. Mục tiêu chung của đề án là tiếp tục khẳng định giá trị, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển phong trào đờn ca tài tử trong cộng đồng, tiếp tục tập huấn, bồi dưỡng để phát triển nguồn nhân lực trẻ, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ, nhạc cụ cho các câu lạc bộ, các điểm sinh hoạt đờn ca tài tử, gắn kết hoạt động du lịch...

Rút kinh nghiệm trước đây, đề án lần này đề ra chỉ tiêu, nhiệm vụ cụ thể và kèm kinh phí, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình triển khai thực hiện khi được phê duyệt: Tổ chức một cuộc kiểm tra, rà soát thực trạng nghệ thuật ĐCTT trong toàn tỉnh; mỗi huyện, thị, thành phố tổ chức 1 lớp truyền dạy, xây dựng 5 gia đình tài tử, 5 câu lạc bộ ĐCTT trong trường học, tổ chức 2 hội thảo về bảo tồn và phát huy, mỗi năm sưu tầm, in ấn và phát hành 1 bộ tài liệu gồm bản giấy và bản ghi âm đến các CLB ĐCTT trong tỉnh, tổ chức 2 cuộc triển lãm; đầu tư cơ sở vật chất cho 19 CLB, củng cố và nâng chất 84 CLB gồm 75/75 CLB ở các xã, phường, 9 CLB trong hệ thống trung tâm văn hóa... 

Kỳ vọng từ đây ĐCTT sẽ được tiếp tục bảo tồn và phát huy đúng hướng, tạo điểm nhấn mới trong đời sống văn hóa nghệ thuật của người dân trong tỉnh trong thời gian tới.

Ông Dương Thanh Tùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chia sẻ: “Đề án khi được phê duyệt, triển khai tiếp tục là cứu cánh, cơ hội để bảo vệ và phát huy loại hình nghệ thuật đặc sắc này một cách căn cơ. Chúng tôi chỉ đạo trong hệ thống trung tâm văn hóa tiếp tục xây dựng các CLB ĐCTT đờn ca tài tử nòng cốt ở mỗi huyện, thị, thành phố, Trung tâm Văn hóa tỉnh, gắn kết với các hoạt động du lịch phục vụ du khách. Đây là cách mới để ĐCTT Hậu Giang tiếp tục phát triển, sống trong cộng đồng. Cùng với đó là từng bước giới thiệu loại hình này vào học đường, giúp các em hiểu và thêm yêu, cùng góp sức giữ gìn và phát huy nghệ thuật đặc sắc của dân tộc”.

Bài, ảnh: VĨNH TRÀ