Hệ lụy khó lường khi không khí bị ô nhiễm

WHO cho rằng, hầu hết người dân trên thế giới đang hít thở không khí không an toàn, với nhiều hệ lụy khó lường.

Ảnh: Jakontrust.com

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khoảng 99% dân số toàn cầu tiếp xúc với không khí không đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của tổ chức này, tại một số thời điểm. Cơ quan y tế của Liên Hiệp Quốc ước tính rằng, không khí ô nhiễm chứa đầy khí độc hoặc các hạt nhỏ vô hình xâm nhập vào cơ thể con người, cướp đi sinh mạng của 7 triệu người mỗi năm.

Các chất gây ô nhiễm không khí thường đến từ việc đốt cháy những thứ như than, khí đốt tự nhiên, dầu diesel và xăng để sản xuất điện và phục vụ vận tải, hoặc do cháy rừng, cũng như từ hoạt động nông nghiệp... 

Theo một báo cáo gần đây, ô nhiễm không khí là yếu tố nguy cơ lớn thứ hai gây tử vong sớm trên toàn cầu, sau huyết áp cao. Tiếp xúc với không khí ô nhiễm trong thời gian ngắn có thể gây ra các cơn hen suyễn và làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ, đặc biệt là ở người cao tuổi hoặc những người có vấn đề về sức khỏe. 

Việc tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim và phổi có khả năng dẫn đến tử vong, bao gồm bệnh tim, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và nhiễm trùng phổi.

Anh Pakaphol Asavakomolnant, ở thành phố Bangkok, Thái Lan, chia sẻ: “Đối với tôi, điều khá dễ nhận thấy là tôi thường xuyên bị ốm hơn trong những ngày không khí bị ô nhiễm nặng. Tôi bị đau họng, khi tôi đi làm vào buổi sáng mà quên đeo khẩu trang. Điều đó ảnh hưởng khá nhiều đến sức khỏe của tôi”.

Còn tại Ấn Độ, lúc cao điểm ô nhiễm hít thở không khí ở New Delhi giống như hút 20 điếu thuốc/ngày. Chỉ số chất lượng không khí ở Vùng thủ đô Ấn Độ ở mức 340 trên thang điểm 500, tương đương mức “độc hại”. Chính không khí bị ô nhiễm nên số ca nhập viện liên quan đến các bệnh về hô hấp tăng mạnh ở các bệnh viện trong thành phố.

Một nghiên cứu mới của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc WHO cho thấy ô nhiễm không khí đã gây ra hơn 1.100 ca ung thư biểu mô tuyến phổi mỗi năm tại Anh, loại phổ biến nhất trong bốn dạng ung thư phổi chính.

Nghiên cứu công bố trên tạp chí Lancet Respiratory Medicine chỉ ra rằng vào năm 2022, khoảng 515 nam giới và 590 phụ nữ tại Anh mắc ung thư biểu mô tuyến phổi do tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Tỷ lệ mắc bệnh do nguyên nhân này tại Anh cũng cao hơn so với Mỹ và Canada, đồng thời cao gấp bốn lần so với Phần Lan - quốc gia có tỷ lệ thấp nhất ở Bắc Âu.

Đáng quan ngại, ô nhiễm không khí đã tác động xấu đến sức khỏe trẻ em. Bà Eliane Luthi, thuộc Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF), cho biết: “Nhiều trẻ em sống trong cảnh nghèo đói, gia đình không đủ khả năng mua bếp nấu không gây ô nhiễm, không đủ khả năng mua khẩu trang, không đủ khả năng mua máy lọc không khí. Chúng là những đứa trẻ đang phải trả giá cho cuộc khủng hoảng ô nhiễm không khí. Và những đứa trẻ này đang phải trả giá bằng sức khỏe, bằng học vấn và bằng chính tương lai của chúng”.

Một tác hại đáng quan tâm là ô nhiễm không khí có thể gây sinh muộn. Phân tích dữ liệu từ gần 400.000 ca sinh sống tại Australia cho thấy những thai phụ phải tiếp xúc với nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh, cùng với nồng độ cao của các hạt bụi mịn PM2.5 trong không khí có xu hướng sinh con sau tuần thứ 41 (thay vì 40 tuần như bình thường) nhiều hơn so với những người không bị ảnh hưởng bởi các điều kiện này. Việc sinh muộn có thể làm tăng nguy cơ biến chứng liên quan đến em bé quá to, bao gồm chảy máu âm đạo hoặc băng huyết trong khi sinh, cũng như khả năng thai chết lưu hoặc tử vong sau sinh.

Hệ lụy do ô nhiễm không khí gây ra qua lớn so với những gì chúng ta biết. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu gây ô nhiễm không khí do con người ra gây ra vẫn chưa có giải pháp khả thi để khắc phục.

HN tổng hợp