Cuộc đua giành chiếc ghế lãnh đạo WTO

Căng thẳng địa chính trị, mà chủ yếu giữa Mỹ và Trung Quốc, có thể gia tăng qua việc tranh giành chiếc ghế tổng giám đốc WTO.

Ba gương mặt sáng giá cho ghế tổng giám đốc WTO (từ trái sang) là cựu Ngoại trưởng Kenya Amina Mohamed, cựu Bộ trưởng Thương mại New Zealand Tim Groser và Đại diện Thương mại EU Phil Hogan.

Việc Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Roberto Azevêdo bất ngờ tuyên bố từ chức từ ngày 31-8, sớm một năm so với dự định. Hành động này của ông Roberto Azevêdo để lại khoảng trống lãnh đạo WTO ngay thời điểm khó khăn đối với nền kinh tế thế giới, khi căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc dâng cao.

Thế giới hiện đang tập trung sự quan tâm vào các ứng cử viên cho chức Tổng Giám đốc WTO kế tiếp là ai. Các đối thủ nặng ký như Mỹ, Trung Quốc và EU chắc chắn sẽ đưa ra ứng viên phù hợp với yêu cầu của mình.

Tạp chí Nikkei Asian Review đưa tin, Bắc Kinh dường như đang ủng hộ cựu Ngoại trưởng Kenya Amina Mohamed làm tổng giám đốc tiếp theo của WTO. Trong khi đó, Washington được cho đang nghiêng về phía cựu Bộ trưởng Thương mại New Zealand Tim Groser.

Nếu chiến thắng, bà Mohamed, người giành được nhiều lời khen ngợi về các kỹ năng xây dựng đồng thuận, sẽ là người phụ nữ đầu tiên và cũng là người châu Phi đầu tiên nắm quyền lãnh đạo WTO. Tài đàm phán của bà đã được thể hiện rõ khi bà chủ trì một cuộc họp cấp bộ trưởng của tổ chức vào năm 2015.

Lý do bà Mohamed nhận được sự hậu thuẫn của Bắc Kinh là, đất nước của bà cũng như các quốc gia châu Phi khác đang được Trung Quốc, thông qua các ngân hàng và doanh nghiệp quốc doanh, đầu tư mạnh tay vào nhiều dự án phát triển cơ sở hạ tầng và khai thác tài nguyên.

Bên trong WTO, Trung Quốc tự nhận là nước đại diện cho thế giới đang phát triển. Theo một số nhà quan sát, Bắc Kinh tin các quy tắc thương mại đầy hứa hẹn, có lợi cho những quốc gia đang phát triển sẽ giúp ứng cử viên yêu thích của họ giành được sự ủng hộ.

Ngược lại, ông Groser, cựu Đại sứ New Zealand tại Mỹ và từng bày tỏ quan ngại sâu sắc về sự trỗi dậy của Trung Quốc, lại có quan điểm tương đồng hơn với Washington. Nếu ông Groser được Mỹ hậu thuẫn chiến thắng, ông nhiều khả năng sẽ thúc đẩy các cải cách WTO tương thích với chương trình nghị sự của Washington.

Cho tới nay, WTO đã trải qua 6 đời tổng giám đốc. Bốn tổng giám đốc được bổ nhiệm gần đây nhất là sự luân phiên thay đổi giữa các ứng viên đến từ những nước đang phát triển và các quốc gia phát triển. Do ông Azevedo đến từ Brazil, nên người kế nhiệm ông khả năng cao sẽ là một gương mặt đại diện cho các nước phát triển.

Ông Groser sẽ phù hợp trong trường hợp này. Tuy nhiên, Liên minh châu Âu (EU) dường như đang nhắm đến một ứng cử viên khác, vì nhóm không tán thành các cải cách WTO do Mỹ đề xuất. Hiện cũng có nhiều ý kiến đề cử Đại diện Thương mại EU Phil Hogan vào ghế Tổng giám đốc WTO. Theo truyền thông Ireland, quê nhà của ông Hogan, chính khách này cũng quan tâm đến vai trò đó.

Theo kế hoạch, hội nghị WTO với sự tham dự của bộ trưởng thương mại các quốc gia thành viên được tổ chức 6 năm/lần sẽ diễn ra ở Kazakhstan vào tháng 6-2020. Tuy nhiên, hội nghị quan trọng hàng đầu đối với thương mại toàn cầu này bị hoãn lại vì đại dịch COVID-19 và nhiều khả năng sẽ được tổ chức vào tháng 6 năm tới. Các nhà quan sát kỳ vọng rằng, hội nghị này tạo ra động lực cần thiết để khép lại mọi tranh chấp và mở ra thời kỳ mới hậu COVID-19.

Tuy nhiên, cuộc đấu Mỹ - Trung trong việc chọn ra người đứng đầu mới của WTO có thể khiến hội nghị không đi đến kết quả nào. Đó sẽ là trường hợp xấu nhất đối với WTO - tổ chức cần được cải cách và hoạch định một tương lai mới, theo Politico.

NGUYỄN TẤN tổng hợp