Cựu Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra bị yêu cầu bồi thường lớn

Cựu Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra là nữ thủ tướng đầu tiên của nước này. Tháng 8-2011, bà được Quốc hội Thái Lan bầu làm thủ tướng. Trong suốt thời gian làm thủ tướng, bà Yingluck Shinawatra đã thực hiện nhiều chính sách cải tổ nội các và lãnh đạo đất nước Thái Lan có nhiều khởi sắc. Tuy nhiên, cựu nữ thủ tướng này lại vướng vào vụ bê bối tài chính trong một chương trình trợ cấp gạo của chính phủ.

Cựu Thủ tướng Yingluck Shinawatra (giữa) tới Tòa án tối cao ở Bangkok. Nguồn: Reuters/TTXVN

Chương trình thu mua gạo là một nội dung chủ đạo trong chiến dịch tranh cử năm 2011 của bà Yingluck Shinawatra và đảng Pheu Thai của bà với tuyên bố sẽ giúp cải thiện thu nhập của đại đa số người dân Thái Lan. Theo chương trình này, Chính phủ Thái Lan sẽ mua tất cả lúa gạo của nông dân sản xuất ra theo giá cao hơn giá thị trường và đưa về dự trữ tại các kho chứa của nhà nước trên toàn quốc. Tuy nhiên, việc tính toán thời điểm áp dụng chính sách trợ giá lúa gạo của Thái Lan là một sai lầm lớn. Chính phủ thu mua gạo của nông dân với mức 15.000 baht/tấn, trong khi giá thị trường chỉ có 9.000 baht/tấn. Tính đến thời điểm tháng 5-2014, chính phủ của Thủ tướng Yingluck Shinawatra đã chi tổng cộng 990 tỉ baht cho chương trình này và ngân sách đã thiệt hại khoảng 510 tỉ baht. Do thực hiện chương trình trợ giá lúa gạo, nên diện tích trồng lúa được mở rộng nhanh chóng, sản lượng gạo tăng mạnh, trong khi chính phủ chỉ có thể bán một lượng nhỏ gạo thu mua, gây thiệt hại nặng cho ngân sách, trong đó có cả chi phí cho việc dự trữ gạo. Trong giai đoạn này, giá gạo thế giới giảm từ mức cao nhất là hơn 1.000 USD/tấn vào năm 2008 xuống còn khoảng 390 USD/tấn. Với một lượng gạo dự trữ khổng lồ, Chính phủ Thái Lan không thể bán được với mức giá gần với giá mua vào.

Sau khi bị lật đổ vào tháng 5-2014, cựu Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra đã đối mặt với một loạt thách thức về mặt pháp lý, trong đó có lệnh cấm hoạt động chính trị và các phiên xét xử của tòa án xoay quanh cáo buộc bà thiếu trách nhiệm trong việc chỉ đạo thực hiện chương trình thu mua gạo của nông dân, gây thiệt hại lớn về tài chính của nhà nước.

Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-ocha đã thành lập Ủy ban điều tra về chương trình trợ giá gạo của chính phủ tiền nhiệm của cựu Thủ tướng Yingluck Shinawatra do ông Jirachai Moonthongroy, Phó Thư ký thường trực Phủ Thủ tướng Thái Lan, đứng đầu và đóng vai trò chính trong ủy ban này là Vụ Kiểm toán nội bộ - Tổng hợp Bộ Tài chính Thái Lan. Theo báo cáo của ủy ban này, bà Yingluck Shinawatra đã lơ là trách nhiệm dẫn đến các thất thoát tài chính nghiêm trọng. Bà bị cáo buộc theo Điều 157 Bộ luật Hình sự Thái Lan và không hoàn thành nhiệm vụ của quan chức nhà nước theo Luật chống tham nhũng do đã không ngăn chặn được các hành động tham nhũng trong chương trình trợ giá gạo. Báo cáo của ủy ban đã chỉ ra ba sai lầm của chương trình trợ giá gạo. Thứ nhất, chính sách này cho phép nông dân bán gạo cho chính phủ không hạn định số lượng và với mức giá cao hơn giá thị trường. Thứ hai, nhiều hiệp định bán gạo cấp chính phủ được thông báo đã không tồn tại. Thứ ba, chính phủ của bà Yingluck đã không cho ngừng chương trình dù đã có nhiều cảnh báo từ các cơ quan chống tham nhũng.

Mới đây, trong buổi lấy lời khai ở Tòa xét xử các nhân vật giữ vị trí chính trị của Tòa án Tối cao, ông Jirachai Moonthongroy, Phó Thư ký thường trực Phủ Thủ tướng Thái Lan, đã đưa ra yêu cầu buộc cựu Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra phải bồi thường 286,64 tỉ baht (khoảng 8 tỉ USD) cho các thất thoát do chương trình trợ giá gạo mà chính phủ của bà đã triển khai.

TRUNG HƯNG tổng hợp