Cù cưa Brexit và nỗi khổ của bà May

Thủ tướng Anh Theresa May cam kết sẽ trình Hạ viện Anh bỏ phiếu thỏa thuận rời khỏi EU vào ngày 12-3 và đảm bảo Brexit diễn ra vào đúng hạn chót 29-3. Tuy nhiên bà cũng đang cân nhắc một kế hoạch có thể lùi thời hạn Brexit tối đa 2 tháng, đến tháng 5-2019, nếu không kịp thỏa thuận ở Hạ viện.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker và Thủ tướng Anh Theresa May đã có buổi làm việc hôm 20-2 tại Brussels. Nguồn: BBC

Ngày 24-2, phát biểu trước Hạ viện, bà May cho biết cuộc bỏ phiếu về thỏa thuận Anh rút khỏi EU vào tuần này bị hoãn lại vì nhóm đàm phán của bà đã và sẽ tiếp tục có những cuộc thương lượng tại Bỉ để bảo đảm rằng những thay đổi mà các nghị sĩ cho rằng cần thiết, sẽ được thông qua. Bà khẳng định các cuộc đàm phán Brexit với EU có tiến triển và nhóm của bà sẽ trở lại Brussels vào ngày 26-2.

Thất bại trong cuộc bỏ phiếu ngày 14-2 nên cho tới nay Thủ tướng May vẫn chưa thể có được sự đồng thuận của đa số nghị sĩ với chương trình hành động của mình. Điểm mấu chốt của bế tắc là điều khoản “rào chắn”. Điều khoản này nhằm duy trì đường biên giới mở giữa vùng Bắc Ireland (thuộc Anh) với nước Cộng hòa Ireland (thuộc EU) thời hậu Brexit nếu hai bên chưa đạt thỏa thuận thương mại song phương. Đảng Hợp nhất Dân chủ (DUP) ở Bắc Ireland không ủng hộ vì điều khoản này đồng nghĩa với việc Anh tiếp tục ở lại liên minh thuế quan của EU. Vì vậy, họ nỗ lực loại bỏ điều khoản này khỏi “thỏa thuận ly hôn”. Trong khi đó, Công đảng đối lập cho biết sẽ chỉ ủng hộ thỏa thuận của chính phủ nếu Thủ tướng May đưa ra 5 cam kết pháp lý, trong đó có việc tham gia liên minh thuế quan chung. Các bất đồng đã dẫn tới việc gần sát ngày phải “ra đi” nhưng thỏa thuận của bà May vẫn chưa nhận được đủ số phiếu cần thiết. Vậy nên, bà May mới thử đưa ra các thay đổi đối với điều khoản “rào chắn”, sau đó lấy ý kiến của các nghị sĩ với hy vọng sẽ có một kết quả suôn sẻ như đã từng đạt được hôm 30-1. Dù chỉ mang tính biểu tượng, nhưng nếu thành công, cuộc bỏ phiếu sẽ tiếp thêm động lực cho Thủ tướng Theresa May bước vào đàm phán lại nội dung thỏa thuận Brexit với EU trước ngày 29-3.

Hôm 20-2, Thủ tướng Anh Theresa May cũng đã có cuộc gặp Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker nhằm tìm cách tháo gỡ những bế tắc hiện tại trong tiến trình Brexit. Buổi làm việc “mang tính xây dựng” và dự định sẽ gặp lại nhau trước cuối tháng này để đánh giá tiến trình đàm phán về việc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu.

Tuy nhiên, Liên minh châu Âu và bản thân ông Chủ tịch Ủy ban châu Âu đã không ít lần bày tỏ bi quan về cuộc gặp lần 2 này giữa ông và nhà lãnh đạo Anh. Người phát ngôn Ủy ban châu Âu Margaritis Schinas thậm chí đã nói rằng, Liên minh châu Âu đã sẵn sàng cho kịch bản xấu nhất là Anh rời khỏi Liên minh châu Âu mà không có thỏa thuận nào.

Không chỉ áp lực từ đối ngoại, Thủ tướng Theresa May còn bị căng thẳng do bất đồng trong nội bộ chính phủ. Theo Guardian, một số nhân vật cấp cao trong Chính phủ Anh cho hay, họ muốn Thủ tướng rút lui ngay sau khi giai đoạn đầu của các cuộc thương thuyết Anh rời EU kết thúc. Nếu không, nhà nữ lãnh đạo này có thể bị đánh bại trong một cuộc bỏ phiếu không tín nhiệm vào cuối năm.

Bà May muốn giữ chức Thủ tướng đủ lâu để đảm bảo một di sản chính trị sau các cuộc thương thuyết cam go về Brexit. Tuy nhiên, một số bộ trưởng cho rằng nữ Thủ tướng nên công bố lịch trình ra đi sau khi kết quả bầu cử địa phương được công bố, mở đường cho một cuộc đua tranh vào ghế lãnh đạo đảng Bảo thủ vào mùa hè.

Những người ủng hộ Anh rời EU trong nội các nước này muốn thấy một lãnh đạo mới nắm quyền khi các cuộc đàm phán với EU bước sang giai đoạn mới. Bà May từng cam kết các nghị sĩ sẽ giữ vai trò tích cực hơn các nhà cố vấn trong giai đoạn thương thuyết Brexit mới.

NGUYỄN TẤN tổng hợp