Chính phủ Mỹ lại phải đóng cửa

Chính phủ Mỹ phải đóng cửa khi không còn ngân sách hoạt động sau 0 giờ ngày 20-1 - đúng kỷ niệm 1 năm ngày ông Trump nhậm chức.

Đài tưởng niệm Lincoln ngừng hoạt động do chính phủ đóng cửa. Ảnh: REUTERS

Chính phủ liên bang đóng cửa khi luật chi tiêu hết hạn còn Quốc hội và Tổng thống không thể thống nhất dự luật chi tiêu tạm thời. Kết quả là không có ngân sách, Chính phủ liên bang ngừng hoạt động. Theo Điều 1, khoản 9 Hiến pháp Mỹ, tiền sẽ không được rút từ kho bạc, trừ trong trường hợp được phân bổ theo luật. Tức là một số hoạt động liên bang cần thiết vẫn có tiền để tiếp tục.

Tổng thống Mỹ lên án sự bất hợp tác của các thành viên Đảng Dân chủ trong thỏa thuận ngân sách, làm chính phủ ngưng hoạt động. Ông Trump cho rằng các thành viên Đảng Dân chủ quan tâm đến những người nhập cư bất hợp pháp nhiều hơn là quân đội Mỹ và sự an toàn của nước này ở “biên giới phía Nam đang gặp nguy hiểm”, Reuters dẫn lại dòng Tweet của Tổng thống Mỹ, cho biết. “Họ có thể dễ dàng đưa ra một thỏa thuận, nhưng thay vì thế lại quyết định chơi trò chơi chính trị Đóng cửa”, ông Trump viết.

Còn phe Dân chủ yêu cầu ngân sách năm tài khóa 2018 bao gồm cả việc bảo vệ hàng trăm nghìn người nhập cư không có giấy tờ, tuy nhiên phe Cộng hòa bác bỏ.

Chính phủ Mỹ đã đóng cửa 18 lần từ năm 1976. Tuy nhiên, ảnh hưởng của các lần đóng cửa thay đổi mạnh mẽ từ năm 1980. Trước năm 1980, nhiều cơ quan liên bang tiếp tục hoạt động khi không có ngân sách dựa trên giả định là tiền sẽ sớm được chi và Quốc hội không có ý định đóng cửa Chính phủ. Lần đóng cửa vào năm 2013, kéo dài 16 ngày, gây tổn thất 24 tỉ USD hoặc 1,5 tỉ USD ngày. Tờ Guardian của Anh khẳng định rằng, theo phân tích mới nhất của Công ty S&P Global, đóng cửa Chính phủ Mỹ lần này sẽ khiến nước này thiệt hại 6,5 tỉ USD/tuần. “Ảnh hưởng này gây ra cho ngành bán lẻ, thuế và các đơn vị tư nhân khác có liên quan”, báo cáo viết. Khoảng 1 triệu người sẽ không được nhận các khoản tiền định kỳ khi Chính phủ Mỹ đóng cửa.

Ngoại trừ những bộ phận thiết yếu nhất, hầu hết công sở trong mọi bộ ngành đều phải đóng cửa. Cụ thể có gần 800.000 nhân viên liên bang bị buộc phải nghỉ làm không ăn lương. Bên cạnh đó hơn 1 triệu nhân viên bị hoãn trả lương, chưa kể nhân viên hợp đồng và các nhà thầu. Tất cả công viên quốc gia và nhiều điểm tham quan nổi tiếng khác như tượng Nữ thần Tự do, Viện Smithsonian hay các đài tưởng niệm đều sẽ đóng cửa, ảnh hưởng nặng nề đến du lịch. Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) sẽ cho nghỉ việc gần như toàn bộ nhân viên trong khi các chương trình nghiên cứu khoa học và y tế sẽ bị trì hoãn. Bộ Tư pháp thông báo đình chỉ hầu hết các vụ án dân sự nhưng vẫn thụ lý các vụ hình sự. Các hoạt động cho vay hỗ trợ người thu nhập thấp hay hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ đều đình trệ.

Bên cạnh đó, luật quy định các ngành thiết yếu như kiểm soát không lưu, an ninh, quân đội, bưu chính, an toàn thực phẩm, cấp cứu và chữa bệnh vẫn duy trì hoạt động bình thường nhưng các nhân viên có nguy cơ bị chậm lương. Lầu Năm Góc khẳng định các hoạt động quân sự của Mỹ tại các khu vực xung yếu sẽ duy trì bình thường, nhưng vẫn bị mất thể diện và uy tín trước mắt đồng minh và thế giới. Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis thừa nhận việc chính phủ nước này đóng cửa sẽ ảnh hưởng đến rất nhiều hoạt động quân sự, trong đó có huấn luyện, bảo dưỡng và tình báo.

“Các hoạt động bảo trì bảo dưỡng của chúng tôi gần như chắc chắn phải dừng lại... Hơn 50% lực lượng lao động dân sự phải nghỉ làm... Chúng tôi thực hiện rất nhiều chiến dịch tình báo trên toàn cầu, và chúng rất tốn tiền, những hoạt động đó hiển nhiên sẽ phải ngừng lại”.

Năm tài khóa 2018 bắt đầu từ ngày 1-10. Việc Quốc hội Mỹ không thể thống nhất về chi tiêu của chính phủ trong năm tài khóa mới khiến chính phủ đang phải hoạt động bằng hàng loạt biện pháp tạm thời với mức chi tiêu bằng năm trước.

Dù Chính phủ Mỹ đang đóng cửa nhưng Thượng viện vẫn tiếp tục đàm phán để sớm tìm ra giải pháp. Nếu được giải quyết, Chính phủ Mỹ có thể sẽ mở cửa trở lại ngay trong cuối tuần.

LONG TẤN tổng hợp