Bầu cử Tổng thống Iran: Ai sẽ là ứng cử viên sáng giá ?

Bầu cử Tổng thống Iran đã vào giai đoạn nước rút được dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm vì nhiều lý do liên quan.

Bảy ứng cử viên bầu cử Tổng thống Iran tranh luận trước thềm bầu cử. Ảnh: AP

Đến thời điểm này, Hội đồng Giám hộ Iran đã chọn ra 7 ứng cử viên cuối cùng từ 600 ứng cử viên để cạnh tranh chức tổng thống trong cuộc bầu cử diễn ra vào ngày 18-6 tới.

Tại phiên tranh luận ngắn ngủi (mỗi người có 3 phút) trên truyền hình ngày 5-6 vừa qua, vấn đề các ứng cử viên quan tâm đều tập trung vào nền kinh tế Iran đã chịu ảnh hưởng lớn trong ba năm qua dưới các lệnh trừng phạt của Mỹ, tình trạng lạm phát tràn lan và tỷ lệ thất nghiệp cao... ảnh hưởng đến uy tín của quốc gia Hồi giáo này trên trường quốc tế và đời sống người dân.

Trong số 7 ứng cử viên tranh cử Tổng thống Iran có cựu Giám đốc Ngân hàng trung ương Abdolnasar Hemmati và cựu Phó Chủ tịch theo chủ nghĩa cải cách Mohsin Mehralizadeh là những người theo đường lối cải cách; còn 5 ứng viên còn lại theo đường lối cứng rắn gồm quan chức an ninh cấp cao Saeed Jalili, Thư ký, Hội đồng Khẩn cấp Mohsin Rezai, nhà lập pháp Alireza Zakani và Amir Hussein Ghazizadeh Hashmi và Giám đốc cơ quan tư pháp Iran Ebrahim Raisi. Tuy nhiên, mọi sự chú ý đang tập trung vào ông Raisi và ông đang được coi là ứng cử viên sáng giá nhất trong cuộc tranh cử lần này đồng thời đã từng là người đứng thứ hai, với hơn 15 triệu phiếu trong cuộc bầu cử năm 2017.

Các ứng viên cải cách chỉ trích các ứng cử viên khác khi bao che cho ông Raisi, đồng thời cho rằng ông này chưa có kinh nghiệm lãnh đạo điều hành kinh tế đất nước, mới chỉ có chuyên môn với tư cách là thẩm phán. Tuy nhiên, ông Raisi nói rằng chỉ trích sẽ không giải quyết được các vấn đề của đất nước và nhấn mạnh ông không có tham vọng về vị trí và quyền lực cũng như sẵn sàng trả lời các cuộc gọi công khai.

Nhìn vào danh sách những ứng cử viên trong cuộc đua vào ghế Tổng thống, nhiều người cho rằng Hội đồng Giám hộ Iran đã chọn nhiều người theo đường lối cứng rắn hơn là người ôn hòa cho cuộc chạy đua tổng thống. Điều này phản ánh cấu trúc quyền lực đang tranh chấp của đất nước và sự phân chia chính trị giữa những người ôn hòa và cứng rắn đã trở nên rõ nét trong những năm qua.

Trên thực tế, hầu hết các ứng cử viên từ các khối bảo thủ đã rút lui để ủng hộ ông Raisi trong năm nay. Các cuộc thăm dò do các viện nghiên cứu khác nhau thực hiện cho thấy ông Raisi đang dẫn đầu với tỷ lệ chênh lệch lớn. Chính sách gây áp lực tối đa và việc tái áp đặt các biện pháp trừng phạt của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã củng cố cho phe cứng rắn trong cơ cấu quyền lực của Iran như tư pháp, Hội đồng Giám hộ và Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).

Hơn nữa, việc Tổng thống Rouhani không thực hiện được những lời hứa phát triển kinh tế quan trọng đã mất uy tín những người theo chủ nghĩa cải cách. Ông Raisi đã hứa sẽ thiết lập một “Iran mạnh” và tập trung vào việc củng cố nền kinh tế của đất nước. Ông cũng cam kết tăng cường quan hệ kinh tế với các nước láng giềng của Iran.

Ông Raisi được coi là người kế vị lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei, được kỳ vọng sẽ tăng cường hơn nữa các yếu tố của “nền kinh tế kháng chiến”, nhằm giúp Iran đạt được khả năng tự túc về kinh tế. Bên cạnh đó, những người theo đường lối cứng rắn được sự hậu thuẫn của Lãnh tụ tối cao của đất nước, người muốn Raisi chiến thắng. Những người bảo thủ khác rút lại để tránh phân chia phiếu bầu vào thời điểm cuối cùng có lẽ là điều không thể tránh khỏi.

Các chuyên gia cho rằng, một tổng thống cứng rắn có thể giúp Iran tự tin hơn trong việc đối phó với phương Tây, đặc biệt là đàm phán khôi phục Kế hoạch Hành động Toàn diện chung (JCPOA). Bởi lẽ, hiện nay hầu hết những người theo đường lối cứng rắn của Iran cũng ủng hộ việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân này.

Về phía Mỹ, ông Joe Biden cũng đã đưa ra chính sách quan hệ hợp tác với Tehran để khôi phục JCPOA. Các đối tác châu Âu, Nga và Trung Quốc cũng đã nỗ lực đàm phán để khôi phục JCPOA.

Mặt khác, một tổng thống cứng rắn và uy tín sẽ giúp quốc gia Hồi giáo này ít bị sa lầy hơn bởi đấu đá nội bộ, tạo sự đồng thuận để ổn định chính trị, khôi phục và phát triển kinh tế.

HN tổng hợp