Hỗn loạn ở Afghanistanchưa có lối thoát

Đúng như dự đoán, sau khi chính quyền Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani thất thủ về tay Taliban, tình hình tại quốc gia Tây Nam Á này rơi vào cảnh hỗn loạn.

Đám đông người sơ tán cố lao lên các máy bay, gây ra cảnh hỗn loạn tại sân bay quốc tế ở Kabul. Ảnh: AP

Tối 15-8 (giờ địa phương), Taliban tuyên bố chiếm dinh Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani, giành thắng lợi và kết thúc chiến tranh thì quốc gia này rơi vào cảnh hỗn loạn.

Trước tiên là Tổng thống Ghani cùng hầu hết các quan chức cấp cao chính quyền cũ và nhiều chính trị gia Afghanistan đã rời khỏi nước này bỏ lại người dân phải gánh chịu mọi thống khổ của xung đột giữa hai phe đối lập. Hiện tại, ông Ashraf Ghani cùng Cố vấn an ninh quốc gia Hamdullah Mohib và cựu Chánh văn phòng Tổng thống Fazl Mahmoud Fazli được cho là đã đáp máy bay tới Tajikistan và tiếp đó là tới Oman. Ông Ghani thừa nhận, Taliban đã “giành chiến thắng” và chịu mọi trách nhiệm đối với người dân và quốc gia Tây Nam Á này.

Tiếp sau đó là hàng loạt các quốc gia liên quan như: Anh, Đức, Czech, Ấn Độ, Nhật Bản, Philippines, New Zealand… cũng khẩn trương đưa nhân viên Đại sứ quán và công dân về nước. Đi cùng với đó là cảnh hỗn loạn tháo chạy của hàng nghìn người dân Afghanistan.

Đại sứ quán Nga ở Kabul Nikita Ishenko nhận định: “Sự sụp đổ của chính quyền Afghanistan được thể hiện một cách rõ ràng nhất qua cách cựu Tổng thống Ghani chạy trốn khỏi đất nước cùng bốn chiếc ô tô chất đầy tiền, gắng nhét đầy trực thăng nhưng không vừa và phải bỏ lại một số tiền trên đường băng”.

Thực tế, Mỹ từ sớm đã đưa ra những cảnh báo về khả năng Taliban đánh bại quân đội Afghanistan, tuy nhiên, tình báo Mỹ lại đánh giá sự sụp đổ chỉ có thể xảy ra trong 18 tháng chứ không phải vài tuần. Từ lâu, giới chức Mỹ nhận định: Tình trạng tham nhũng Afghanistan là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của chính quyền Tổng thống Ghani. Cụ thể: Việc chính phủ không trả lương cho nhiều binh sĩ và cảnh sát Afghanistan trong nhiều tháng, tình trạng đào ngũ, những người lính được đưa ra mặt trận mà không có đủ thức ăn và nước uống… Sự tồn tại dai dẳng của những vấn đề đó nên Mỹ không thể chống đỡ cho Afghanistan vĩnh viễn.

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby cho biết, nước này đã triển khai thêm 1.000 binh sĩ đến Kabul để hỗ trợ việc sơ tán công dân và các nhà ngoại giao của nước này ở Afghanistan. Theo ông Kirby: “Mỹ sẽ xem xét nghiêm túc bất kỳ mối đe dọa nào đối với nhiệm vụ này và bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào người dân hoặc vào hoạt động của chúng tôi sẽ bị đáp trả một cách mạnh mẽ”.

Trong khi đó, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) Antonio Guterres kêu gọi thế giới hợp tác “ngăn chặn mối đe dọa khủng bố toàn cầu tại Afghanistan” và đảm bảo rằng các quyền cơ bản của con người phải được tôn trọng. Đồng thời, ông Guterres cũng kêu gọi thông qua đối thoại để thành lập một chính phủ mới tại Afghanistan “thống nhất, bao hàm và đại diện cao, trong đó có sự tham gia đầy đủ, bình đẳng và ý nghĩa của phụ nữ”. Bên cạnh đó, ông Guterres còn nhấn mạnh: “Chúng ta không thể và không được bỏ rơi người dân Afghanistan”.

Trong cuộc họp khẩn mới đây, Hội đồng Bảo an LHQ cũng kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các hành động thù địch và vi phạm nhân quyền, đồng thời kêu gọi tất cả các bên đảm bảo cho phép tiếp cận hỗ trợ nhân đạo khẩn trương, an toàn và không bị cản trở.

Đồng thuận với quan điểm trên, Đại sứ Mỹ tại LHQ Linda Thomas-Greenfield kêu gọi: “Các cuộc tấn công nhằm vào dân thường hoặc các mục tiêu dân sự phải chấm dứt. Các quyền của con người và các quyền tự do cơ bản của tất cả người dân Afghansitan, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em gái và thành viên các nhóm thiểu số, phải được tôn trọng”.

Mặc dù được cộng đồng quốc tế quan tâm lên tiếng nhưng tình hình hỗn loạn ở Afghanistan vẫn tiếp tục diễn ra. Bởi lẽ cùng với việc trả thù phe cánh, Taliban vẫn được xem là tổ chức độc tài, hà khắc như hành quyết công khai, chặt các bộ phận cơ thể, phụ nữ phải mặc Burqa (áo dài che kín mặt và toàn thân), nam giới phải để râu, cấm mọi hình thức giải trí và cấm bé gái đi học… nên tình trạng bạo lực, hỗn loạn ở Afghanistan khó có thể ngăn chặn.

HN tổng hợp