Xã hội văn minh có phải bắt đầu từ cái ăn cái uống được bảo vệ ?

Thực phẩm, vốn là nhu cầu cơ bản và hàng ngày đang bị xâm phạm nghiêm trọng bởi một loạt những sản phẩm “bẩn”, “giả”, “nhái”, “kém chất lượng”...

Hệ thống lại, chúng ta sẽ nhớ đến vụ gạo nhựa nghi làm từ hạt tổng hợp, măng ngâm hóa chất, thịt cá tẩm ướp chất tạo màu; trái cây được làm chín, bảo quản bằng hóa chất độc hại...

Thoạt nhìn, những sản phẩm trên thật đẹp mắt. Nhưng phía sau cái lợi về giá cả là hậu quả nặng nề đối với sức khỏe: từ rối loạn tiêu hóa, ngộ độc cấp tính đến… ung thư (?) - căn bệnh tưởng chừng xa xôi nhưng lại có thể ngày càng gần hơn trong bữa ăn.

Không chỉ thực phẩm, thuốc chữa bệnh - thứ đáng lẽ để cứu người cũng không nằm ngoài vòng xoáy giả mạo. Nhiều loại thuốc được bán trôi nổi trên mạng, không nhãn mác, không nguồn gốc rõ ràng, hoặc gắn nhãn giả các hãng dược nổi tiếng để đánh lừa người tiêu dùng.

Đáng sợ hơn, nhiều người vì tin vào quảng cáo “chữa khỏi bệnh”, “thần dược”, đã tự ý mua và sử dụng không qua bất kỳ hướng dẫn y tế chính thống nào, để rồi sức khỏe xuống dốc thấy rõ (?)…

Câu chuyện gần đây đang thu hút sự chú ý dư luận là nghi vấn về gạo giả. Thực tế đã có nhiều loại gạo trôi nổi, không rõ xuất xứ đã, đang được bán tràn lan trên mạng, tại các chợ đầu mối, mà người tiêu dùng chưa đủ khả năng phân biệt. Những hình ảnh về hạt gạo cháy khét dính như nhựa khi đốt, hay cơm không thiu sau nhiều ngày, dù có thể chưa đủ chứng cứ khoa học khẳng định là giả nhưng là lời cảnh báo về sự an toàn trong bữa ăn?…

Vì sao những mặt hàng độc hại vẫn có thể tràn lan trên thị trường? Bởi một phần nhu cầu mua rẻ, nhanh, tiện lợi của người tiêu dùng, đã tiếp tay cho các đối tượng xấu? Cũng không thể không nhắc đến những lỗ hổng trong quản lý, kiểm tra và truy xuất nguồn gốc?...

Vậy chúng ta - người tiêu dùng cần làm gì?

Trước hết, mỗi người dân cần trang bị cho mình kỹ năng nhận biết thực phẩm sạch; chọn mua sản phẩm có nhãn mác rõ ràng, hạn chế mua hàng trôi nổi, tuyệt đối không tin vào quảng cáo không kiểm chứng. Khi phát hiện thực phẩm nghi ngờ, cần báo ngay cho chính quyền hoặc cơ quan chức năng để ngăn chặn sớm.

Cũng cần tuyên truyền mạnh mẽ hơn trong cộng đồng về tác hại của thực phẩm, thuốc giả. Các chương trình giáo dục sức khỏe, truyền thông đại chúng và cả mạng xã hội phải trở thành công cụ chống hàng giả. Người nổi tiếng, KOLs - những người có kiến thức chuyên môn sâu rộng và uy tín trong một lĩnh vực cụ thể, bác sĩ, chuyên gia… cần có trách nhiệm định hướng, thay vì có người đã/đang “quảng cáo trá hình” vì lợi ích kinh tế.

Các cơ quan chức năng phải đẩy mạnh hơn nữa kiểm tra thị trường, xử lý nghiêm minh những cơ sở sản xuất, kinh doanh hàng giả; không chỉ dừng ở mức xử phạt hành chính mà cần xử lý hình sự trong các trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng.

Đồng thời, việc minh bạch hóa thông tin kiểm nghiệm sản phẩm, công khai danh sách vi phạm cũng là biện pháp hữu hiệu để người dân được cảnh báo và tự bảo vệ mình.

Một gợi ý quan trọng là phát triển các nền tảng công nghệ truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, blockchain hoặc app xác minh hàng chính hãng, qua đó giúp người tiêu dùng có thể kiểm tra chất lượng, lộ trình sản xuất và đánh giá của cộng đồng đối với từng mặt hàng.

Cuối cùng, người tiêu dùng cần giữ vững tinh thần chủ động, nghĩa là không vì tiện lợi, ham rẻ mà phó mặc sức khỏe bản thân. Mỗi hành động nhỏ như chọn mua tại siêu thị uy tín, kiểm tra bao bì, tránh mua thực phẩm từ nguồn không xác định, chính là cách ta tự bảo vệ mình và người thân.

Sự giả dối trong từng hạt gạo, viên thuốc, miếng thịt không chỉ làm xói mòn sức khỏe cộng đồng mà còn là sự xúc phạm đến niềm tin của khách hàng. Một xã hội văn minh có phải bắt đầu từ cái ăn cái uống được bảo vệ? Và đó không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà còn là ý thức của từng cá nhân. Nếu để lòng tin vào thực phẩm sụp đổ, hậu quả sẽ không dừng lại ở bệnh tật?…

Hãy nói không với thực phẩm giả, thuốc giả, gạo giả bằng sự tỉnh táo, phản biện và lựa chọn có trách nhiệm…

TRÍ THỨC