BRICS lớn mạnh đe dọa vị thế đồng đô la

Năm thành viên hiện tại của nhóm BRICS đã ghi nhận mức tăng trưởng thương mại 56% từ năm 2017-2022, đạt doanh thu trị giá khoảng 422 tỉ USD vào năm 2022.

BRICS thành lập năm 2009 và được mở rộng lần đầu năm 2010. Ảnh: REUTERS

BRICS hiện bao gồm 5 quốc gia thành viên gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Tuy nhiên, vào tháng 1-2024, khối này sẽ có sự tham gia của Argentina, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Saudi Arabia và UAE. Quyết định phê chuẩn các quốc gia thành viên BRICS mới được đưa ra trong Nội nghị thượng đỉnh BRICS vào tháng 8 năm nay tại Johannesburg, Nam Phi.

Theo ước tính của các nhà phân tích, BRICS mở rộng sẽ đại diện cho gần một nửa sản lượng toàn cầu vào năm 2040, tăng gấp đôi thị phần so với con số của Nhóm G7, bao gồm Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Italia, Đức và Nhật Bản.

Đầu năm nay, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, BRICS đã vượt qua các nước G7 về sức mua tương đương (PPP) của dân số các nước này.

Các chuyên gia dự đoán, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của BRICS mở rộng tính theo PPP sẽ lên tới khoảng 65.000 tỉ USD. Điều này sẽ nâng tỷ trọng của khối trong GDP toàn cầu từ 31,5% hiện    tại lên 37%. Để so sánh, thị phần của G7 hiện ở mức khoảng 29,9%.

Với mục đích thành lập ban đầu chủ yếu là nhằm nêu bật các cơ hội đầu tư giữa các thành viên, khối này đã trở thành công cụ xây dựng một trật tự thế giới “đa cực” mới giúp mang lại tiếng nói mạnh mẽ hơn cho khu vực cực Nam toàn cầu.

Với mục đích thành lập ban đầu chủ yếu là nhằm nêu bật các cơ hội đầu tư giữa các thành viên, khối này đã trở thành công cụ xây dựng một trật tự thế giới “đa cực” mới giúp mang lại tiếng nói mạnh mẽ hơn cho khu vực cực Nam toàn cầu.

Năm 2014, BRICS đã thành lập tổ chức cho vay quốc tế của riêng mình - Ngân hàng Phát triển Mới (NDB), được coi là giải pháp thay thế cho các tổ chức tài chính do Mỹ thống trị như Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB).

NDB cung cấp vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng và phát triển bền vững. Ngân hàng chính thức đi vào hoạt động kinh doanh vào năm 2015 và sau đó có sự tham gia của Bangladesh, UAE, Ai Cập và Uruguay.

Nhà kinh tế học Joe Sullivan nhận định, việc các nước BRICS ngày càng sử dụng đồng tiền quốc gia có khả năng đẩy nhanh quá trình phi USD hóa.

Ông Sullivan lưu ý rằng ba trong số các thành viên ban đầu của khối (Brazil, Trung Quốc và Nga) là những nhà xuất khẩu lớn kim loại quý và đất hiếm. Việc bổ sung Ai Cập, Ethiopia và Saudi Arabia, ba quốc gia nằm quanh kênh đào Suez, tuyến thương mại huyết mạch quan trọng, sẽ mang lại cho khối ảnh hưởng trên 12% thương mại toàn cầu.

Saudi Arabia, Iran và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, những nước xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch lớn, sẽ mang lại cho khối này tầm ảnh hưởng lớn hơn trên thị trường hàng hóa. Bên cạnh đó, Saudi Arabia sở hữu hơn 100 tỉ USD trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ, điều này “mở rộng đòn bẩy kinh tế của BRICS+ trong việc nắm giữ tài chính”, ông Sullivan nói.

Trong khi đó, các nước BRICS cũng đang tích cực thúc đẩy việc sử dụng đồng tiền quốc gia trong thương mại song phương, thậm chí còn đưa ra tín hiệu về khả năng giới thiệu một loại tiền tệ thương mại chung của khối tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS vào tháng 8-2024. Mặc dù một loại tiền tệ như vậy vẫn đang trong quá trình phát triển nhưng ông Sullivan cho rằng BRICS+ có khả năng “lật đổ” sự thống trị của đồng USD (phi USD hóa) ngay cả khi chưa xuất hiện đồng tiền chung này.

NGUYỄN TẤN tổng hợp