Afghanistan có bất ổn khi Mỹ rút quân ?

Sự trỗi dậy của phong trào Taliban ở Afghanistan đang làm cộng đồng quốc tế lo ngại về nguy cơ khủng bố gia tăng một khi Mỹ hoàn thành rút quân khỏi đó vào ngày 31-8 như thông báo của Tổng thống Joe Biden.

Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani đến căn cứ không quân Bagram ở thủ đô Kabul hôm 9-7 sau khi lực lượng Mỹ rời khỏi đó. Ảnh: Reuters

Cuối tuần qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã lên tiếng bảo vệ quyết định rút lực lượng quân sự Mỹ ra khỏi Afghanistan, nhấn mạnh rằng người dân Afghanistan phải tự quyết định tương lai của mình.

Là một người không ủng hộ sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Afghanistan, ông Biden cho biết Washington từ lâu đã đạt được mục đích ban đầu cho việc đổ bộ vào đất nước Nam Á này vào năm 2001: loại bỏ tận gốc các tay súng al-Qaeda và ngăn chặn một cuộc tấn công khác vào Mỹ tương tự như vụ tấn công khủng bố 11-9-2001. Kẻ chủ mưu của vụ tấn công 11-9, Osama Bin Laden, đã bị một đội quân Mỹ tiêu diệt vào năm 2011.

Ông Biden kêu gọi các nước trong khu vực đóng góp cho quá trình mang lại một dàn xếp chính trị giữa các bên giao tranh; chính phủ Afghanistan nên tìm kiếm một thỏa thuận với Taliban.

Cuối tuần trước, Mỹ đã từ bỏ căn cứ không quân Bagram, nơi đóng quân lâu năm cho các hoạt động quân sự tại nước này, chấm dứt cuộc chiến dài nhất của Mỹ. Lầu Năm Góc cho biết việc rút quân của Mỹ đã hoàn tất 90%.

Trong khi đó, lực lượng Taliban cho rằng đã chiến thắng tại Afghanistan sau khi Mỹ quyết định rút quân. Đại diện Taliban hôm 9-7 khẳng định phong trào này đã kiểm soát 85% lãnh thổ Afghanistan, một tuyên bố bị Kabul bác bỏ sau đó. Dù vậy, giới chức Afghanistan thừa nhận các tay súng Taliban đang tận dụng sự rút quân của NATO để tấn công và chiếm giữ một số địa phương, trong đó có một quận quan trọng ở tỉnh Herat, thị trấn Torghundi nằm sát biên giới với Turkmenistan, cửa khẩu lớn nhất giữa Afghanistan và Iran...

Theo Reuters, an ninh bất ổn khiến hàng trăm nhân viên an ninh và người tỵ nạn Afghanistan tiếp tục chạy sang Iran và Tajikistan, làm dấy lên nỗi lo tại Nga và Trung Quốc về nguy cơ các phần tử Hồi giáo cực đoan xâm nhập Trung Á.

Tình hình bất ổn ở Afghanistan làm nhiều nước lo ngại. Theo trang Bloomberg, Moscow đã tìm kiếm sự bảo đảm từ Taliban rằng phong trào này tôn trọng biên giới các nước Trung Á. Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị sẽ thăm 3 nước Turkmenistan, Tajikistan, Uzbekistan từ ngày 12 đến 16-7 để thảo luận về tình hình Afghanistan.

Theo ông Vương, nhiệm vụ cấp thiết nhất ở Afghanistan lúc này là “duy trì ổn định, ngăn chiến tranh và hỗn loạn”. Với Bắc Kinh, một trong những mối bận tâm lớn là an ninh của các dự án thuộc Hành lang kinh tế Trung Quốc - Pakistan (CPEC) trị giá 60 tỉ USD. Pakistan trước mắt cho biết sẽ không mở cửa biên giới đón nhận người tỵ nạn từ nước láng giềng Afghanistan.

Ông Farid Mamundzay, Đại sứ Afghanistan tại Ấn Độ, cáo buộc Taliban có liên hệ chặt chẽ với khoảng 20 nhóm khủng bố hoạt động khắp khu vực và hoạt động của họ là mối đe dọa an ninh lớn. Một số chuyên gia cũng lo ngại tình trạng bất ổn tại Afghanistan có thể lan rộng sang các nước khác trong vùng.

Ngoài nỗi lo an ninh, giao tranh tiếp diễn còn đe dọa đến nỗ lực đưa hàng viện trợ và thuốc men từ bên ngoài vào Afghanistan. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, ít nhất 18,4 triệu người dân nước này đang cần hỗ trợ nhân đạo, trong đó có 3,1 triệu trẻ em.

NGUYỄN TẤN tổng hợp