Có phải Iran âm mưu khủng bố Saudi Arabia ?

Căng thẳng giữa Saudi Arabia với Iran càng gia tăng khi mới đây quốc gia này đã bắt 3 thành viên của Lực lượng Vệ binh cách mạng Iran với nghi vấn đang âm mưu khủng bố lãnh thổ nước này.

Cố vấn cao cấp của lãnh đạo tinh thần tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, ông Ali Akbar Velayati.

Bộ Thông tin Saudi Arabia cho biết, Hải quân nước này đã bắt giữ và thẩm vấn 3 thành viên của Lực lượng Vệ binh cách mạng Iran trên một chiếc tàu chở đầy thuốc nổ và dường như đang âm mưu tiến hành một vụ tấn công khủng bố trong lãnh hải Saudi Arabia. Vụ việc mới này đã “đổ thêm dầu vào lửa” đẩy cuộc khủng hoảng xung đột kéo dài hơn 3 thập kỷ qua giữa Saudi Arabia và Iran càng thêm “nóng” hơn. Vụ việc mới này, cùng với những mâu thuẫn nội tại đã diễn ra nếu không được giải quyết êm thấm có nguy cơ sẽ trở thành ngòi nổ mới cho cuộc chiến tranh. Cả Iran và Saudi Arabia đều hiểu rằng, nếu kịch bản này xảy ra sẽ gây ra “phong ba bão táp” không chỉ cho Iran và Saudi Arabia mà các nước láng giềng trong khu vực cũng như nền kinh tế toàn cầu.

Thực tế, cuộc xung đột hiện nay giữa Iran và Saudi Arabia bắt đầu từ cuộc cách mạng Hồi giáo dẫn tới sự sụp đổ của chính quyền thân Mỹ tại Iran năm 1979 và sự lên ngôi của chính quyền người Hồi giáo theo dòng Shiite. Nhưng nếu xét về nguồn gốc sâu xa, hai cường quốc tại Trung Đông này luôn ở thế đối đầu trong cuộc chạy đua nhằm giành quyền bá chủ khu vực và mỗi bên đều coi mình là “người bảo vệ” của hai dòng Hồi giáo lớn tại khu vực” là Sunni và Shiite. Trong đó, Iran do người Hồi giáo dòng Shiite lãnh đạo và Saudi Arabia do người Sunni lãnh đạo. Hai nước này cũng không còn duy trì các mối quan hệ ngoại giao từ đầu năm ngoái.

Bên cạnh đó, các nhân tố bên ngoài mà điển hình là vai trò của Mỹ, cuộc chiến mượn danh của Saudi Arabia và Iran tại Yemen, cuộc khủng hoảng Syria, Iraq hay cuộc cạnh tranh trên thị trường dầu mỏ... cũng tác động không nhỏ tới mối quan hệ thất thường  giữa hai nước.

Sau khi xảy ra vụ việc trên, Iran đã ngay lập tức bác bỏ những tuyên bố của Saudi Arabia về việc bắt giữ 3 thành viên của Lực lượng Vệ binh cách mạng Iran, đồng thời cáo buộc Hải quân Saudi Arabia sát hại một ngư dân nước này. Theo Bộ Nội vụ Iran, danh tính 3 đối tượng bị bắt đã được xác định và tất cả đều là ngư dân đến từ thành phố cảng miền Nam Bouchehr. Khi bị lực lượng bảo vệ bờ biển Saudi Arabia bắt giữ, những người này đang thực hiện hoạt động đánh bắt cá và không có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy họ là những quân nhân.

Trong một động thái liên quan, Lực lượng Vệ binh cách mạng Iran nhiều lần cáo buộc Saudi Arabia “can dự” vào vụ tấn công khủng bố hôm 7-6 vừa qua ở thủ đô Tehran, làm 17 người chết. Đây cũng là vụ tấn công đầu tiên mà nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng nhận trách nhiệm tại nước này. Những vụ tấn công này nhằm vào hai vị trí có biểu tượng cao tại Iran, trong đó có lăng Khomeinay, người sáng lập nước Cộng hòa Hồi giáo Iran và Quốc hội nước này. Những căng thẳng này đã khiến cộng đồng quốc tế lo ngại.

Trong một diễn biến liên quan, Cố vấn cao cấp của lãnh đạo tinh thần tối cao Iran, ông Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố, Tehran sẽ không tha thứ cho các chính sách “nóng nảy” của chính quyền Riyadh. Các vấn đề quan trọng trong nước và khu vực mà Saudi Arabia đang phải đối phó trong những năm gần đây là thể hiện của sự thiếu kiến thức và kinh nghiệm của các nhà lãnh đạo cao cấp chính phủ và Bộ Ngoại giao của nước này. Đặc biệt, ông Velayati nhấn mạnh rằng hiện nay, Saudi Arabia không có khả năng duy trì tình hình an ninh của nước này và giải quyết vấn đề căng thẳng ngoại giao ở vùng Vịnh, đồng thời nước này cũng không thể đe dọa đối với Iran.

Trong một phát biểu mới đây, đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Liên minh châu Âu (EU) Federica Mogherini cũng thừa nhận nguy cơ cuộc khủng hoảng trở nên tồi tệ hơn, đồng thời khẳng định: “Đây là một thực tế không thể phủ nhận, dù hiện nay tất cả các tác nhân trong khu vực đều đang nỗ lực nhằm tìm ra giải pháp cho những căng thẳng này”.

Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cáo buộc Iran đang tìm cách trở thành “bá chủ” khu vực Trung Đông, gây ảnh hưởng đến các đồng minh của Mỹ như Saudi Arabia, đồng thời cho biết chính sách của Mỹ là đẩy lùi ý định bá chủ này và ủng hộ một cuộc chuyển giao quyền lực hòa bình ở Iran. Ông Tillerson thậm chí còn nêu khả năng áp đặt trừng phạt đối với toàn bộ Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo (IRGC, quân đội chính quy của Iran).

Mặc dù chưa có chứng cứ xác thực Iran có chủ mưu khủng bố Saudi Arabia hay không nhưng những căng thẳng giữa hai quốc gia này đã thật sự gia tăng. Nguy cơ một cuộc chiến có thể xảy ra nếu Tehran và Riyadh thiếu kiềm chế trong đối ngoại.

HN tổng hợp