Iran chủ động hạ nhiệt căng thẳng với Mỹ

Mới đây, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif cho biết, Tehran sẽ ưu tiên chính sách ngoại giao nhằm giảm căng thẳng với Mỹ. Đây được xem là động thái hạ nhiệt đầu tiên kể từ sau khi Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt mới nhằm vào nước này.

Lệnh trừng phạt kinh tế mới của Mỹ nhằm vào các cá nhân và tổ chức ở Iran có liên quan tới chương trình tên lửa đạn đạo của nước này.    

Sở dĩ Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt mới nhằm vào Iran bởi vì Washington cho rằng Tehran vẫn tiếp tục thử nghiệm và phát triển tên lửa đạn đạo. Bên cạnh đó, giới chức Mỹ còn cho rằng Iran hậu thuẫn các nhóm khủng bố như Hezbollah và Hamas và hỗ trợ Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Lệnh trừng phạt mới của Mỹ đã áp đặt đối với 18 thực thể và cá nhân Iran với cáo buộc ủng hộ chương trình tên lửa đạn đạo hoặc lực lượng Vệ binh Cộng hòa của Iran. Cụ thể, những cá nhân và tổ chức này đã ủng hộ quân đội hoặc Lực lượng Vệ binh Cộng hòa Iran bằng cách chế tạo máy bay không người lái và các thiết bị quân sự, sản xuất và duy tu các tàu, thuyền cũng như mua bán các thành phần điện tử. Còn một số cá nhân và tổ chức khác bị trừng phạt vì “tổ chức đánh cắp các phần mềm của Mỹ và phương Tây” để bán cho Chính phủ Iran. Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông cáo tuyên bố: “Washington cảm thấy lo ngại về các hoạt động xấu của Iran ở khu vực Trung Đông, làm suy yếu sự ổn định, an ninh và sự thịnh vượng của khu vực”. Đặc biệt, các hoạt động của Tehran sẽ phá vỡ thỏa thuận hạt nhân đạt được năm 2015 giữa Nhóm P5+1 (Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh, Đức và Mỹ) cùng Iran. Theo đó, các nước thống nhất sẽ dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận với Tehran đổi lại quốc gia Trung Đông này sẽ kiềm chế chương trình hạt nhân của mình. Đồng thời cho phép sự trở lại của các công ty quốc tế lớn vào thị trường Iran, đặc biệt là các thỏa thuận gần đây với Công ty dầu mỏ Total của Pháp và Tập đoàn CNPC của Trung Quốc trong lĩnh vực khí đốt. Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt của Mỹ và sự thù địch ngày càng gia tăng của Tổng thống Donald Trump làm phức tạp thêm tình hình, việc thực hiện nhiệm vụ của Tổng thống Rouhani trong nỗ lực thu hút hàng tỉ USD đầu tư nước ngoài nhằm thúc đẩy nền kinh tế và giảm thất nghiệp hiện đang ở mức 12,7% ở quốc gia Trung Đông này.

Về phần mình, Iran cho rằng các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ vi phạm các thỏa thuận hạt nhân vì nó ngăn chặn Tehran bình thường hóa quan hệ kinh tế với phần còn lại của thế giới và ảnh hưởng xấu tới đầu tư nước ngoài. Tổng thống Iran Hassan Rohani cảnh báo: “Cộng hòa Hồi giáo Iran sẽ không là bên đầu tiên vi phạm thỏa thuận hạt nhân, nhưng sẽ không im lặng nếu Mỹ không tôn trọng các cam kết của mình. Tehran sẽ đáp trả các lệnh trừng phạt bằng những hành động thích đáng và tương ứng”.

Trước đó, khi nhận định về lệnh trừng phạt mới của Mỹ nhằm vào Iran, Nhật báo Resalat (Iran) chỉ ra rằng: “Đằng sau những biện pháp trừng phạt là chiến dịch tẩy chay, lật đổ trong phương thức phức tạp và thầm lặng”. Chủ tịch Hội đồng Hiến pháp Iran, ông Ahmad Jannati từng quan ngại “kẻ thù đang tìm cách thay đổi chính quyền từ bên trong”. Tuy nhiên Iran dường như sẽ khó rơi vào tình trạng như Iraq và Syria bởi nước này mang nền dân chủ có tổ chức. Điều này đã minh chứng bằng việc Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã đắc cử và tuyên thệ nhậm chức hôm 5-8 vừa qua, dưới sự chứng kiến và tham dự của nhiều phái đoàn ngoại giao nước ngoài.  Đây là dấu hiệu cho thấy kế hoạch của Mỹ nhằm cô lập Iran đã thất bại.

Trong một động thái liên quan, Iran tuyên bố sẽ tìm mọi giải pháp nhằm kiểm soát và giảm căng thẳng với Mỹ với mong muốn hòa bình giữa các quốc gia. Đề cập đến thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc thế giới, còn gọi là thỏa thuận Kế hoạch chung toàn diện (JCPOA), ông Zarif cho rằng Washington không thể ngăn chặn Tehran có được lợi ích từ thỏa thuận này. Ông nhấn mạnh, Bộ Ngoại giao Iran cam kết bảo vệ các lợi ích mà nước này có được từ JCPOA, đồng thời cảnh báo chính bản thân Mỹ sẽ trả giá nếu chấm dứt thỏa thuận này.

Giới quan sát nhận định, mặc dù áp đặt lệnh trừng phạt Iran nhưng chính quyền của Tổng thống Donald Trump xác nhận Iran đã tuân thủ chính xác JCPOA. Chính điều này đã làm cho lệnh trừng phạt kém hiệu quả và mang tính thù địch cá nhân, nhiều khả năng sẽ gây phương hại đến thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và Nhóm P5+1.

HN tổng hợp