Iran lại rơi vào thế khó

Việc phát triển chương trình hạt nhân của Iran đang gây ra phản ứng trái chiều giữa Mỹ và Nga khiến quốc gia này rơi vào thế khó.

Tổng thống Masoud Pezeshkian (bên phải) và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov (bên trái) tại Tehran, Iran, ngày 25-2-2025. Ảnh: VĂN PHÒNG TỔNG THỐNG IRAN

Mới đây, trong chuyến thăm Iran, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã thảo luận nhiều vấn đề song phương và khu vực với Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian và Ngoại trưởng Seyed Abbas Araghchi. Bộ Ngoại giao Nga cho biết: “Hai bên đã thống nhất lập trường về tình hình xoay quanh Kế hoạch hành động chung (JCPOA) đối với chương trình hạt nhân Iran”. Hai bên đã thống nhất lập trường về những vấn đề xung quanh chương trình hạt nhân của Tehran.

Trong cuộc gặp với ông Lavrov, Tổng thống Iran Pezeshkian nhấn mạnh Tehran cam kết tăng cường quan hệ với Matxcơva và thúc đẩy thực hiện các thỏa thuận đã ký, đặc biệt là Hiệp định chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia.

Nga là một trong các bên ký kết thỏa thuận JCPOA năm 2015, cùng với Mỹ, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức. Thỏa thuận này đã giảm bớt các biện pháp trừng phạt đối với Iran đổi lại việc Teheran từ bỏ chương trình phát triển vũ khí hạt nhân.

Trong chuyến thăm Tehran, Ngoại trưởng Lavrov nhấn mạnh rằng Nga tin rằng giải pháp ngoại giao vẫn là con đường khả thi để giải quyết những vấn đề xung quanh chương trình hạt nhân Iran. Tuy nhiên, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi tuần trước đã cảnh báo rằng Iran vẫn tiếp tục làm giàu urani vượt xa mức cần thiết cho mục đích dân sự, bất chấp áp lực từ LHQ.

Iran bác bỏ cáo buộc theo đuổi chương trình phát triển vũ khí hạt nhân, nhưng chưa có quốc gia nào làm giàu urani đến mức 60% mà không sản xuất vũ khí hạt nhân. Ông Grossi dự kiến tháng sau sẽ lần đầu đến Tehran sau một năm.

Tại cuộc họp báo sau đó, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cũng tuyên bố loại trừ khả năng đàm phán trực tiếp với Mỹ về chương trình hạt nhân của nước này. Ông Araghchi cho biết: “Liên quan đến vấn đề hạt nhân của Iran, chúng tôi sẽ phối hợp lập trường của mình với những người bạn ở Nga và Trung Quốc”.

Ông Araghchi cho biết thêm: “Lập trường của Iran trong các cuộc đàm phán hạt nhân là hoàn toàn rõ ràng và chúng tôi sẽ không đàm phán dưới áp lực và lệnh trừng phạt. Không có khả năng đàm phán trực tiếp giữa chúng tôi và Mỹ chừng nào Washington còn áp dụng chiến lược gây áp lực đối với Tehran”.

Trước đó, ngày 24-2, Bộ Tài chính Mỹ tuyên bố Washington đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với hơn 30 cá nhân và tàu thuyền vì vai trò trong hoạt động buôn bán và vận chuyển các sản phẩm liên quan đến dầu mỏ của Tehran. Động thái này được phía Mỹ cho rằng để trả đũa việc Iran đã vi phạm JCPOA.

Các biện pháp trừng phạt nêu trên nhằm vào các nhà môi giới dầu mỏ ở Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Hong Kong (Trung Quốc), các công ty điều hành và quản lý tàu chở dầu tại Ấn Độ và Trung Quốc, Thứ trưởng Bộ Dầu mỏ Iran Hamid Bovard, Giám đốc công ty dầu khí Quốc gia Iran, và Công ty Cảng dầu Iran.

Theo tuyên bố của Bộ Tài chính Mỹ, những con tàu bị trừng phạt đã tham gia vận chuyển “hàng chục triệu thùng dầu thô với tổng giá trị hàng trăm triệu USD”. Các biện pháp trừng phạt mới là sự tiếp tục mở rộng đối với những lệnh trừng phạt đã được chính quyền tiền nhiệm của Tổng thống Joe Biden áp đặt trước đây. Theo đó, bất kỳ ai giao dịch dầu mỏ của Iran đều phải đối mặt với nguy cơ bị trừng phạt từ Mỹ.

Thực tế, gần đây Matxcơva và Tehran đã xích lại gần nhau hơn, đặc biệt khi Iran đã hỗ trợ Nga trong chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Hai bên đã ký kết một thỏa thuận đối tác chiến lược vào tháng 1 vừa qua. Đổi lại Nga ủng hộ Iran phát triển chương trình hạt nhân của nước này.

Chính những phản ứng trái chiều của Nga và Mỹ về Iran đã khiến JCPOA khó cứu vãn và đẩy Iran vào thế khó trong đối ngoại.

HN tổng hợp