Tiếp sức cho Aday

Năm năm qua, từ khi triển khai Đề án Truyền dạy và Bảo tồn nghệ thuật hát Aday của đồng bào dân tộc Khmer Nam bộ tỉnh Hậu Giang, môn nghệ thuật này dần được khơi lại, nhưng để phát huy lâu dài chưa phải hết khó...

Biểu diễn Aday sau lớp bồi dưỡng tại các điểm chùa Khmer trên địa bàn tỉnh Hậu Giang.

Truyền dạy từ cơ bản đến nâng cao

Công tác tuyên truyền được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch quan tâm đầu tiên khi bắt tay triển khai đề án. Sở đã phối hợp với Ban Dân tộc, Báo Hậu Giang, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Hậu Giang, tuyên truyền về loại hình nghệ thuật Aday; phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tuyên truyền trong hệ thống giáo dục, để nâng cao nhận thức toàn xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ trong đồng bào dân tộc Khmer và vận động thành lập 2 câu lạc bộ hát Aday tại chùa Bhodhivanavansa, ở xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ và chùa Sóc Bà Mai ở xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy nhằm tạo sân chơi bổ ích, lành mạnh. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch còn phối hợp thực hiện bộ phim tài liệu về nghệ thuật hát Aday, hoàn thiện hồ sơ khoa học trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục văn hóa phi vật thể quốc gia…

Đặc biệt, sở đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tổ chức 3 lớp bồi dưỡng nghệ thuật hát Aday cho đồng bào dân tộc Khmer ở những vùng có đông bà con sinh sống, thu hút 120 học viên tham gia. Lớp tập huấn ca, hát Aday từ cơ bản đến nâng cao đã được nghệ nhân đến từ Bạc Liêu truyền dạy. Ông Danh Nhưng, ở ấp 4, xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ, cho biết: “Là người dân Khmer, tôi chưa biết nhiều về Aday, đến khi loại hình này được tổ chức dạy tại chùa Pôthivongsa. Tôi cũng là thành viên Ban quản trị nhà chùa, thấy trách nhiệm của mình phải tiếp thu và vận động mọi người tiếp thu thật tốt, để không chỉ biết hát Aday, mà còn phải giữ gìn và phát huy, nhất là tổ chức hát Aday trong những dịp lễ hội của dân tộc mình”.

Tất cả những cách làm trên đã từng bước khơi dậy một môn nghệ thuật dân tộc Khmer đặc sắc đang dần bị mai một.

Còn nhiều việc phải làm

Cách đây hơn một năm, khi lớp bồi dưỡng nghệ thuật Aday tổ chức tại Xà Phiên, nghệ nhân Danh Phúc, khi đó đã ngoài 70 tuổi, chống gậy đi học. Ông đã không giấu sự xúc động: “Hiếm hoi lắm tôi mới thấy môn nghệ thuật của dân tộc mình được dạy lại. Giờ đâu còn ai biết nữa đâu, nên tôi cố học dù tai không còn nghe rõ, mình biết để mà chỉ lại cho con em mình”. Niềm vui của người đi truyền dạy nghệ thuật dân tộc mình cho bà con Khmer đã khiến nghệ nhân Thạch Si Phol không ngại đường xa, từ Bạc Liêu lên cả tháng trời cho mỗi lần lớp tập huấn được tổ chức tại Hậu Giang. Ông vui và hạnh phúc khi được truyền nghề, nhưng không giấu được nỗi lo: “Aday khi hát, múa phải có người đánh đờn, mà phải có ít nhất 3 nhạc cụ. Vì thế, học hát múa thôi chưa đủ, mà phải có người biết đàn thì mới trọn vẹn. Trong khi ở Hậu Giang, mới chỉ dạy chủ yếu là ca và múa”.

Những điều trên cho thấy việc truyền dạy đã khó, phát huy lại càng khó hơn. Ngành văn hóa đã thấy câu chuyện phải làm tiếp theo là tiếp tục là không hề dễ, ngoài việc tiếp tục tuyên truyền, cần tổ chức thêm những lớp tập huấn chuyên sâu, nhất là tập huấn về đờn.

Ông Dương Thanh Tùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho biết: “Chúng tôi đã tính toán để xây dựng và tạo điều kiện cho các câu lạc bộ hát Aday hoạt động hiệu quả trong cộng đồng dân tộc Khmer. Tổ chức hội thi, hội diễn, sự kiện hưởng ứng Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam, sẽ đưa Aday vào nội dung chương trình. Phải đưa nghệ thuật này lên sân khấu, cùng với việc truyền nghề, có vậy mới có thể góp phần giữ gìn và phát huy hiệu quả”.

Bài, ảnh: VĨNH TRÀ