Iran và Mỹ gia tăng căng thẳng

Sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran, căng thẳng giữa Washington và Tehran càng thêm gia tăng bởi những động thái trừng phạt lẫn nhau, mặc dù những quốc gia liên quan đã cố gắng giữ lại JCPOA.

Toàn cảnh Nhà máy lọc dầu Abadan, nhà máy lớn nhất Iran, ở thành phố Tây Nam Abadan. Ảnh: THX/TTXVN

“Giọt nước tràn ly” khi vào ngày 8-5, Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức tuyên bố rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) ký vào năm 2015, hay còn gọi là Kế hoạch Hành động Toàn diện chung (JCPOA). Tiếp sau đó là những động thái trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran làm cho Tehran có những hành động trả đũa quyết liệt theo kiểu “ăn miếng trả miếng”.

Về phía Mỹ, mới đây Washington kêu gọi các nước ngừng nhập khẩu dầu mỏ từ Iran từ ngày 4-11 tới, nếu không sẽ phải đối mặt với các lệnh trừng phạt do Mỹ áp đặt. Đồng thời yêu cầu các nước xuất khẩu dầu mỏ ở Trung Đông trong thời gian tới bảo đảm nguồn cung cho các thị trường quốc tế. Bước đi này cho thấy chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang theo đuổi chính sách cứng rắn hơn nhằm vào Iran khi Mỹ tìm cách cô lập kinh tế, chính trị đối với Tehran. Động thái này là sự khởi đầu cho các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm gia tăng sức ép kinh tế đối với Iran.

Đáp trả lại hành động của Mỹ, Iran đã cực lực lên án sự bội tín của Washington, đồng thời tăng cường các hoạt động đối ngoại để kêu gọi các quốc gia liên quan và Liên minh châu Âu (EU) ủng hộ và duy trì JCPOA. Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho rằng: “Mục tiêu chiến lược của Mỹ là buộc Iran phải rút khỏi JCPOA. Điều đó không có nghĩa là chúng ta phải từ bỏ mà cần phải theo đuổi đến cùng JCPOA. Đây sẽ là con đường khó khăn, nhưng nó sẽ đem lại cho chúng ta tương lai tốt hơn...”.

Theo người đứng đầu Bộ Ngoại giao Iran, việc bảo vệ sự đoàn kết của Iran là tối quan trọng trong tình hình hiện nay. Ngoài ra, ông Zarif cũng lưu ý rằng châu Âu cùng với Nga và Trung Quốc đang tìm kiếm giải pháp nhằm bảo vệ JCPOA. Hồi cuối tuần trước, 3 nước châu Âu tham gia ký JCPOA (là Anh, Pháp và Đức) cùng với EU đã cam kết cung cấp một gói các bước đi thiết thực để đáp ứng các yêu cầu của Iran, trong đó có vấn đề mua bán dầu mỏ, vận tải và thanh toán tiền mua dầu mỏ.

Trong một động thái liên quan, người phát ngôn Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI), ông Behrooz Kamalvandi kêu gọi châu Âu nên quyết định vấn đề duy trì thỏa thuận hạt nhân Iran vào cuối tháng 6 này. Ông Kamalvandi khẳng định Iran đã chuẩn bị đầy đủ để nối lại các hoạt động hạt nhân của mình với tốc độ lớn hơn nhằm bù đắp cho khoảng thời gian mà Tehran thực hiện cam kết hạn chế chương trình hạt nhân để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Iran cũng cảnh báo rằng nếu các lợi ích của quốc gia Trung Đông này không được đảm bảo theo thỏa thuận hạt nhân, Tehran sẽ nối lại các hoạt động hạt nhân với tốc độ lớn hơn.

Mới đây, Tổng thống Iran Rouhani tuyên bố nước này có thể xử lý được áp lực kinh tế từ các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ. Ông Rouhani khẳng định, ngay cả trong trường hợp xấu nhất, Tehran sẽ vẫn đáp ứng đầy đủ những nhu cầu cơ bản của người dân và Iran có đủ ngoại tệ để “bơm” vào thị trường. Tổng thống Rouhani khẳng định, các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ là một phần của cuộc chiến “tâm lý, kinh tế và chính trị” và Mỹ sẽ phải trả giá cho hành động của mình. Theo nhà lãnh đạo Iran, quyết định rút ra khỏi thỏa thuận Iran đang làm tổn hại đến danh tiếng của nước Mỹ trên phạm vi toàn cầu.

Trước đó, Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei thông báo đã ra lệnh thực hiện các bước chuẩn bị để gia tăng năng lực làm giàu uranium của nước này. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều khả năng Iran sẽ quay lại theo đuổi chương trình hạt nhân như trước khi có thỏa thuận JCPOA.

HN tổng hợp