Chưa có cửa hòa bình ở Syria

Cuộc đàm phán tại Lausanne, Thụy Sĩ hôm 15-10 vừa qua giữa Nga, Hoa Kỳ và một số cường quốc trong khu vực về tình hình Syria đã không đem lại kết quả như mong muốn. Các bên tham gia không đạt được thỏa thuận về các bước liên quan tới việc khôi phục lệnh ngừng bắn tại Syria.

Binh sĩ Chính phủ Syria tuần tra tại Suleiman al-Halabi, khu vực ngoại ô Aleppo ngày 30-9.  Nguồn: AFP/TTXVN

Đây là cuộc đàm phán đầu tiên về Syria kể từ khi Mỹ tạm dừng đàm phán song phương với Nga về thỏa thuận ngừng bắn ở Syria hồi đầu tháng 10 vừa qua. Không chỉ có Nga và Mỹ - 2 cường quốc lớn nhất đang đứng về hai phía của cuộc xung đột, mà giờ càng có thêm nhiều quốc gia can thiệp vào tình hình Syria, đặc biệt tại thành phố chiến lược Aleppo. Chính vì vậy, việc thu hẹp khoảng cách giữa các bên hiện là một thách thức không nhỏ khi mỗi nước đều theo đuổi những toan tính của riêng mình.

Trước đó, phía Mỹ tuyên bố mục tiêu của cuộc gặp là đạt được thỏa thuận để Nga và Syria ngừng ném bom Aleppo nhằm cung cấp viện trợ cho khoảng 250.000 người dân đang bị mắc kẹt tại đây.

Thành phố Aleppo, nằm gần biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ và từng có đến 2,3 triệu dân, đã bị tàn phá nặng nề trong các đợt giao tranh từ cuối tháng 9, sau khi quân đội Chính phủ Syria tiến hành các chiến dịch quân sự nhằm tái chiếm các khu vực của lực lượng nổi dậy. Sau đó, phía Mỹ tuyên bố hủy các cuộc đàm phán với Nga về lệnh ngừng bắn ở Syria. Mỹ và Pháp cáo buộc Nga và Syria phải chịu trách nhiệm cho vụ ném bom trúng các bệnh viện ở Syria. Tuy nhiên, Nga và Syria phủ nhận cáo buộc trên và khẳng định chỉ nhắm vào lực lượng nổi dậy.

Việc các bên không đưa ra được bất cứ một kết quả cụ thể nào tại cuộc họp tại Lausanne cho thấy những thách thức của quốc tế tìm kiếm một con đường hòa bình để giải quyết cuộc xung đột đã cướp đi mạng sống của 500.000 người, góp phần làm trầm trọng cuộc khủng hoảng tị nạn tồi tệ nhất tại châu Âu kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ 2 và tạo ra khoảng trống lợi thế để nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng mở rộng ảnh hưởng. Theo giới quan sát, thực tế cuộc xung đột tại Syria hiện không đơn thuần chỉ là cuộc nội chiến giữa các bên tại Syria mà còn là xung đột lợi ích giữa các cường quốc liên quan. 

Không đạt được thỏa thuận tại cuộc đàm phán, các nước phương Tây tiếp tục tìm cách gia tăng các biện pháp trừng phạt  kinh tế Nga và Syria vì cuộc khủng hoảng Aleppo. Ngoại trưởng Mỹ Kerry cáo buộc rằng dù Nga tuyên bố chiến đấu chống khủng bố tại Syria nhưng 80-85% các vụ không kích của Matxcơva đều nhắm đến phe chống đối chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Ngoài ra Anh, Pháp với sự ủng hộ của Đức cũng muốn thúc đẩy các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với khoảng 20 người Syria tình nghi liên quan trực tiếp đến các cuộc tấn công vào thường dân. Các biện pháp trừng phạt bao gồm cấm vận dầu mỏ và vũ khí và một lệnh cấm giao dịch với ngân hàng trung ương Syria.

Nhắc đến những trừng phạt phương Tây áp đặt với Nga, Tổng thống Putin cho rằng lệnh trừng phạt Nga là phản tác dụng và Nga cũng chưa có ý định giảm các biện pháp trả đũa của mình. Theo ông Putin, các nước áp đặt lệnh trừng phạt chống Nga liên quan đến các sự kiện ở Đông Nam Ukraine hay thậm chí ở Syria sẽ không bao giờ đạt được mục tiêu. Trong bối cảnh Mỹ và Anh cân nhắc các lệnh trừng phạt mới, Tổng thống Putin cũng cho biết hiện Nga chưa áp đặt các biện pháp trả đũa mới đối với các nước phương Tây, nhưng không loại trừ khả năng trong tương lai có những hành động tương tự.

Tiến trình hòa bình ở Syria ngày càng mờ mịt, trong khi căng thẳng giữa Nga và Mỹ càng leo thang làm dấy lên lo ngại nguy cơ đối đầu quân sự giữa các bên. Một quan chức cấp cao không nêu tên của Nga cho biết, Matxcơva không loại trừ khả năng liên quân do Mỹ đứng đầu sẽ tấn công quân đội Nga ở Syria. Quan chức này cảnh báo về nguy cơ đối đầu trực diện giữa 2 đối thủ thời Chiến tranh lạnh trong lúc chiến dịch tái chiếm thành phố Aleppo của Chính phủ Syria vẫn đang diễn ra. Hiện các bên đang đẩy mạnh các biện pháp quân sự. Bloomberg dẫn lời một quan chức Mỹ không nêu tên cho biết phía Mỹ đang tìm cách cung cấp thêm vũ khí cho quân nổi dậy ở Syria thông qua các đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê Út. Truyền thông Nga cũng đưa tin trong mấy ngày qua hải quân Nga đã liên tiếp điều động các tàu tên lửa cỡ nhỏ nhưng có sức tấn công mạnh thuộc Hạm đội Biển Đen tới gia nhập nhóm tác chiến của hạm đội này đang đồn trú ở Địa Trung Hải, giáp với bờ biển Syria.

NGUYỄN TẤN tổng hợp