Iran “dọa” sẽ làm giàu urani cấp độ cao hơn

Iran tuyên bố nước này đã sẵn sàng làm giàu urani cấp độ cao hơn mức cho phép trong thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015.

Iran dọa sẽ làm giàu urani ở cấp độ cao hơn. Ảnh: Saudi Gazette

Ông Ali Akbar Velayati, cố vấn hàng đầu của Lãnh tụ tinh thần tối cao Iran Ali Khamenei ngày 6-7 tuyên bố, nước Cộng hòa Hồi giáo đã sẵn sàng làm giàu urani cấp độ cao hơn mức cho phép trong thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015. Phát biểu đưa ra chỉ 1 ngày trước thời hạn chót (7-7) mà Iran đặt ra cho các nước châu Âu tham gia ký kết thỏa thuận để thực hiện những bước đi giúp bảo vệ Iran trước trừng phạt của Mỹ. Trong một đoạn băng ghi hình, ông Ali Akbar Velayati nói rằng, nếu như người Mỹ là trực tiếp, thì châu Âu là gián tiếp vi phạm thỏa thuận hạt nhân. Các nước châu Âu tham gia ký kết văn kiện vẫn chưa cụ thể hóa được cam kết bảo vệ Iran trước các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ. Theo ông, nếu các bên tham gia ký kết khác quay lại thực hiện cam kết của mình, Iran cũng sẽ có bước đi tương tự.

Hiện chưa rõ Iran sẽ chọn nâng mức độ làm giàu urani lên bao nhiêu. Song trong phát biểu của mình, cố vấn hàng đầu của Lãnh tụ tinh thần tối cao Iran đã đề cập tới mức 5%. Theo ông, đối với lò phản ứng hạt nhân Bushehr, Iran cần urani làm giàu 5% và đó là một mục tiêu hoàn toàn hòa bình. Ông nhấn mạnh, nhà máy điện hạt nhân duy nhất của Iran hiện đang chạy bằng nhiên liệu nhập khẩu từ Nga và dưới sự giám sát chặt chẽ của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế. Iran đã ngừng sản xuất urani làm giàu trên 5% từ tháng 1-2014 trong bối cảnh các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân đang diễn ra.

Còn Tổng thống Iran Hassan Rouhani cho rằng, Iran từng tuân thủ đầy đủ 100% các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Dù Iran sắp giảm cam kết của mình, song tỷ lệ này vẫn còn ít nhất 98%. Tuy nhiên, các đối tác châu Âu vẫn chưa thực hiện cam kết của mình, dù Iran cũng không cần con số đó là tuyệt đối.

Trước cảnh báo của Iran, ngay lập tức, Pháp tuyên bố kênh thương mại đặc biệt giữa châu Âu với Iran (INSTEX), với mục đích né tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ, sẽ đi vào hoạt động trong những ngày tới. Tuy nhiên với Iran, dường như điều này là “chưa đủ”, bởi cơ chế INSTEX được xây dựng, chỉ để hỗ trợ các hoạt động thanh toán trong các lĩnh vực dược phẩm, y tế và thực phẩm; trong khi điều Iran muốn là có thể xuất khẩu được dầu mỏ - do đây mới là nguồn thu nhập chính của nước này.

Trong bối cảnh trên, giới chức Mỹ đã đề xuất Hội đồng thống đốc gồm 35 quốc gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) họp khẩn để bàn về vấn đề hạt nhân Iran. Cơ quan này cũng đã xác nhận cuộc họp sẽ được tổ chức vào ngày 10-7 tới

Thỏa thuận hạt nhân Iran đang đứng trước nguy cơ “lung lay” hơn bao giờ hết, căng thẳng giữa Iran với Mỹ và châu Âu lại như “lửa được tiếp thêm dầu” khi Anh mới đây bắt giữ 1 tàu chở dầu của Iran tại vùng biển Gibraltar - vùng lãnh thổ thuộc Anh hôm 4-7 vừa qua. Theo giới chức Anh, việc bắt giữ tàu chở dầu Grace 1 của Iran là do nghi ngờ đích đến của chiếc tàu này là 1 nhà máy lọc dầu của Syria - 1 thực thể đang nằm trong lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu.

Tuy nhiên, giới chức Iran cho rằng, việc bắt giữ này là “trái phép” và yêu cầu Anh thả chiếc tàu ngay lập tức; đồng thời cảnh báo Iran cũng sẽ bắt 1 tàu chở dầu của Anh để đáp trả. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) cảnh báo, Iran chưa bao giờ khởi xướng các hành động thù địch, song cũng chưa bao giờ do dự trong đối phó với các hành động “bắt nạt” nhằm vào nước này.

Khác với Mỹ và Anh, Bộ Ngoại giao Nga hôm qua mô tả việc bắt giữ tàu chở dầu của Iran là “một hành động được lên kế hoạch từ lâu” và là nhằm làm phức tạp hơn nữa tình hình vốn đang rất căng thẳng hiện nay liên quan tới Iran và Syria.

NGUYỄN TẤN tổng hợp