Kỳ vọng vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST) mở ngày càng khẳng định đây là một cách tiếp cận đúng đắn, hiệu quả, đáp ứng mục tiêu liên kết hợp tác để phát triển trong giai đoạn tới.

Hệ sinh thái ĐMST mở tạo điều kiện để các doanh nghiệp khởi nghiệp liên kết hợp tác và phát triển bền vững.

Vì sao đổi mới sáng tạo cần phải... “mở” ?

Những năm qua, ĐMST được xác định là một nền tảng quan trọng cho sự phát triển của đất nước, do đó, việc xây dựng và phát triển hệ sinh thái cho hoạt động khởi nghiệp ĐMST của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp là một điều hết sức cần thiết. Qua thời gian xây dựng, hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST của Việt Nam đã ngày càng phát triển với mạng lưới rộng khắp cả nước. Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, sự đồng hành, tạo điều kiện của các bộ, ngành, địa phương, hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST ngày càng thu hút được sự tham gia của nhiều tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp lớn, viện nghiên cứu, trường đại học và những người khởi nghiệp.

Tuy nhiên, sau thời gian phát triển, nhất là sau đại dịch Covid-19, hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST Việt Nam đã bộc lộ một số hạn chế nhất định. Theo Báo cáo Hệ sinh thái ĐMST mở Việt Nam 2022, trong 9 tháng đầu năm, tổng vốn đầu tư vào hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam là 494 triệu USD. Trong bảng xếp hạng về ĐMST toàn cầu (GII) năm 2022, do Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố, Việt Nam xếp hạng thứ 48/132 quốc gia và nền kinh tế, giảm 4 bậc so với năm 2021. Tổng số vốn đầu tư công nghệ tại Việt Nam đã giảm 17,9%, đây là một vấn đề đáng báo động đối với hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST nước ta.

Trước bối cảnh này, việc định hướng phát triển hệ sinh thái ĐMST mở là hết sức cần thiết. Trong đó, các thành phần của hệ sinh thái không chỉ “đổi mới”, “sáng tạo”, mà còn phải “mở” và tăng cường sự “liên kết”. Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp khoa học và công nghệ (KH&CN), Bộ KH&CN, cho biết: “Trên cơ sở các ngày hội khởi nghiệp ĐMST quốc gia, chúng tôi đã phát hiện ra vấn đề của các địa phương, các hiệp hội, doanh nghiệp và đưa lên một nền tảng chung gắn kết với nền tảng của Singapore. Sử dụng trí tuệ của người Việt Nam và cả người nước ngoài để cùng giải quyết vấn đề của Việt Nam, từ văn hóa, du lịch, nông nghiệp, quản lý đô thị,…”.

Với cách thức triển khai đó, hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST của Việt Nam đã tham gia vào sân chơi toàn cầu và phát triển theo hướng mở. Qua đó, mạnh dạn chia sẻ, trình bày về những khó khăn, thách thức chung của đất nước và của từng địa phương. Kêu gọi được sự tham gia giải quyết của tất cả cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có năng lực, nguyện vọng đóng góp cho xã hội.

Chủ động “mở” và tăng cường “liên kết”

Để hệ sinh thái ĐMST mở được hoạt động hiệu quả, cần phải có sự chủ động liên kết, hợp tác từ các phía. Nếu như trước kia, người khởi nghiệp tự hình thành ý tưởng, nghiên cứu và tạo ra sản phẩm ĐMST, thì hiện nay, các cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp, tập đoàn, sẽ là những người sở hữu vấn đề và “đặt hàng” để đội ngũ chuyên môn cùng tham gia giải quyết. Trong quá trình đó, có sự đồng hành của các bộ, ngành, địa phương, sự chia sẻ kinh nghiệm từ các doanh nghiệp, doanh nhân, giúp những người khởi nghiệp tiến hành hoạt động ĐMST, hình thành các doanh nghiệp khởi nghiệp trong tương lai.

Năm nay, theo công bố của Ban Tổ chức, Ngày hội Khởi nghiệp ĐMST quốc gia (Techfest Vietnam) sẽ quy tụ hơn 30 làng công nghệ và có sự xuất hiện của những làng công nghệ mới. Thông qua hoạt động tự đặt đề bài, thách thức và có những giải thưởng tạo động lực, các làng công nghệ đã và đang thúc đẩy hoạt động ĐMST mở. Qua đó, tạo tâm thế chủ động, phục vụ đúng và hiệu quả các nhu cầu của chính quyền, thị trường, doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đồng thời, giúp các ý tưởng khởi nghiệp ĐMST được lan tỏa, ứng dụng sâu rộng trong thực tiễn.

Theo bà Dương Tường Nhi, Trưởng Làng Tư duy thiết kế ĐMST, Techfest VietNam: “Để có ý tưởng sáng tạo, chúng ta cần có tư duy để tạo ra cách hành động mới. Đó là một quy trình của hành động. Để sáng tạo hơn cho sản phẩm của mình, đầu tiên, chúng ta phải thấu hiểu, hiểu được vấn đề xã hội, hiểu được thị trường, hiểu được mong muốn, ước mơ của những người xung quanh. Từ đó, chọn lọc và xác định ý tưởng phù hợp nhất để xây dựng mô hình mẫu, thử nghiệm và nhân rộng. Sau đó, chúng ta tiếp tục quay lại xây dựng ý tưởng và tìm hiểu thị trường. Với quy trình này, chắc chắn doanh nghiệp sẽ bền vững”.

Do đó, trong thời gian tới, hoạt động ĐMST không chỉ đơn thuần là tạo sản phẩm, dịch vụ mới; cải tiến sản phẩm, dịch vụ đã có; cải tiến quy trình, dây chuyền sản xuất kinh doanh, mà còn phải cải tiến về mặt con người, đổi mới tư duy, mô hình kinh doanh. Đồng thời, các cá nhân, tổ chức trong hệ sinh thái ĐMST cần phải chủ động “mở” trong thiết kế mô hình vận hành, sản xuất kinh doanh, “mở” trong tư duy, cách tiếp cận vấn đề và “mở” để liên kết hợp tác, phát triển bền vững.

  Bài, ảnh: ĐANG THƯ