Bài toán nhân đạo ở Nagorny-Karabakh

Mặc dù khu vực Nagorny-Karabakh tạm yên tiếng súng nhưng nhiều người dân nơi đây phải sống trong cảnh thiếu thốn mọi thứ rất cần trợ giúp nhân đạo.

Nhà cửa bị phá hủy sau vụ phóng rocket và nã pháo của các lực lượng Armenia tại Ganja, Azerbaijan. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo đó, cuộc chiến giữa Azerbaijan với Armenia đã tạm kết thúc sau khi hai bên ký một thỏa thuận ngừng bắn vào ngày 9-11-2020 dưới sự trung gian của Nga (thỏa thuận có hiệu lực từ ngày 10-11).

Trên danh nghĩa là thỏa thuận ngừng bắn được ký kết giữa Armenia và Azerbaijan nhưng thực chất Azerbaijan đã chiến thắng với nhiều điều khoản có lợi cho nước này được ký kết. Nhiều vị trí chiến lược được quân đội Azerbaijan lấn chiếm từ Armenia vẫn được giữ nguyên hiện trạng mà không phải rút quân sau ký kết, thiệt hại về con người, trang thiết bị quân sự, hạ tầng cơ sở… lại ít hơn rất nhiều lần so với Armenia. Đây là kết quả từ ưu thế vượt trội của Azerbaijan trên chiến trường nhờ vào UAV (phi cơ không người lái).

 Tổng biên tập tờ The Print (của Ấn Độ) giải thích rằng “không như hầu hết các cuộc chiến tranh trong các thập kỷ gần đây, cuộc chiến này đã kết thúc một cách xác định theo nghĩa có bên thắng lợi, đó là Azerbaijan, và bên thua, đó là Armenia”. Nếu so sánh cuộc chiến từ thập niên 1990, chính bên Armenia giành thắng lợi trước Azerbaijan. Nhưng sau nhiều thập kỷ, gió đã đổi chiều, theo hướng có nhiều tác động mạnh lên hình thức tác chiến hiện đại.

Cuộc chiến mới giữa Azerbaijan và người Armenia ở Nagorno-Karabakh bắt đầu vào ngày 27-9-2020 ở vùng tranh chấp Nagorno-Karabakh là một trận chiến không cân sức. Trong khi phía Armenia chiến đấu bằng xe tăng, pháo mặt đất, và hệ thống phòng không thì bên Azerbaijan gần như tham chiến chủ yếu bằng UAV, đặc biệt là loại Bayraktar TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất và phi cơ cảm tử do Israel sản xuất. Hai loại UAV này có khả năng mang bom nặng tương ứng là 55kg và 15kg.

Theo thống kê chưa đầy đủ của báo Oryx, Armenia đã bị mất 185 xe tăng, 45 xe chiến đấu thiết giáp, 44 xe chiến đấu bộ binh, 147 khẩu pháo kéo, 19 khẩu pháo tự hành, và 72 bệ phóng rocket đa nòng và 12 radar. Tổn thất của phía Azerbaijan được xác định là chỉ bằng 1/6 so với Armenia.

Nagorny-Karabakh nằm sâu trong lãnh thổ phía Tây Nam của Azerbaijan, nhưng có đa số dân cư là người gốc Armenia sinh sống và muốn sáp nhập vùng này vào Armenia. Điều này đã châm ngòi cho những tranh chấp chủ quyền giữa hai nước, mà đỉnh điểm là cuộc chiến tranh kéo dài từ tháng 2-1988 đến tháng 5-1994, khiến khoảng 30.000 người thiệt mạng. Căng Thẳng tái bùng phát tại khu vực này từ ngày 27-9 vừa qua đã khiến con số thương vong ước tính lên tới hàng nghìn người. Đáng quan ngại là hạ tầng cơ sở bị tàn phá nặng nề làm cho hàng nghìn người mất nhà cửa phải sống tạm bợ thiếu thốn mọi thứ cần trợ giúp nhân đạo.

Mới đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron cho rằng tình hình khu vực Nagorny-Karabakh nhìn chung đã ổn định và đã đến lúc phải giải quyết các vấn đề nhân đạo, trong đó có việc hồi hương người tị nạn, bảo tồn các nhà thờ và tu viện Thiên Chúa giáo.

Trước đó, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã có các cuộc điện đàm riêng rẽ với những người đồng cấp Armenia Zohrab Mnatsakanayan và Azerbaijan Jeyhun Bayramov, trong đó thảo luận về hoạt động triển khai sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Nga tới khu vực xung đột Nagorny-Karabakh. Theo kế hoạch, tổng cộng 1.960 quân nhân Nga cùng các trang thiết bị quân sự sẽ được triển khai. Trung tâm chỉ huy gìn giữ hòa bình được thành lập ở Stepanakert.

Đây sẽ là điều kiện để các tổ chức nhân đạo quốc tế cùng tham gia cứu trợ giúp người dân nơi đây vượt qua khó khăn.

HN tổng hợp