Cuộc chiến thương mại từ thuế quan

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa chính thức ký sắc lệnh áp thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc.

Các hãng xe chọn Mexico để sản xuất nhiều trong số các mẫu xe có mức giá phải chăng nhất của thương hiệu, như Ford với mẫu bán tải Maverick. Ảnh: Reuters

Theo sắc lệnh được Tổng thống Trump ký hôm 1-2, Mỹ sẽ áp thuế ở mức 25% đối với hầu hết các loại hàng hóa từ Canada và Mexico, đồng thời đánh thuế 10% đối với dầu xuất khẩu của Canada và nhiều mặt hàng của Trung Quốc. Các mức thuế mới dự kiến có hiệu lực từ ngày 4-2 tới và gần như không có cơ hội để các bên thảo luận, đàm phán về quyết định này.

Nguyên nhân là các nước này không ngăn chặn được hoạt động buôn lậu fentanyl vào Mỹ. Các thành viên Hội đồng Cố vấn kinh tế của ông Trump lý giải thuế nhập khẩu diện rộng sẽ không gây ra lạm phát, do USD tăng giá, khiến hàng nhập khẩu rẻ đi. Họ cũng tin rằng việc giảm thuế trong nước và quy định hành chính giúp GDP Mỹ tăng vọt và thâm hụt co lại.

Những người ủng hộ kế hoạch đánh thuế của ông Trump cho rằng thuế quan có thể gây ra lạm phát nhưng giải quyết được vấn đề an ninh quốc gia. Các ý kiến phản đối cho rằng, đây là một canh bạc rủi ro, có thể phản tác dụng đối với người tiêu dùng và nền kinh tế Mỹ.

Truyền thông Mỹ cùng ngày dẫn lời cựu Bộ trưởng Tài chính Larry Summers cho rằng chiến lược thuế quan của ông Trump là kỳ lạ và nguy hiểm: “Việc thực hiện chiến thuật áp thuế này có thể khiến các nước muốn tách rời khỏi Mỹ. Tôi không hiểu tại sao chiến thuật thương mại này lại là một chiến thuật tốt. Nếu sử dụng chiến thuật này, tôi cũng không hiểu tại sao lại cứng rắn với Canada và Mexico hơn là với Trung Quốc”.

Quyết định của ông Trump đã gây ra phản ứng tiêu cực từ phía Canada và Mexico. Lãnh đạo hai nước và chính quyền địa phương đều thể hiện sự thất vọng khi Mỹ áp thuế ở mức quá cao, cho rằng ông Trump đã xây dựng bức tường nhằm vào các đồng minh và đối tác quan trọng nhất của mình. Lãnh đạo Canada và Mexico cũng tuyên bố về khả năng áp thuế trả đũa nhưng chưa có thông tin cụ thể.

Tuy nhiên, sắc lệnh của Tổng thống Trump bao gồm cả điều khoản “đáp trả”, tức là nếu 1 trong 3 nước áp thuế trả đũa đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, nước này sẽ tiếp tục tăng thuế sẽ buộc các nước sẽ phải cân nhắc thận trọng. Quyết định áp thuế của ông Trump sẽ đẩy quan hệ thương mại giữa Mỹ và các đối tác hàng đầu rơi vào căng thẳng, thậm chí là nguy cơ nổi ra các cuộc chiến thương mại mới.

Trong báo cáo công bố ngày 31-1, tổ chức phi lợi nhuận Tax Foundation ước tính thu thuế của Mỹ sẽ tăng thêm 1.200 tỉ USD giai đoạn 2025-2034. Tháng trước, trong thư gửi các nhà hoạch định chính sách, Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) cũng cho biết thuế nhập khẩu áp dụng từ đầu tháng 2 có thể giúp ngân sách tăng 140 tỉ USD năm nay. Tính chung giai đoạn 2025-2035, ngân sách Mỹ có thêm 1.500 tỉ USD.

Tuy nhiên, phần lớn nhà kinh tế học không đồng ý với Tổng thống Mỹ. Nhiều người khẳng định chính sách thuế này của ông Trump sẽ làm tăng lạm phát, kéo tụt tăng trưởng, làm tổn thương người lao động Mỹ và khiến người tiêu dùng trong nước chịu hậu quả.

“Gần như tất cả nhà kinh tế học cho rằng tác động từ thuế nhập khẩu với Mỹ và thế giới là rất tồi tệ. Chúng chắc chắn gây ra lạm phát”, Joseph Stiglitz - nhà kinh tế học từng được giải Nobel Kinh tế cho biết.

Marcus Noland - Phó giám đốc Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cũng cho rằng áp thuế nhập khẩu kìm hãm tăng trưởng kinh tế Mỹ, khiến lạm phát tăng tốc. Những ảnh hưởng này càng nhân lên nếu các quốc gia khác trả đũa.

“Không có ai chiến thắng trong chiến tranh thương mại hay thuế nhập khẩu”, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ khẳng định.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, khi ông Trump áp thuế nhập khẩu với hàng trăm tỉ USD hàng hóa Trung Quốc, nước này đã trả đũa bằng cách tương tự, đồng thời dừng mua nhiều nông sản Mỹ. Việc này khiến các nông dân Mỹ thiệt hại. Marcus Noland dự báo việc ông Trump lặp lại điều này với Bắc Kinh, nông dân Mỹ một lần nữa chịu hậu quả.

NGUYỄN TẤN tổng hợp